Τα πραξικοπήματα δεν αντιμετωπίζονται με τριαντάφυλλα

«Σήμερα μόνο οι ηλίθιοι κάνουν δικτατορίες με τανκς, από τη στιγμή που υπάρχει η τηλεόραση». Το πιο γνωστό απόφθεγμα του Ουμπέρτο Εκο. Για την Ευρώπη ακόμα έχει δίκιο. Για το προσεχές μέλλον δεν είμαι σίγουρος. Ετσι και στη Λατινική Αμερική νόμιζαν ότι έχουν απομακρύνει οριστικά τις επεμβάσεις του στρατού, ώσπου ήρθε η Βολιβία για να τους προσγειώσει.

Αν δεν μπορούν με δημοκρατικά μέσα, αν χάνουν στις εκλογές, τότε κατεβάζουν τον στρατό και την Αστυνομία και ορκίζουν προέδρους-μαριονέτες, δισεκατομμυριούχους που κρατάνε σφιχτά τη Βίβλο στο χέρι τους. Προσπάθησε και ο ατυχής Γκουαϊδό στη Βενεζουέλα, αλλά εκεί η ένοπλη πολιτοφυλακή αποθάρρυνε τους επίδοξους πραξικοπηματίες.

Η προσπάθειά τους πάντως έχει μια σε γενικές γραμμές σταθερή συνταγή, πιο ορατή στη Λατινική Αμερική, πιο υποδόρια στην Ευρώπη, που ευτυχώς έχει ακόμα σταθερούς δημοκρατικούς θεσμούς. Πράγματι, για να παραφράσουμε και να επεκτείνουμε λίγο τον Εκο, ποιος ηλίθιος δεν θέλει να φτάσει σε βελούδινο πραξικόπημα με δημοκρατικά μέσα; Το αποτέλεσμα μετράει. Πρώτα επιβάλλεται μια μιντιακή κυριαρχία. Μετά αρχίζει μια συστηματική απονομιμοποίηση των προοδευτικών ηγετών και κομμάτων. Εκμεταλλεύονται λάθη και αστοχίες τους, αλλά κυρίως κατασκευάζουν ψευδείς ειδήσεις ή αποσιωπούν το θετικό έργο προοδευτικών κυβερνήσεων. Συνδράμει από δίπλα η ανεξάρτητη Δικαιοσύνη.

Είναι χαρακτηριστικές οι καίριες και καθοριστικές παρεμβάσεις της στην περίπτωση Μπολσονάρου στη Βραζιλία, όπου τέθηκαν εκτός μάχης τόσο ο Λούλα όσο και η Ρούσεφ από δικαστή που αμείφθηκε μετά με τη θέση του υπουργού Δικαιοσύνης. Και αν στο τέλος, όπως στη Βραζιλία, «επιβραβεύσει» ο λαός στην κάλπη τους υποτακτικούς των ΗΠΑ και της οικονομικής ολιγαρχίας, έχει καλώς. Αν όμως δείξει αξιοσημείωτη αντοχή όπως στη Βολιβία, τότε εγκαταλείπονται οι δημοκρατικοφανείς διαδικασίες και επιστρατεύεται η ωμή βία.

Με πρόσχημα την αντιμετώπιση του αριστερού ολοκληρωτισμού (χωρίς αμφιβολία, οι αριστερές κυβερνήσεις κυρίως της Βενεζουέλας, αλλά σε σαφώς μικρότερο βαθμό και της Βολιβίας, είχαν αυταρχικές συμπεριφορές) δεν διστάζουν να προχωρήσουν από το βελούδινο δημοκρατικοφανές πραξικόπημα στην ωμή στρατιωτική επέμβαση. Να θυμίσω ότι ο γραφικός αυτοανακηρυγμένος πρόεδρος της Βενεζουέλας Γκουαϊδό -με την άμεση ενίσχυση της κυβέρνησης των ΗΠΑ και της Κολομβίας και την αισχυντηλή στήριξη της ΕΕ- είχε καλέσει τον στρατό σε επέμβαση έξω από έναν στρατηγικής σημασίας στρατώνα. Το ανυπέρβλητο πρόβλημα που αντιμετώπισε πέραν της κινητοποίησης των τσαβιστών ήταν η παρουσία της ένοπλης πολιτοφυλακής. Οι επίδοξοι πραξικοπηματίες στην ιδέα και μόνο της ένοπλης λαϊκής αντιπαράθεσης επέστρεψαν στους στρατώνες και οι ηγέτες τους διέφυγαν στο εξωτερικό και από τότε ελάχιστα μας απασχολούν.

Η Γερμανία αποκατέστησε τις σχέσεις της με τον Μαδούρο και σε μια άλλη εξέλιξη, που δεν έτυχε της δέουσας προσοχής από την παγκόσμια κοινή γνώμη, ο Ιάσων Πιπίνης, σύμβουλος του Κυριάκου Μητσοτάκη, κουράστηκε να περιμένει και να αναγγέλλει την ενθρόνιση του Γκουαϊδό και επισκέφθηκε εκ μέρους του προέδρου της ΝΔ τον πρεσβευτή της Βενεζουέλας (του Μαδούρο δηλαδή) στην Αθήνα.

Και εδώ προκύπτουν αναμφίβολα ζητήματα ηθικής και πολιτικά ερωτήματα. Μπορεί μια κυβέρνηση να φτιάχνει μιλίτσιες, δηλαδή ένοπλες πολιτοφυλακές; Είναι οπωσδήποτε προβληματικό. Αλλά όταν η αντίδραση με εξωτερική βοήθεια ενεργοποιεί Στρατό και Αστυνομία, ποιο άλλο μέσο έχει; Γιατί όπως θα έλεγε και ο κ. Βορίδης που ξέρει από αυτά, τα πραξικοπήματα δεν αντιμετωπίζονται με τριαντάφυλλα. Υπάρχει, λοιπόν, ένα στοιχείο αναγκαστικότητας -ου μην αλλά και αποτελεσματικότητας- στη λαϊκή αυτοάμυνα. Εκεί μακριά, στη Λατινική Αμερική.