Μέγας «παίκτης» ο Ερντογάν: Σε τεντωμένο σχοινί η Τουρκία, αλλά προχωρά

Νοοτροπίες, κοινωνίες και κράτη παρασύρονται από τους κυκλώνες των ραγδαίων αλλαγών, ενώ όσοι αντιστέκονται δεν αντιλαμβάνονται ότι η εσωστρέφεια τους εξασθενίζει. Σε ένα διεθνές πλαίσιο όπως το σημερινό, τα κράτη που μετέχουν σε αυτό έχουν εναλλακτικές ώστε να επηρεάζουν τη συγκυρία.

Και η Τουρκία, προς το παρόν, την επηρεάζει, καθώς φαίνεται πως εξελίσσεται σε μια καθοριστική περιφερειακή δύναμη. Το δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας» και των «Δυόμισι Πολέμων» αυτό δηλώνουν, με τα μέτωπα της Άγκυρας, τόσο προς τα ανατολικά όσο και προς τα δυτικά, να επεκτείνονται συνεχώς.

Η γείτων, λοιπόν, πιστεύει ότι είναι σε θέση να πολεμά ταυτόχρονα σε δύο μέτωπα, αλλά και σε ένα τρίτο, μισό, στο εσωτερικό της με τους Κούρδους. Γιατί είναι μια μεγάλη χώρα, με μεγάλο στρατό και πολεμική βιομηχανία. Και όλα αυτά τα έχει εξασφαλίσει ο Ερντογάν, με το έθνος να χαιρετά στρατιωτικά - έστω με διώξεις και φυλακίσεις αντιπάλων. Παράλληλα, το τουρκικό λόμπι στις ΗΠΑ φαίνεται να επηρεάζει ολοένα περισσότερο τις αποφάσεις του προέδρου Τραμπ.

Και όμως, η στρατηγική αυτή δεν είναι τωρινή, αλλά έχει χαραχτεί και δημοσιοποιηθεί χρόνια. Αξίζει να διαβάσει κανείς το βιβλίο του Μαχμούτ Νταβούτογλου, πρώην πρωθυπουργού και πρώην συμμάχου του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, «Το στρατηγικό βάθος».

Εκεί αναφέρονται τα εξής: Για τα κράτη υπάρχουν τρεις επιλογές: Πρώτον, η υιοθέτηση μιας στατικής θέσης, η οποία περιορίζει τη δυναμική και καθυστερεί τη διαμόρφωση νέων προσδιορισμών. Εάν μια κοινωνία ή ένα άτομο από φόβο κρατηθεί στα όρια των στατικών ορισμών, θα επιλέξει αυτή την οδό, της συντήρησης, που όμως κάποια στιγμή θα οδηγήσει στην εξάλειψη.

Δεύτερον, του «ακολούθου», όμως άνευ νοηματοδοτημένου προσδιορισμού υπάρχει ο κίνδυνος να παρασυρθεί η εκάστοτε χώρα από τη ροή του διεθνούς γίγνεσθαι, με αποτέλεσμα να αντικρίσει εαυτή ως ετερόφωτη και, επομένως, ως υποκείμενο που αντιμετωπίζει δυσκολίες να αυτοπροσδιοριστεί. 

Τρίτον, υπάρχουν αυτοί που επιδίδονται στην προσπάθεια μετατροπής της δυναμικότητάς τους σε μεταβλητή ισχύος και παραμένουν ακμαίοι. 

Και έτσι άλλοι μάχονται να λύσουν το πρόβλημα αυτοπεποίθησης, άλλοι προσπαθούν να αυτοπραγματωθούν, ενώ άλλοι δεν αρκούνται στο να μετατρέψουν τον δυναμισμό τους σε ισχύ, γεγονός που είναι παράγοντας κινδύνου, αλλά επιδεικνύουν και μια καθοριστική στρατηγική ικανότητα προς όφελός τους.

Οι πρώτοι επιχειρούν να διαφυλάξουν και να συντηρήσουν τα κεκτημένα και τις κλασικές χωροθετήσεις τους, οι δεύτεροι επιχειρούν να φτάσουν στους παγκόσμιους χώρους διακόπτοντας δεσμούς με την παράδοσή τους και το τοπικό γίγνεσθαι, ενώ οι τελευταίοι καθιστούν υπερήφανα υποκείμενα τις νέες γενιές τους, εγκαθιστώντας μια νέα σημασιολογική σχέση ανάμεσα στους τοπικούς και τους παγκόσμιους ορίζοντες.

Σε αυτό το πλαίσιο, η Τουρκία -η χώρα, η κοινωνία, το άτομο- βρέθηκε σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι. Εκμεταλλευόμενη το ιστορικό και γεωγραφικό βάθος, αξιοποιώντας τη διεθνή συγκυρία και τα ευνοϊκά μακροοικονομικά μεγέθη, επεχείρησε ένα άλμα για να ελέγξει τη Νοτιοανατολική Μεσόγειο και να απαλλαγεί από ένα ισχυρό αγκάθι στο μαλακό υπογάστριό της στα ανατολικά, τους Κούρδους.  

Ο Πρόεδρος της σημερινής Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, όλα αυτά τα είχε αντιληφθεί και τα είχε σχεδιάσει, του τα είχαν επισημάνει. Διότι κάθε κράτος οφείλει να ενέχει, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, όλες εκείνες τις πολιτικοοικονομικές μεταβλητές προκειμένου να δημιουργηθεί ένας πυρήνας εθνικής ισχύος. 

Διότι κάθε χώρα έχει ανάγκη από μια δυναμική στρατηγική θεώρηση ώστε να ανταποκριθεί σε αυτούς τους κρίσιμους καιρούς που το Διεθνές Δίκαιο παρουσιάζει μια επικίνδυνη μετεώριση.