Τι διακυβεύεται στις 26 Μαΐου;

Είναι αλήθεια ότι οι φετινές ευρωεκλογές είναι οι πιο κρίσιµες για το µέλλον της ΕΕ, και το µεγάλο διακύβευµα είναι εάν θα συνεχίσουµε στο σκοτεινό µονοπάτι της λιτότητας, της αναιµικής ανάπτυξης, της αποδυνάµωσης της κοινωνικής δικαιοσύνης, των δικαιωµάτων και της περιφερειακής συνοχής, ή αντίθετα θα προχωρήσουµε στη στήριξη των πολιτικών δυνάµεων που έχουν ως κυρίαρχη πολιτική πρόταση τη βιώσιµη ανάπτυξη, ένα ισχυρό κοινωνικό κράτος, µε ασφάλεια και αποτελεσµατικές πολιτικές απασχόλησης.

Οι συνέπειες της µεγάλης χρηµατοπιστωτικής κρίσης του 2008 είναι ακόµη ορατές για τη µεγάλη κοινωνική πλειοψηφία στα περισσότερα από τα κράτη-µέλη, διαµορφώνοντας έτσι ένα ενιαίο, ισχυρό αφήγηµα για τις προοδευτικές δυνάµεις που επιδιώκουν να ενισχύσουν την παρουσία τους στην επόµενη σύνθεση του Ευρωκοινοβουλίου, και να ανατρέψουν τους ισχύοντες πολιτικούς συσχετισµούς σε Κοµισιόν και Ευρωπαϊκό Συµβούλιο.

Αξιολογώντας τις βασικές συνέπειες των νεοφιλελεύθερων πολιτικών, έτσι όπως µπορούµε να τις αξιολογήσουµε σε πανευρωπαϊκή κλίµακα, µπορούµε να πούµε ότι αγγίζουν τρία διαφορετικά επίπεδα:

Το πρώτο είναι ο περιορισµός των επενδύσεων και η απορρύθµιση της αγοράς εργασίας, µε αποτέλεσµα την αποδυνάµωση της καταναλωτικής δύναµης, την εργασιακή ανασφάλεια και την εργασιακή φτώχεια.

Το δεύτερο είναι η διεύρυνση των κοινωνικών και εισοδηµατικών ανισοτήτων, η συµπίεση της µεσαίας τάξης, και η αύξηση του χάσµατος µεταξύ φτωχών και πλουσίων.

Το τρίτο αφορά στην αποδυνάµωση του κοινωνικού κράτους, στην περιθωριοποίηση των πιο αδύναµων στρωµάτων και στην προώθηση µηχανισµών, όπως τα µνηµόνια, που µεταφέρουν το ανεξέλεγκτο ιδιωτικό χρέος στις πλάτες των φορολογουµένων, µετατρέποντάς το σε δηµόσιο χρέος. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, ο ρόλος της Αριστεράς δεν ήταν πάντοτε απόλυτα ξεκάθαρος.

Στην Ελλάδα, η κυβέρνηση Τσίπρα επιχείρησε να διαµορφώσει ένα ισχυρό µέτωπο απέναντι στη λιτότητα, προχωρώντας µε µεγάλες δυσκολίες σε ριζοσπαστικές µεταρρυθµίσεις και στη χρηστή, φιλοκοινωνική διαχείριση, επιλογή που τελικά οδήγησε στην έξοδο από το µνηµόνιο, στη σταθεροποίηση της οικονοµίας και στη διαµόρφωση µιας αναπτυξιακής προοπτικής.

Ωστόσο σε άλλες περιπτώσεις, όπως στη Γαλλία ή τη Γερµανία, η Αριστερά δεν κατάφερε να αναδείξει µεθοδικά τις προτάσεις της, παραµένοντας παρατηρητής των εξελίξεων. Γι' αυτόν ακριβώς τον λόγο, η ελληνική περίπτωση µε το παράδειγµα του ΣΥΡΙΖΑ δεν αποτελεί µόνο οδηγό για θετικές εξελίξεις στον συγκεκριµένο πολιτικό χώρο, αλλά θέτει τις βάσεις για αµφίπλευρη διεύρυνση, µε ευρύτερες συµµαχίες µε τµήµατα της Κεντροαριστεράς, αλλά και επανασυσπείρωση των κοινωνικών δυνάµεων που έδωσαν στον ΣΥΡΙΖΑ τις δύο νίκες το 2015. Βρισκόµαστε, λοιπόν, ενώπιον δύο µεγάλων πολιτικών πόλων, µε εκ διαµέτρου διαφορετικές προτάσεις.

Οι αριστερές και προοδευτικές δυνάµεις θέτουν ως κεντρικό στόχο την προώθηση των απαραίτητων θεσµικών µεταρρυθµίσεων στην ΕΕ και την Ευρωζώνη, την προώθηση φιλοαναπτυξιακών οικονοµικών πολιτικών, και την ενδυνάµωση όλων των πτυχών της κοινωνικής συνοχής. Οι συντηρητικές και ακραία νεοφιλελεύθερες από την άλλη επαναφέρουν, µε κάποιες διακοσµητικές αλλαγές, όλες αυτές τις πολιτικές που οδήγησαν την ΕΕ στη στασιµότητα, στα αδιέξοδα, στην οικονοµική και θεσµική κρίση που βιώνουµε σήµερα, έχοντας αναπτύξει και διαύλους επικοινωνίας µε ακροδεξιά κόµµατα, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις, όπως στην Αυστρία, συγκυβερνούν.

Ιστορική ευθύνη της Αριστεράς και των προοδευτικών δυνάµεων είναι να αποτρέψουν την οπισθοδρόµηση και τη στασιµότητα, να εµπνεύσουν τους πολίτες µε ένα συγκεκριµένο όραµα που να ακουµπά οριζόντια όλες τις ηλικιακές κατηγορίες και τα ευρύτερα κοινωνικά στρώµατα. Σε αυτή την κρίσιµη πολιτικά συγκυρία εν όψει των ευρωεκλογών, απαιτείται η αναζήτηση µιας ισορροπίας µεταξύ ενός οράµατος και µιας πραγµατιστικής και ρεαλιστικής προσέγγισης, χωρίς µαξιµαλισµούς και ανεκπλήρωτες υποσχέσεις – και αυτό είναι κάτι που µπορεί να γίνει εφικτό.

Γράφει ο Δημήτρης Ραπίδης, Πολιτικός επιστήµονας και επικοινωνιολόγος, συντονιστής του Ευρωπαϊκού Προοδευτικού Φόρουµ