Μισή συνηγορία για την Εκκλησία

Είναι προφανές ότι η αυτή η θέση που παραβλέπει αυτό που λέγεται λόγω του προσώπου του λέγοντος, μολονότι υπήρξε στο ιστορικό παράδειγμά μας οξυδερκής και ευφάνταστη,… είναι υπερβολική κι ελέγχεται ως εσφαλμένη, χωρίς, βέβαια, να χάνει εντελώς την αξία και τη σημασία της. Κι αυτό, διότι υπάρχουν φορές που το φως, εάν δε μετατοπίζεται, τουλάχιστον πέφτει εξίσου στον λέγοντα και στο λεγόμενον, όπως λ.χ. στην περίπτωση συγκεκριμένων απόψεων και θέσεων στον επίκαιρο διάλογο για τις συναθροίσεις στις εκκλησιές και, ιδίως, για το μυστήριο της μετάληψης.

Συναφώς, οργιάζει το τελευταίο διάστημα (σε συγκεκριμένα… έντυπα και ηλεκτρονικά Μέσα, αλλά και στα κοινωνικά δίκτυα) μικρή - φρονώ - μερίδα της κοινής γνώμης (και των διαμορφωτών της…) σε βάρος της Εκκλησίας της Ελλάδας για τη στάση των Ιεραρχών αναφορικά με το μυστήριο της μετάληψης και τις συναθροίσεις στις εκκλησίες, με βασικό επιχείρημα ότι το μυστήριο θα οδηγήσει στην ταχεία διάδοση του ιού στην κοινωνία και νομοτελειακά στον θάνατο πολλούς πιστούς συμπολίτες μας, αλλά και όσους «αθώους» έλθουν σε επαφή μαζί τους.

Στη θεωρία της επιχειρηματολογίας υπάρχει το «επιχείρημα της ολισθηρής πλαγιάς», κατά το οποίο, εάν δεχθείς μια θέση Α, που νομοτελειακά οδηγεί σε μια θέση Β την οποία διαρρήδην αρνείσαι, αυτό σημαίνει ότι δεν έπρεπε να δεχθείς τη θέση Α. Στο θέμα μας, εάν η Εκκλησία αποδεχθεί ότι με τη μετάληψη δημιουργείται κίνδυνος μετάδοσης του κορονοϊού, αυτό έχει ως αυτόθροη συνέπεια ότι το ίδιο ισχύει και για τα υπόλοιπα, δυνητικά, μεταδιδόμενα με τον συγκεκριμένο τρόπο νοσήματα.

Περαιτέρω, εάν αποδεχθεί αυτή τη θέση η Εκκλησία, αυτό σημαίνει ότι "καταρρέει" το δογματικό οικοδόμημα περί του ότι η μετάληψη είναι μυστήριο Σώματος κι Αίματος του Ιησού Χριστού και συνεπώς θα γίνει δεκτό ότι η μετάληψη (δημιουργούσε και) δημιουργεί κινδύνους μετάδοσης νοσημάτων στο ποίμνιο και σε ολόκληρη την κοινωνία! Συγχρόνως, πάλι από συγκεκριμένους κύκλους,… ασκείται κριτική στην Εκκλησία διότι δεν απαγορεύει τη μετάληψη, με ασφυκτική μάλιστα πίεση στην παρούσα συγκυρία. Ωστόσο, η Εκκλησία της Ελλάδας βασίζεται στην πίστη και στο δόγμα της· σε αυτό το "σύστημα" η μετάληψη ήταν και παραμένει θείο μυστήριο και, στο μέτρο που δεν απαγορεύεται η μετάληψη π.χ. ασθενών με HIV, αλλά ούτε και γίνεται προληπτικός έλεγχος, αυτό για τους πιστούς σημαίνει ότι δεν υφίσταται κίνδυνος μετάδοσης νοσημάτων.

Μην ξεχνάμε άλλωστε ότι θέση με ισχυρή διάδοση στον Χριστιανισμό, ακόμη και μεταξύ αυτών που αγνοούν τον σχετικό όρο, είχε ο φιντεϊσμός, ρεύμα κατά τις παραδοχές του οποίου ο άνθρωπος πρώτα πιστεύει και μετά γνωρίζει. Ο πιστός έχει ασπασθεί αυτό το φαινομενικά "πρωθύστερο σχήμα", η πίστη να προηγείται της γνώσης, δηλαδή διά της πίστης να έρχεται η γνώση, που είναι γι’ αυτόν βίωμα και τρόπος επαφής με τον Θεό και τον συνάνθρωπο. Αυτό το φιλοσοφικό, δογματικό θεμέλιο δεν ανατρέπεται με μια πανδημία, αφού, εξάλλου, η διάδοση νοσημάτων με τη μετάληψη δυσχερώς θα μπορούσε να αποδειχθεί, χωρίς να χρειάζεται να επισημανθεί ότι ο πιστός δε θα δεχόταν ως ορθή οποιαδήποτε επιστημονική απόδειξη, ακόμη κι αν υπήρχε!

Εδώ βρίσκουν πεδίο δόξης λαμπρό κάθε προέλευσης… άθεοι και αντικληρικαλιστές, που άδραξαν την ευκαιρία να φέρουν την Εκκλησία σε… θέση "ρουά ματ", δηλαδή να θέσουν στην Εκκλησία, διά της κοινωνίας, ένα "κλειστό ερώτημα", στο οποίο, όποια θέση και να πάρει, θα είναι σε ιδιαιτέρα δυσχερή θέση. Κι αυτό διότι, εάν η Εκκλησία απαγορεύσει τη μετάληψη, αυτό θα συνιστά «ομολογία» ότι η μετάληψη δεν είναι μυστήριο Σώματος και Αίματος του Κυρίου. Από την άλλη, εάν δεν την απαγορεύσει, τότε θα είναι έκθετη στην ίδια την κοινωνία ότι θέτει σε σοβαρό κίνδυνο τη δημόσια υγεία. Φρονώ πως έτσι έχει το πράγμα και δεν υφίσταται τρόπος να συμβιβαστούν τα διεστώτα.

Δεδομένης της διαχρονικής προσφοράς της Εκκλησίας στην κοινωνία και του ρόλου της ως πυλώνα του έθνους, μου δημιουργείται, ως Έλληνα πολίτη, ιδιαίτερη στενοχώρια όταν ο κάθε προέλευσης… άθεος και αντικληρικαλιστής, που κι αυτός βεβαίως σε κάποιον "θεό" πιστεύει(!), βάζει την Εκκλησία σε αυτή τη θέση, πολλώ μάλλον δε όταν είναι γνωστό ποιος είναι, τι πρεσβεύει και τι επιδιώκει… Σε αυτό το πλαίσιο, πιστεύω ότι το κράτος χειρίσθηκε με την αρμόζουσα λεπτότητα το συγκεκριμένο ζήτημα, αφού ούτε έσπευσε, χωρίς να συντρέχει επείγουσα ακόμη ανάγκη, να επιβάλλει μέτρα υποκαθιστώντας την Εκκλησία, ενώ από την άλλη τής έδωσε χρόνο (ευτυχώς υπήρχε…) να παραμείνει άπραγη και, εν τέλει, να… ανακουφιστεί από την ανάληψη της σχετικής πρωτοβουλίας από το κράτος!

Πέρα από όλα αυτά, όμως, το υπερκείμενο ερώτημα παραμένει, εάν δηλαδή η επιστήμη και ο ορθός λόγος είναι συμβατά με τη θρησκεία, και, ειδικώτερον, στο παράδειγμα μας, εάν από την μετάληψη μεταδίδονται ή όχι νοσήματα. Εκ πρώτης όψης το υπερκείμενο ζήτημα είναι άλυτο, καθ’ όσον φαίνεται, κυρίως σε οριακές καταστάσεις, στις λεγόμενες ακραίες τιμές όπως η παρούσα, ότι η επιστήμη και η πίστη είναι ασύμβατες, αφού πρόκειται για δύο διαφορετικά συστήματα που καμία κοινή λύση δε φαίνεται να τα ικανοποιεί συγχρόνως.

Αυτή η θεωρητική απόφανση δεν έχει ιδιαίτερη πρακτική αξία κι επανερχόμαστε στο ζήτημα πώς πρέπει να σκέπτεται και να δρα στην παρούσα συγκυρία ο άνθρωπος. Κατ’ αρχάς θεωρώ ότι οφείλεται σεβασμός στο δόγμα και στην πίστη της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Πέραν αυτού όμως, το κριτήριο για να λάβουμε θέση είναι και παραμένει το εξής: "Θα μεταλάμβανες εάν στο περιβάλλον σου ο πατέρας ή ο υιός σου ανήκαν στις ευπαθείς ομάδες και υπήρχε, εξ’ αυτού του λόγου, σοβαρός κίνδυνος να τους μεταδώσεις τον ιό;".

Η απάντηση είναι - θεωρώ - προφανής,… γι’ αυτό, πάντα με σεβασμό και περίσκεψη, θα πρέπει να αυτοπεριοριζόμαστε. Για τους άλλους, ευτυχώς υπάρχουν τα περιοριστικά μέτρα της πολιτείας.