Σπάνιες Γαίες: Κρίκος παγκόσμιας ανάπτυξης ή πρώτα η υγεία ανθρώπων και περιβάλλοντος;

Οι σπάνιες γαίες της Ουκρανίας και όχι μόνο της Ουκρανίας, ενόψει της συμφωνίας του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ με τον πρόεδρο της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι  στην Ουάσιγκτον έχουν εγγράψει πολύ ψηλά στην ατζέντα του παγκόσμιου ενδιαφέροντος (γεωπολιτικού, επιχειρηματικού, επιστημονικού) την πολυσημαντότητα των σπάνιων γαιών, ως εργαλείου άσκησης πολιτικής επιρροής και ανταγωνισμού.

Πώς φτάσαμε στο σήμερα 

Με βάση πάντα τις εκτιμήσεις των ειδικών επιστημόνων κοιτασματολόγων-γεωχημικών είναι σημαντικό να υπογραμμίσουμε ότι με τις σπάνιες γαίες ασχολήθηκε η Κίνα, η οποία κέρδισε, ήδη από τη δεκαετία του 1990, ένα παγκόσμιο εμπορικό πόλεμο στη διαχείριση αυτών των σπάνιων μετάλλων, μεταξύ των οποίων είναι και οι σπάνιες γαίες. Επένδυσε σε αυτόν τον τομέα η Κίνα, σχεδόν μονοπωλιακά, καθώς ο δυτικός κόσμος τα αγόραζε φθηνά από την ίδια και δεν έδειξε μέχρι και πρόσφατα ιδιαίτερο ενδιαφέρον.

Υπήρχε σοβαρότατος λόγος, όπως λόγοι πρόκλησης της ανθρώπινης Υγείας και της υγείας του Περιβάλλοντος που η κουλτούρα της Δύσης είχε απομακρυνθεί εδώ και πολλές δεκαετίες από τέτοιου είδους επενδύσεις. Σε κάποιο χρονικό σημείο η Κίνα άρχισε να μειώνει τις εξαγωγές σπάνιων γαιών και μετάλλων και έτσι η αυξημένη παγκόσμια ζήτηση , η οποία δεν μπορούσε πλέον να ικανοποιηθεί, οδήγησε σε μεγάλη κρίση τις βιομηχανίες της Δύσης, που είχαν τεράστιες ανάγκες σε επεξεργασμένες πρώτες ύλες. Έτσι οδηγηθήκαμε στη σημερινή εξέλιξη και στη συμφωνία ΗΠΑ- Ουκρανίας.

Ποιες είναι οι σπάνιες γαίες

Οι σπάνιες γαίες είναι μια ομάδα 17 μετάλλων, που έχουν πολύ συγκεκριμένες εφαρμογές στην πράσινη ενέργεια, στα προϊόντα υψηλής τεχνολογίας , στις ανεμογεννήτριες, όπως το νεοδύμιο (Nd) που χρειάζεται στους μαγνήτες. Τεράστιες ποσότητες, που χωρίς αυτές δεν μπορούμε να προχωρήσουμε στην τεχνολογική επανάσταση της 5^ης Γενεάς. ΗΠΑ και Ευρώπη έχουν ήδη κινητοποιηθεί προς πάσα κατεύθυνση για να ανακτήσουν το χαμένο έδαφος προς αναζήτηση αυτών των πρώτων υλών και προφανώς λόγω του πολέμου και προς την πλευρά  της Ουκρανίας.

 Γιατί η Ουκρανία 

Η Ουκρανία είναι μια τεράστια χώρα με τεκτονικό περιβάλλον που ευνοεί τη γένεση κοιτασμάτων τα προηγούμενα εκατομμύρια χρόνια. Βρίσκεται γεωοικονομικά,  σε κομβική θέση μεταξύ Ευρώπης Ασίας και Ρωσίας. Αυτή τη στιγμή στην Ουκρανία θα μπορούσαμε δυνητικά να έχουμε εξόρυξη κοιτασμάτων σπάνιων γαιών, όπως γραφίτη, τιτάνιου, γάλλιου κ.α. Διαθέτει επίσης τα μεγαλύτερα κοιτάσματα ουρανίου στην Ευρώπη, όπως επίσης έχει πάρα πολύ πετρέλαιο και λιγνίτη. Καθώς η παγκόσμια παραγωγή πετρελαίου και λιγνίτη αυξάνεται , δεν μειώνεται, παρά την πράσινη μετάβαση στην Ευρώπη, καθώς τεράστιες πληθυσμιακά χώρες όπως η Κίνα, η Ινδία , η Ινδονησία συνεχίζουν να χρησιμοποιούν λιγνίτη και πετρέλαιο.

Οι σπάνιες γαίες, όπως το λέει και το όνομά τους είναι σπάνιες-δυσεύρετες γαίες, όπως το γάλλιο, το γερμάνιο, το ίνδιο. Βρίσκονται  σε πάρα πολύ μικρές περιεκτικότητες, χρήσιμες για την κατασκευή συσκευών υψηλής τεχνολογίας. Πολύ λίγες περιοχές στον πλανήτη διαθέτουν τέτοια κοιτάσματα. Για αυτό και οι τιμές αυτών των μετάλλων είναι πάρα πολύ υψηλές. 

Ωστόσο, πρέπει να επισημανθεί ότι αυτήν την ώρα στην Ουκρανία δεν έχουμε εξορύξεις σπάνιων γαιών στην περιοχή. Υπάρχουν απόρρητες εκθέσεις ότι υπάρχουν αυτά τα μέταλλα. Αλλά σε ποιες περιοχές ακριβώς, και σε ποιες ποσότητες, κανείς δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα. Οι ανακοινώσεις  που γίνονται για την Ουκρανία είναι χάρις εντυπωσιασμού και είναι γνωστά εδώ και χρόνια. Η Αμερική θέλει να πάρει την πρωτοκαθεδρία στον συγκεκριμένο τομέα στον ανταγωνισμό της με την Κίνα. Άλλωστε για να φθάσουμε στο σημείο των εξορύξεων θα πρέπει να προηγηθούν μελέτες που διαρκούν 10 με 15 χρόνια. Επίσης μετά την εξόρυξη το κοίτασμα της σπάνιας γαίας βγαίνει ως μετάλλευμα μαζί με το πέτρωμα. Τα μέταλλα  για να βγούν από το πέτρωμα χρειάζονται Μεταλλουργία. Στη Δύση δεν υπάρχουν πολλές μεταλλουργίες. Το καθάρισμα των σπάνιων γαιών από το πέτρωμα γίνεται στις μεταλλουργίες της Κίνας σε ποσοστό άνω του 90%.  Ενώ η Κίνα διαθέτει  ως μετάλλευμα σπάνιων γαιών το 60 % των αποθεμάτων στον κόσμο, η παραγωγή των μετάλλων αυτών στο έδαφός της ως ποσοστό της παγκόσμιας παραγωγής σήμερα, ξεπερνά το 90%.

Χρειάζονται επομένως να στηθούν μεταλλουργίες -γραμμές παραγωγής στην Ουκρανία, στην Αυστραλία, στις ΗΠΑ, στον Καναδά, στην Γροιλανδία ή όπου αλλού, για τον αναγκαίο διαχωρισμό και τον καθαρισμό των σπάνιων γαιών, σε αξιοποιήσιμα μέταλλα.

Κρίσιμη παράμετρος η ανθρώπινη υγεία 

Πρέπει όμως εδώ να επισημανθεί μία καίρια παράμετρος: Επειδή τα μεταλλεύματα αυτά έχουν μεγάλες περιεκτικότητες  σε ουράνιο και θόριο, τα απόβλητά τους είναι πολύ τοξικά και ραδιενεργά. Παράμετρος η οποία στην Κίνα δεν αποτελεί την πρώτη προτεραιότητα. Εκεί όπου υπάρχουν μεταλλουργίες στην Κίνα οι χώροι των μεταλλουργείων μετατρέπονται σε «κρανίου τόπο». Αυτές οι μεταλλουργίες, που υπάρχουν και λειτουργούν στην Κίνα  έχουν κατηγορηθεί για καρκινογενέσεις. Οπότε προκύπτουν εύλογα τα ερωτήματα και οι περιορισμοί για τις χώρες της Δύσης. Θα μπορούσαν να γίνουν μεταλλουργίες, με τόσο αυστηρές περιβαλλοντικές νομοθεσίες, οι οποίες καλώς και υπάρχουν, για να προστατεύουν ως πρώτιστο αγαθό την ανθρώπινη ζωή;