Οι ιδεολογικές αντιφάσεις του ΣΥΡΙΖΑ και η Γραμμή της Δημοκρατίας

Ο βασικός ιδεολογικός διαχωρισμός Δεξιάς – Αριστεράς έχει να κάνει με τη θέση τους ως προς τη δημοκρατία. Η Δεξιά έχει ως θέσφατο την ατομική ελευθερία και την ιδιοκτησία, τον οικονομικό φιλελευθερισμό και την ελεύθερη αγορά και βέβαια τη Δημοκρατία.

Η αριστερά αντιμάχεται την ανισότητα, ευαγγελίζεται τον σοσιαλισμό, δηλαδή την κοινωνικοποίηση των μέσων παραγωγής, την κλειστή, κεντρικά κατευθυνόμενη οικονομία, που εγγυώνται, κατ’ αυτήν, την κοινωνική δικαιοσύνη, και δεν πιστεύει ιδιαιτέρως στη Δημοκρατία. Άλλωστε κομουνισμός με δημοκρατία δεν υπάρχει.

Ενδιάμεσα τους υπάρχει το Κέντρο που επιθυμεί έναν κοινωνικό φιλελευθερισμό με κρατικές παρεμβάσεις προστασίας των πιο αδύναμων τάξεων και πολιτών και η Σοσιαλδημοκρατία η οποία αντιπροσωπεύει μια μικτή οικονομία με περισσότερη κρατική παρέμβαση αναδιανομής των εισοδημάτων και του πλούτου υπέρ των χαμηλότερων τάξεων, πάντα όμως στο πλαίσιο της Δημοκρατίας.

Αριστερότερα τοποθετείται η Ριζοσπαστική Αριστερά, η οποία με τη σειρά της αποτελεί μια αριστερά όχι απολύτως ορθόδοξη όπως η κομουνιστική (η οποία γι’ αυτό την αποκαλεί ρεφορμιστική), που δανείζεται αρκετά στοιχεία από τη σοσιαλδημοκρατία αλλά επιθυμεί ακόμη περισσότερες και ριζικές παρεμβάσεις προς όφελος των πιο αδύναμων τάξεων. Αυτό που είναι ασαφές ωστόσο, είναι η θέση της όσον αφορά στη δημοκρατία. Κάποιοι εκ των υποστηρικτών της θα εκχωρούσαν μεγάλα κομμάτια δημοκρατίας (ή και το όλον) προκειμένου να υπάρχει ένα αριστερό και δικαιότερο (κατ’ αυτούς) καθεστώς. Κάποιοι όχι.

Η γραμμή της Δημοκρατίας

Εδώ βρίσκεται και το μεγάλο πρόβλημα του ΣΥΡΙΖΑ. Αν θεωρήσουμε ότι ανάμεσα στην υποστήριξη ή μη της Δημοκρατίας, του φιλευρωπαϊσμού, του μοντέλου της δυτικής φιλευλεύθερης δημοκρατίας υπάρχει στο πολιτικό φάσμα μια βασική διαχωριστική γραμμή και την ονομάσουμε «Η γραμμή της Δημοκρατίας», βλέπουμε ότι ενώ η ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ βρίσκονται καθαρά από τη δεξιά πλευρά αυτής της γραμμής, το ΚΚΕ καθαρά από την αριστερή, στον ΣΥΡΙΖΑ αυτό το όριο περνάει από μέσα του. Ανάμεσα στα ποδάρια του. Πατάει σε δύο βάρκες κατά το κοινώς λεγόμενο. *

Η αντίφαση του ΣΥΡΙΖΑ

Την αντίφαση αυτή πιστοποιεί ο τρόπος με τον οποίο λειτούργησε ως κυβέρνηση και ως αντιπολίτευση. Οι θέσεις του, το λεκτικό και η διαλεκτική του, ο αντιευρωπαϊσμός, η μη κατανόηση του διαχωρισμού των εξουσιών και της λειτουργίας των ανεξάρτητων θεσμών, ο κινηματικός και αντιδραστικός χαρακτήρας, ο ‘έλεγχος των αρμών της εξουσίας στη δεύτερη φορά που θα ήταν αλλιώς’ κλπ. 

Το αντιλαμβάνεται κανείς μέχρι και από τις απλές συζητήσεις με στελέχη και οπαδούς του. Αποκαλούν τη δυτική δημοκρατία υποτιμητικά και από θέση αντιπαλότητας ως «Αστική δημοκρατία», κατακεραυνώνουν τα αρνητικά της - όχι ότι δεν έχει, το αντίθετο - και μιλούν με ένα τρόπο που μάλλον προς επιθυμία κατάργησής της δείχνει παρά βελτίωσής της.

Βέβαια, οι μεγάλες διαχωριστικές γραμμές έχουν σήμερα καταργηθεί

Τις έχει καταργήσει η απαξίωση της πολιτικής κυρίως από τη νέα γενιά και από ορισμένα κοινωνικά στρώματα (λαϊκισμός). Μεγάλο μέρος των πολιτών ψηφίζει με ευκολία ένα δεξιό και μετά ένα ακροαριστερό κόμμα. Τις έχουν καταργήσει επίσης η πτώση του υπαρκτού σοσιαλισμού και τα μικρά περιθώρια εφαρμογής σοσιαλιστικών πολιτικών στον δυτικό κόσμο.  Τις καταργούν τέλος τα νέα μεγάλα ζητήματα της ανθρωπότητας όπως η κλιματική αλλαγή, η διατροφική επισφάλεια, η ειρήνη, η ενέργεια, που δεν έχουν πολιτικό πρόσημο.

Το Κέντρο διεκδικείται απ’ όλους

Έτσι σήμερα στην Ελλάδα βλέπουμε ότι οι δημοκρατικοί, ενημερωμένοι και μετριοπαθείς πολίτες, που επιζητούν τη σταθερότητα, την ανάπτυξη, είτε πολιτικοποιημένοι είτε όχι, συγκεντρώνονται πια σε ένα μεγάλο κεντρώο χώρο, ανεξάρτητα αν αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει αμιγώς κεντρώο κόμμα να τους εκφράσει. Έτσι είναι διεκδικήσιμοι απ’ όλους. Η ΝΔ εκτείνεται από το σημείο της δημοκρατικής και πατριωτικής δεξιάς, μέχρι τις παρυφές της αριστεράς, υποστηρίζει ο Κυριάκος Μητσοτάκης, ο οποίος τα κατάφερε καλύτερα για την ώρα, ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ διατείνεται ότι εκφράζει όλο τον κεντρώο, κεντροαριστερό και ριζοσπαστικοαριστερό χώρο. Την ίδια στιγμή το ΠΑΣΟΚ θεωρεί αυτό το χώρο περίπου κτήμα του και «εισβολείς» όλους τους άλλους. Μόνο που όπως προαναφέρθηκε στον ορισμό του χώρου στον οποίο στοχεύει ο ΣΥΡΙΖΑ υπάρχει αυτή η ιδεολογική αντίφαση. Η «γραμμή της δημοκρατίας» στην πολιτική τοπογραφία που στοχεύει περνάει ανάμεσά της, κάτι που δεν συμβαίνει με τους άλλους δύο.

Ο Τσίπρας και οι άλλοι

Η αντίφαση φαίνεται ξεκάθαρα και στις πρόσφατες πολιτικές στοχεύσεις. Ο μεν Αλέξης Τσίπρας εγκαίρως και ορθώς διέγνωσε ότι για να ξαναπάρει το κόμμα του εξουσία και να γίνει ο ίδιος πρωθυπουργός (έστω και σε κυβέρνηση συνεργασίας) πρέπει να κερδίσει το κέντρο, άποψη την οποία καθόλου δεν ασπάζεται μεγάλο μέρος του κόμματος, το οποίο προτιμά την ιδεολογική συνέπεια και καθαρότητα κι ας μην ξανακυβερνήσει. Πώς να συνυπάρξουν;

Το πρόβλημα

Εδώ, σ’ αυτή τη δομική πολιτική και ιδεολογική αντίφαση και όχι στο ότι δεν αντιλήφθηκε το μήνυμα της κοινωνίας κλπ, κλπ οφείλεται ίσως και το δράμα του, αυτό που προηγήθηκε, στις εκλογές, καθώς επίσης και εκείνο που καταπώς φαίνεται, θα ακολουθήσει. Τουλάχιστον μέχρι να υπάρξει είτε ο σημερινός είτε ένας ή και ένας άλλος πολιτικός φορέας Δημοκρατικής Αριστεράς που θα τοποθετείται ξεκάθαρα στο απόλυτα δημοκρατικό τοπίο.

* Προφανώς αντίστοιχη γραμμή της Δημοκρατίας υπάρχει και στα δεξιά και η ΝΔ είχε ένα πρόβλημα, παρόμοιο με αυτό του ΣΥΡΙΖΑ. Να την ψηφίζουν δηλαδή μεγάλο μέρος των υποστηρικτών αυτών των τριών σημερινών ακροδεξιών κομμάτων στα οποία υπάρχει ανάλογο μπέρδεμα σχετικά με τη δημοκρατία. Αν θα εκχωρούσαν κομμάτια της ή ακόμη και αν θα την καταργούσαν εντελώς για να προωθήσουν τις ιδέες και τις πολιτικές τους. Μισοί από εδώ και μισοί από εκεί. Με τη μετακίνησή της προς το Κέντρο όμως η ΝΔ προσδιόρισε το όριό της.