?ύο ατζέντες σε αντιπαράθεση

του Στέργιου Καλπάκη

Την περασµένη Παρασκευή ο Ντόναλντ Τραµπ αποφάσισε να κηρύξει τα σύνορα ΗΠΑ - Μεξικού σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, ώστε να εξασφαλίσει τους πόρους για την κατασκευή του αντιµεταναστευτικού τείχους, παρακάµπτοντας το Κογκρέσο. Οι ∆ηµοκρατικοί αντέδρασαν µε αναφορές για κατάχρηση εξουσίας και προανήγγειλαν προσφυγή στη ∆ικαιοσύνη. Είχε προηγηθεί το µεγαλύτερο σε διάρκεια στην αµερικανική ιστορία «λουκέτο» (shutdown) στις οµοσπονδιακές υπηρεσίες, λόγω της πεισµατικής άρνησης των ∆ηµοκρατικών στο Κογκρέσο να συµφωνήσουν µε τη χρηµατοδότηση του τείχους. Μετά την ανάκτηση του ελέγχου της Βουλής των Αντιπροσώπων οι ∆ηµοκρατικοί «βάζουν δύσκολα» στον Αµερικανό πρόεδρο. Η επιτυχία δε των γυναικών και των εκπροσώπων των µειονοτήτων, όπως της 29χρονης Αλεξάντρια Οκάσιο-Κορτέζ, µέλους της σοσιαλιστικής πτέρυγας, κάνουν πολλούς να µιλούν ακόµη και για «αριστερή στροφή» του ∆ηµοκρατικού Κόµµατος.

Στην Ευρώπη σε λίγες εβδοµάδες αναµένεται να πραγµατοποιηθεί το Brexit και για πρώτη φορά µια µεγάλη χώρα-µέλος θα αποχωρήσει από την ευρωπαϊκή οικογένεια. Ο κίνδυνος µιας γενικότερης αποσύνθεσης του ευρωπαϊκού οικοδοµήµατος, λόγω της ανόδου εθνικιστικών - λαϊκιστικών και ακροδεξιών κοµµάτων, είναι προφανής. Οι δηµοσκοπήσεις για τις ευρωεκλογές δείχνουν ότι τα ακροδεξιά κόµµατα, µετά τη θεαµατική τους άνοδο σε αρκετές χώρες, θα έχουν ισχυρή παρουσία και στο Ευρωκοινοβούλιο, µε στόχο να εµποδίσουν την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Μπροστά σε αυτόν τον κίνδυνο δεν είναι λίγοι εκείνοι που προτείνουν τον διάλογο των προοδευτικών δυνάµεων, µε στόχο κοινές ευρωπαϊκές λύσεις για τη µείωση των κοινωνικών ανισοτήτων και την αντιµετώπιση των προβληµάτων του Προσφυγικού, της ασφάλειας και της κλιµατικής αλλαγής.

Στην Ελλάδα η Συµφωνία των Πρεσπών ανέδειξε σταδιακά τη Ν∆ σε «πολιτική φωνή» των συλλαλητηρίων στην προσπάθεια να συγκρατήσει δυνάµεις στη δεξιά πτέρυγα του κόµµατος. Με αυτήν τη στάση, όµως, ο κ. Μητσοτάκης έχει µάλλον ναρκοθετήσει µια ενδεχόµενη διακυβέρνηση της χώρας από το κόµµα του. Οσο για το ΚΙΝΑΛ, οι αναφορές σε «απάτριδες» και σε «συµφωνία υποταγής» παραπέµπουν στην ατζέντα κοµµάτων από άλλες πτέρυγες του Κοινοβουλίου, µακριά από την κουλτούρα της ευρωπαϊκής Σοσιαλδηµοκρατίας. Περίπου οι ίδιοι συσχετισµοί αποτυπώθηκαν και λίγες ηµέρες αργότερα, στην πρώτη ψηφοφορία για τη συνταγµατική αναθεώρηση και σε συγκεκριµένες προτάσεις, όπως η κατοχύρωση της θρησκευτικής ουδετερότητας του ελληνικού κράτους, την οποία, εκτός από τη Ν∆, δεν ψήφισε ούτε το ΚΙΝΑΛ, ένα κόµµα που αυτοπροσδιορίζεται ως προοδευτικό.

Και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού, µε τον έναν ή τον άλλο τρόπο, βρίσκονται σε αντιπαράθεση δύο ατζέντες. Από τη µία, εκείνη που συνδυάζει τον νεοφιλελευθερισµό µε τον κοινωνικό συντηρητισµό και τον εθνικό προστατευτισµό και, από την άλλη, εκείνη που αποδέχεται την παγκοσµιοποίηση, αποστρέφεται τον εθνικισµό και προωθεί τα δικαιώµατα όσων βιώνουν τον αποκλεισµό όχι µόνο στην οικονοµία, αλλά σε κάθε πεδίο του κοινωνικού χώρου. Ο Στράτος Φαναράς υποστηρίζει ότι στην Ελλάδα, µε αφορµή το «Μακεδονικό», η αντίθεση «Αριστερά - ∆εξιά» απέκτησε και πάλι πρωτεύουσα σηµασία («Το Βήµα», 3/2/2019). Μένει να αποδειχθεί αν οι αντίστοιχες προγραµµατικές συνθέσεις θα υπερισχύσουν έναντι των ευκαιριακών συµπράξεων και της επικοινωνιακής διαχείρισης της αντιπαράθεσης.

Ο Στέργιος Καλπάκης είναι γραμματέας της Κεντρικής Επιτροπής της ΔΗΜΑΡ