«Αποζητώντας το Γλυκό Φως του Ομήρου»

«Όλα τα ηλεκτρικά φώτα δεν θα τα εμποδίσουν ν’ αποζητούν αδιάκοπα το γλυκό φως του Ομήρου». Με αυτά τα λόγια ο Γάλλος γλύπτης Francois Auguste Rene Rodin περιέγραψε τα συναισθήματά του αντικρίζοντας τα Μάρμαρα του Παρθενώνα «παγιδευμένα» στο Βρετανικό Μουσείο, όπως μας διηγείται ο Άγγελος Σικελιανός στο δοκίμιό του «Η διδασκαλία της Εκάβης».

Το κεντρικό επιχείρημα της Ελλάδας είναι το εξής: Τα Μάρμαρα του Παρθενώνα αποτελούν αναπόσπαστα μέρη ενός οικουμενικού μνημείου, με το οποίο πρέπει να επανενωθούν και όχι μεμονωμένα έργα τέχνης, γλυπτά ή αγάλματα που πρέπει απλώς να επιστραφούν. Τα Μάρμαρα που βρίσκονται στο Βρετανικό Μουσείο είναι συστατικά μέλη ενός αρχιτεκτονικού όλου και όχι ανεξάρτητα πολιτιστικά αγαθά που στέκονται μόνα τους ως αυτούσια αισθητικά αντικείμενα.

Οι λέξεις χρησιμοποιούνται σκόπιμα για να καταδείξουν πως ο Παρθενώνας γίνεται κατανοητός οπτικά και διανοητικά μόνο στην ενότητα στην οποία σχεδιάστηκε. Γι’ αυτό η Ελλάδα κάνει λόγο συστηματικά για «επανένωση» (και όχι επιστροφή) των «Μαρμάρων» (και όχι Γλυπτών) του «Παρθενώνα» (και όχι κάποιου άλλου ναού). Η χώρα μας, για παράδειγμα, δεν διεκδικεί την Καρυάτιδα του Ερεχθείου, παρά μόνο ό,τι είναι αναπόσπαστα δεμένο με τον ναό του Παρθενώνα, ώστε να μπορέσει αυτός να μεταδώσει την ιστορική, καλλιτεχνική και φιλοσοφική πληρότητα που τον γέννησε. Αυτή ακριβώς είναι και η ουσία του εθνικού αιτήματος.

Η ετυμολογική, άλλωστε, προέλευση της λέξης «μάρμαρο» συνιστά από μόνη της ένα επιχείρημα για την επανένωση. Προέρχεται από το αρχαιοελληνικό ρήμα «μαρμαίρω» που σημαίνει «αντανακλώ το φως». Πουθενά αλλού το φυσικό φως του αττικού ουρανού δεν μπορεί να αποδοθεί με τη γοητεία και τη βιωματική εμπειρία, όπως στον τόπο που τα δημιούργησε ο Φειδίας και οι συνεργάτες του.

Φαίνεται πως αρχίζει να κατασταλάζει διεθνώς στη συνείδηση των ανθρώπων πως «αυτές οι πέτρες δεν βολεύονται με λιγότερο ουρανό».