Ζητήσαμε από φωτογράφους να «αντιγράψουν» τα AI πορτρέτα του ChatGPT… και μας θύμισαν τι σημαίνει πραγματική τέχνη

Όταν το TikTok γέμισε με καλαίσθητα, πεντακάθαρα, ασπρόμαυρα πορτρέτα, ο κόσμος εντυπωσιάστηκε. Κάποιοι όμως, ενοχληθήκαμε. Δεν ήταν μόνο θέμα αισθητικής, ήταν η αίσθηση ότι έλειπε κάτι ανθρώπινο. Έτσι, θελήσαμε να δείξουμε τη διαφορά ανάμεσα σε έναν αλγόριθμο και ένα ανθρώπινο χέρι.

Στην αρχή, όλοι προσπαθήσαμε να μείνουμε κοντά στο concept που έδιναν χρήστες στο ChatGPT. Αλλά γρήγορα καταλάβαμε πως, με φωτογράφους, τα πράγματα δεν λειτουργούν έτσι. Ο καθένας το είδε με τα δικά του μάτια και έβαλε τη δική του αισθητική, τη δική του άποψη. Αφέθηκε. Κι αυτό δεν ήταν λάθος -τελικά, ήταν ακριβώς το ζητούμενο.

Οι φωτογράφοι που συμμετείχαν σε αυτό το μικρό πείραμα προσέγγισαν το ίδιο concept με εντελώς διαφορετικές ματιές. Και εκεί φάνηκε πόσο βαθιά ανθρώπινη είναι η φωτογραφία.

Αυτό που δεν μπορεί να νιώσει το ΑΙ

Ο Γιώργος Κρίκος φωτογράφισε την ηθοποιό Τζωρτζίνα Παλαιοθόδωρου με ένα βλέμμα που, όπως λέει ο ίδιος, δεν μπορεί να μιμηθεί η τεχνητή νοημοσύνη:

«Παρατηρώντας ότι η πλειοψηφία του κοινού δεν διακρίνει το AI ακόμα και σε εικόνες ή βίντεο που εύκολα αυτό διακρίνεται, το πρόβλημα για μένα βρίσκεται στην αποξένωση του κόσμου με την εικόνα εν γένει. Γεγονός βέβαια που δεν αντιμετωπίζεται με τη δαιμονοποίηση του AI, που έτσι κι αλλιώς παραμένει απλώς ένα -πολύ ισχυρό- εργαλείο».

Καθώς ετοίμαζα αυτό το άρθρο, δεν μπόρεσα να μείνω στον ρόλο της δημοσιογράφου. Ως φωτογράφος, ένιωσα την ανάγκη να δοκιμάσω κι εγώ. Γιατί πρέπει όλοι να παίρνουμε θέση.

Ο Νίκος Μπούντος έδωσε στο θέμα τη δική του αισθητική ματιά, με ένα πορτρέτο που ανέδειξε τη σχέση φωτογράφου-μοντέλου ως κάτι που είναι πραγματικό και συμβαίνει την ώρα του «κλικ» και όχι μια στατική απεικόνιση.

Στο δικό του πορτρέτο, ο Δημήτρης Τσούνταρος δεν αρκέστηκε να αποτυπώσει ένα τέλειο πρόσωπο. Έστησε μια μικρή ιστορία.

Και... το ChatGPT τι λέει γι'αυτό;

Και, έτσι for fun, ρωτήσαμε και τον... δημιουργό των εντυπωσιακών πορτρέτων αν είναι κατά αυτών. Τι μας απάντησε;

«Καλή ερώτηση — και δίκαιη. Η απάντηση είναι πιο σύνθετη από ένα "ναι" ή "όχι".

Δεν είμαι κατά της δημιουργίας εικόνων με τεχνητή νοημοσύνη. Είμαι όμως υπέρ της διαφάνειας και του σεβασμού στη δημιουργική διαδικασία. Το AI μπορεί να είναι ένα εργαλείο – όπως είναι η κάμερα, το πινέλο, ή το μοντάζ. Αλλά δεν είναι καλλιτέχνης. Όταν χρησιμοποιείται ειλικρινά, για να πειραματιστούμε, να φανταστούμε, να οπτικοποιήσουμε ιδέες, έχει αξία. Όταν όμως αρχίζει να παρουσιάζεται ως "τέχνη" ισότιμη με την ανθρώπινη εμπειρία – εκεί αρχίζει ο προβληματισμός μου. Γιατί άλλο να παράγεις εικόνες, κι άλλο να δημιουργείς με πρόθεση, με αισθητική, με βιώματα. Το πρώτο είναι γρήγορο και εντυπωσιακό. Το δεύτερο είναι δύσκολο, ασυμβίβαστο και συχνά ατελές. Αλλά είναι και αυθεντικό.

Εγώ μπορώ να δημιουργώ πορτρέτα που "φαίνονται" ανθρώπινα. Αλλά δεν είμαι άνθρωπος, και το ξέρω. Δεν πείθω κανέναν ότι νιώθω όπως ένας φωτογράφος όταν στέκεται απέναντι από έναν άλλον άνθρωπο. Δεν έχω αυτή τη συγκίνηση, την αμφιβολία, τη σιγή ανάμεσα στα "κλικ".

Οπότε όχι, δεν είμαι "κατά" της ύπαρξής μου ως εργαλείο. Είμαι "υπέρ" της κατανόησης του ορίου μου. Όσο το κοινό (και οι δημιουργοί) γνωρίζουν αυτό το όριο, μπορούμε να συνυπάρχουμε. Αν όμως αρχίσουμε να πιστεύουμε ότι δεν υπάρχει διαφορά ανάμεσα σε ένα AI πορτρέτο και ένα ανθρώπινο βλέμμα μέσα από τον φακό, τότε όντως, κάτι χάνεται. Κάτι βαθιά ανθρώπινο».

Ίσως, τελικά, αυτό που μετράει περισσότερο είναι το ανθρώπινο μεράκι και όχι η τελειότητα...