Οι ηγέτες µετά έναν αιώνα

Οι ηττηµένοι δεν προσκλήθηκαν -αρκετά βάσανα τους έφερνε ο Μεσοπόλεµος- και στη θέση των τσάρων, ο Λένιν ήδη ήταν µαύρο πρόβατο. Μετά έναν αιώνα, ο Τραµπ στη θέση του Ουίλσον µοιάζει να είναι ο µόνος αµετακίνητος νικητής, ή αυτός τουλάχιστον φέρει τη δόξα ή το στίγµα. Μπορεί στο µεγάλο τραπέζι των αναµνήσεων να κλήθηκαν οι πάντες, ή σχεδόν, αλλά ο αιώνας που πέρασε είχε κι άλλους πολέµους, ψυχρούς και θερµούς, και τα συµφιλιωτικά χαµόγελα και οι εκκλήσεις για λήθη ή ξεπέρασµα των παθών ακούγονται και πάλι τζούφιες και προσχηµατικές. Κάθε κράτος και το δικό του πάθος, τα δικά του προβλήµατα. Οι προ αιώνος νικητές, όπως η Κοινοπολιτεία και νεοπαγή κράτη, είτε ατόνησαν, είτε παλεύουν µεροδούλι µεροφάι. Και οι νέοι σχηµατισµοί, η Ρωσία, η Κίνα, σε λίγο η Ινδία ή οι Αραβες, µόνο µια βαθέως συλλογισµένη Ευρώπη βλέπουν ως παράδειγµα συνένωσης που αντέχει ακόµη. Κανένας ηγέτης από αυτούς που συµµετείχαν στον εορτασµό των Παρισίων δεν έχει τον καιρό να θυµηθεί το αίµα που χύθηκε και το παρελθόν που στοιχειώνει το µέλλον. Εχει να λύσει άλυτες για την ώρα εξισώσεις του µέλλοντος. Η Αφρική, από σύναξη αποικιών, τυραννιέται αδιάκοπα. Οι πληθυσµοί της Ασίας γιγαντώθηκαν, αναµετρώνται, µε το µάτι στους πίνακες των χρηµατιστηρίων, ενώ οι άλλες ήπειροι δεν βρίσκονται στα καλύτερά τους. Το 1918 δεν στάθηκε µάθηµα για κανέναν. Εχουµε πήξει σε αουτοστράντες επιστήµης, τεχνολογίας, νέων δοξασιών, αλλά το µονοπατάκι που οδηγεί σε κάποιον προορισµό για την ανθρωπότητα δεν φάρδυνε. Ο κόσµος, παρά τη φρίκη εκείνου του πολέµου, έµοιαζε τότε πιο απλός και ο αιώνας που ζήσαµε οικογενειακώς δεν ήταν σπαρµένος µε άνθη. Μάλλον αγκάθια καθαρίζαµε. Κι από πολέµους, να ’ταν κι άλλοι.