Μποναμάς: Ένα… πρωτοχρονιάτικο δώρο στις Εκλογές 2019

Ο «μποναμάς» -ο οποίος ελληνοποιήθηκε και έγινε και «μπουναμάς»- σημαίνει το πρωτοχρονιάτικο δώρο, αλλά θεωρείται -κατ’ επέκταση- ως κάθε έκτακτο δώρο ή φιλοδώρημα. Και έχει ιστορία που φτάνει μέχρι τις εκλογές του φετινού Ιουλίου.

Από τις εορτές των «Νικολοβάρβαρων» και μετά, ξεκινούσε στον Πειραιά ένα υπαίθριο πανηγύρι. Την εκκίνηση έδινε, στις 6 Δεκεμβρίου, η γιορτή του (θαλασσινού) Αγίου Νικολάου, προστάτη των ναυτικών, με την περιφορά της εικόνας. Ακολουθούσε η εορτή του πολιούχου τού Πειραιά, Αγίου Σπυρίδωνα, με άλλη περιφορά εικόνας, η παραμονή των Χριστουγέννων, τα Χριστούγεννα, η Πρωτοχρονιά, η γιορτή του Αγίου Βασιλείου και τα Θεοφάνια. Πραγματικός εορταστικός πυρετός στον Πειραιά, όπου στα παιδιά, τότε, αρκούσε η αγορά ακόμα και ενός μπαλονιού για να χαρούν.

Στη Βασιλέως Γεωργίου Α’ ήταν έθιμο την περίοδο των εορτών να εμφανίζονται μικρέμποροι που τοποθετούσαν καρότσια στα οποία πωλούσαν τους περιζήτητους «μποναμάδες» ή «μπουναμάδες» - δηλαδή, φθηνά και χειροποίητα παιχνίδια, ένας πραγματικός θησαυρός, απλωμένος πάνω στην τάβλα της καρότσας: ξύλινα αεροπλανάκια, στρατιωτάκια, χριστουγεννιάτικα στολίδια, ροκάνες, σβούρες και άλλα. Γύρω από το καρότσι οι πιτσιρικάδες, με γουρλωμένα μάτια, παρακολουθούσαν μαγεμένοι το χέρι του πατέρα τους, ποιο παιχνίδι θα πιάσει. Γιατί και ο ίδιος ο όρος του «μπουναμά», από το «χέρι» έλκει τη γέννησή του.

Ο μποναμάς (στα Ιταλικά ‘’bona mano’’ – δηλαδή, «καλό χέρι») μεταφέρθηκε στην Ελλάδα ως το χέρι του γονιού που αγόραζε το παιχνίδι του καροτσιού, τον πρωτοχρονιάτικο μπουναμά, το δώρο που -φανερά- κάθε παιδί λάμβανε στις γιορτές. Το άλλο ήταν εκείνο που έφερνε ο Άγιος Βασίλης. Άρα, αφού το ένα ήταν του Αγίου, τα παιδιά ήθελαν και το δώρο των γονιών – τον μποναμά, κάτι φθηνό, το οποίο υπήρχε στα υπαίθρια καρότσια. Μποναμάς τη σήμερον ονομάζεται κάθε κυβερνητική παροχή, πάντα προ εκλογών, προς άγραν ψήφων. Από συντάξεις, μέχρι πάσης φύσεως επιδόματα.

Μποναμάς, επίσης, σημαίνει το ειδοποιητήριο που επιβάλλει σε κάποιον να πληρώσει. Αρκετές φορές μάς έρχεται πεσκέσι ο «μποναμάς από την Εφορία» -κι από άλλες δημόσιες υπηρεσίες- σε σημείο πολλοί να έχουν αναπτύξει… «γραμματοκιβωτοφοβία»: να φοβούνται, δηλαδή, να ανοίξουν το γραμματοκιβώτιο, επειδή δεν ξέρουν τι «δωράκι»-έκπληξη θα βρουν και πόσο βαθιά θα πρέπει, πάλι, να βάλουν το χέρι στην τσέπη!