Αβεβαιότητα και λύσεις

του Έρικ Μόρις

Πολλές ήταν οι προκλήσεις για την ΕΕ την περασµένη πενταετία. Η πρώτη είναι προφανώς το Brexit και το αν και πώς το Ηνωµένο Βασίλειο θα αποχωρήσει από την ΕΕ. Είχαµε επίσης την κρίση του Μεταναστευτικού και τη διαχείριση της άφιξης των µεταναστών και της προστασίας των συνόρων.

Επιπλέον, ένα νέο γεωπολιτικό περιβάλλον µε µία λιγότερο φιλική Αµερική, µε την άνοδο της Κίνας και όλες τις προκλήσεις που φέρνει το εµπόριο, ο ανταγωνισµός και όλα τα θέµατα που πρέπει να αντιµετωπίσει η ΕΕ.

Υπάρχει ακόµα το ζήτηµα της επιβολής του νόµου σε κάποιες χώρες, το πώς η δηµοκρατία βρίσκεται σε απειλή εντός της ΕΕ. Και η µεγάλη τάση του πώς να συγκλίνουν οι διαφορές στην κοινωνική και οικονοµική κατάσταση µεταξύ των κρατών-µελών. Υπάρχουν, τέλος, αρκετά ζητήµατα που αφορούν τις τεχνολογικές προκλήσεις, όπως η τεχνητή νοηµοσύνη, η προστασία των προσωπικών δεδοµένων των Ευρωπαίων. Πολλά νέα ζητήµατα που θα πρέπει να αντιµετωπίσει η ΕΕ την επόµενη πενταετία.

Μέσα σε αυτό το σκηνικό, οι Ευρωπαίοι πολίτες νιώθουν µεγάλη αβεβαιότητα και αναζητούν νέες λύσεις. Οι µεσαίες τάξεις παντού στον κόσµο απειλούνται ή τουλάχιστον πρέπει να προσαρµοστούν σε αυτή τη νέα κατάσταση. Αυτό συµβαίνει και στην ΕΕ και αυτή είναι µία από τις πολλές προκλήσεις που πρέπει να αντιµετωπίσουν οι Ευρωπαίοι πολιτικοί. Η ακροδεξιά στην ΕΕ είναι ένα πολύ περίπλοκο θέµα, γιατί από τη µία βλέπουµε ότι η προσκόλληση στην ΕΕ αυξάνεται, ειδικά µετά το Brexit, από την άλλη όµως οι πολίτες ψηφίζουν ευρωσκεπτικιστικά κόµµατα που επέκριναν την ΕΕ ή και ήθελαν να την καταστρέψουν. Πώς εξηγείται αυτό; Πρώτον, υπάρχει µεγάλη έλλειψη εµπιστοσύνης προς τις Αρχές και τις πολιτικές δυνάµεις. Το βλέπουµε σε εθνικό επίπεδο και ισχύει και σε ευρωπαϊκό. Επίσης υπάρχει ένα σηµαντικό αίσθηµα ευαλωτότητας απέναντι στην παγκοσµιοποίηση και τις συνέπειές της. Η ΕΕ αντιµετωπίζεται συχνά ως ένα εξωτερικό πρότζεκτ – εξωτερικό από τη χώρα όπου µένει κάποιος.

Εποµένως εάν κάποιος αισθάνεται απειλή από το παγκόσµιο περιβάλλον, αισθάνεται απειλή από την ΕΕ, γιατί η ΕΕ είναι κάτι εξωτερικό και κάτι που δεν γνωρίζει καλά και που δεν µπορεί να ελέγξει, δεν µπορεί να καταλάβει ακριβώς τις δυναµικές του. Και έπειτα υπάρχει η ευθύνη των πολιτικών κοµµάτων στις χώρες της ΕΕ. Οταν κάτι πάει στραβά, λένε συχνά ότι οφείλεται στην ΕΕ. Και έτσι υπάρχει αυτός ο συνδυασµός παραγόντων, που εξηγεί γιατί ενώ οι άνθρωποι είναι ακόµα προσκολληµένοι στην ΕΕ, επιλέγουν να ψηφίσουν κόµµατα που είναι ενάντια στην ΕΕ ή δεν πάνε καθόλου να ψηφίσουν στις ευρωεκλογές. Μπορεί η Ευρώπη να το αντιµετωπίσει αποτελεσµατικά; Είναι δύσκολο.

Η ΕΕ αντιµετωπίζει πραγµατικές καταστάσεις διαρκώς και όταν υπάρχουν συζητήσεις µεταξύ των κρατών-µελών και συζητήσεις στο ΕΚ, προσπαθούν να βρουν λύσεις, συµβιβασµούς. Κάτι πολύ διαφορετικό από το να βγαίνει κανείς στην τηλεόραση στη χώρα του και να λέει «θα κάνουµε αυτό ή το άλλο». Γιατί στην ΕΕ πρέπει να βρουν αποτελέσµατα, λύσεις. ∆εν είναι εύκολο, αλλά τουλάχιστον είναι ένα πολιτικό σώµα που δεν διευκολύνει το να απευθυνθεί κανείς στα συναισθήµατα του κόσµου. Στις Βρυξέλλες είναι πραγµατικότητα, νοµιµότητα και πολιτική δουλειά. ∆εν έχει να κάνει µε ψέµατα ή το παιχνίδι των συναισθηµάτων, αυτή είναι η δυσκολία για την ΕΕ. 

Ο Έρικ Μόρις είναι Επικεφαλής του γραφείου των Βρυξελλών του Foundation Robert Schuman