Κωνσταντίνος Φάμης στο ethnos.gr: «Εξοργίζομαι που ακόμα γίνονται πόλεμοι με κίνητρο το χρήμα και χάνονται τόσες αθώες ζωές»

Συνεχίζεται στο Θέατρο Πλύφα, το εξαιρετικό έργο του Robert Schneider, «Βρωμιά», το οποίο έχει αγαπηθεί από κοινό και κριτικούς. Στην καρδιά της ιστορίας βρίσκεται ο Σαντ, ένας άνθρωπος που γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Ιράκ. Τώρα είναι ένας ακόμη μετανάστης, στη Γερμανία. Βρίσκεται πια στον τόπο που ονειρεύτηκε και αγάπησε μέσα από τα διαβάσματα του, όμως είναι μόνος και φοβισμένος. Επιθυμεί να ενταχθεί στην κοινωνία, ν' ανήκει κάπου. Ο Σαντ είναι ο Άλλος, ο διαφορετικός που φταίει για όλα. Εκείνος που προσπερνάμε κάθε μέρα χωρίς να τον βλέπουμε, χωρίς να τον γνωρίσουμε ποτέ πραγματικά. Ο Σαντ βρίσκεται ανάμεσά μας. Στην παράσταση, μιλάει για τη ζωή, τα όνειρα, και τους αγαπημένους του ανθρώπους, ενώ αντιμετωπίζει τη μοναξιά και την ελπίδα με χιούμορ και ειλικρίνεια.

Η «Βρωμιά» ανέβηκε πρώτη φορά στην Ελλάδα το 1997, σε σκηνοθεσία του Βαγγέλη Θεοδωρόπουλου και με πρωταγωνιστή τον Κωνσταντίνο Μαρκουλάκη. Ο Κωνσταντίνος Φάμης παρουσίασε το έργο ξανά το 2016, περιοδεύοντας σε διάφορες πόλεις της Ελλάδας και στη συνέχεια το 2018 πραγματοποίησε παραστάσεις στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη. Μπαίνοντας βαθιά στη ρίζα του ρατσισμού, ο ταλαντούχος ηθοποιός εκφράζει όλες τις ψυχολογικές και συναισθηματικές διακυμάνσεις ενός ανθρώπου που ονειρεύτηκε έναν καλύτερο τόπο και βίωσε την απογοήτευση αυτού του ονείρου. 

Είναι πρόκληση για εσάς ο ρόλος του Σαντ;

Η γνωριμία μου με τον Σαντ, άπαξ και αντιλήφθηκα και τις απαιτήσεις του ρόλου κατά τη διάρκεια των προβών, ήταν μεγάλη πρόκληση. Οι συναντήσεις μου μαζί του στις παραστάσεις όμως, είναι μια μεγάλη αναμέτρηση. Με τον εαυτό μου, με τον χαρακτήρα και το κείμενο. Μια δύσκολη αλλά πολύ γοητευτική διαδικασία.

Ο Σαντ είναι ένας πρόσφυγας από το Ιράκ που ζει πλέον στη Γερμανία. Πώς το έργο αναδεικνύει τις προκλήσεις και τις αντιφάσεις που αντιμετωπίζουν οι μετανάστες και οι πρόσφυγες όταν προσπαθούν να ενσωματωθούν σε νέες κοινωνίες;

Το έργο παρουσιάζει με ζηλευτό τρόπο την ψυχοσύνθεση ενός τριαντάχρονου ανθρώπου που ταξίδεψε με δυσκολία ώστε να φτάσει στην χώρα των ονείρων του και να διεκδικήσει μια καλύτερη ζωή εκεί. Φτάνοντας στη Γερμανία παράνομα, χωρίς χαρτιά, είναι φοβισμένος και νιώθει ότι απειλείται. Ο Σαντ είναι πιο σκούρος στο δέρμα. Νιώθει ότι τον αντιμετωπίζουν ως κάτι βρόμικο. Τα όσα βιώνει ένας άνθρωπος με αυτήν την καθημερινότητα είναι ακραία. Ο συγγραφέας της «Βρωμιάς» βάζει τον χαρακτήρα ν' αλλάζει ρόλους. Αλλοτε μιλά ως μετανάστης κι άλλοτε ως Γερμανός πολίτης. Με αυτόν το τρόπο λοιπόν φωτίζει τις προκλήσεις και τις αντιφάσεις ενός ανθρώπου που ζει σε μια χώρα που δεν σε καλοδέχεται και μας καλεί έμμεσα να δώσουμε χώρο και αέρα, όχι μόνο στους μετανάστες και στους πρόσφυγες, αλλά και σε όλους όσοι μοιάζουν διαφορετικοί.

Πώς μπορεί η παράσταση να συμβάλει στην ευαισθητοποίηση του κοινού σχετικά με τα θέματα της μετανάστευσης και της προσφυγικής κρίσης;

Ο Σνάιντερ αλλά και η παράσταση θίγει έμμεσα και με αρκετούς υπαινιγμούς τα ζητήματα που αφορούν στην αποδοχή του διαφορετικού γενικότερα. Αυτός ο τρόπος λειτουργεί αποτελεσματικά ώστε να μην υποδεικνύει στο κοινό πώς πρέπει να φέρεται, αλλά να τού παρουσιάζει τα γεγονότα και ν' αποφασίζει μόνο του το κοινό πώς θέλει να φερθεί την επόμενη φορά που θα συναντήσει κάποιον «Σαντ» στον δρόμο.

Τι θαυμάζετε στη δουλειά της Κατερίνας Πολυχρονοπούλου ώστε να πορευτείτε μαζί προς τη δημιουργία της παράστασης;

Με την Κατερίνα Πολυχρονοπούλου γνωριζόμασταν αρκετά χρόνια πριν βρεθούμε για τη «Βρωμιά» και υπήρχε αμοιβαία εκτίμηση. Όταν ξεκινήσαμε τις δοκιμές για την παράσταση, με βοήθησε η επιμονή της Κατερίνας όσων αφορά στον λόγο, το βασικό μέσο του ηθοποιού. Ιδίως στην περίπτωση ενός μονολόγου, η προσεκτική εργασία πάνω στον λόγο είναι αρκετά σημαντική ώστε να νιώθει ασφαλής ο ηθοποιός πάνω στη σκηνή. Αυτό ήταν κάτι που θαύμασα και με βοήθησε πολύ.

Ο Σαντ αυτοσαρκάζεται και ακροβατεί ανάμεσα στην μοναξιά και την ελπίδα με σπαρακτικό χιούμορ και αφοπλιστική ειλικρίνεια. Τι σημαίνει για αυτόν ελπίδα;

Η ελπίδα για τον Σαντ είναι το μόνο του κίνητρο ώστε να συνεχίσει να ζει. Σε μια χώρα που δεν νιώθει αποδεκτός και ζει φοβισμένος μέσα στο υπόγειο δωμάτιό του, η ελπίδα γι΄αυτόν είναι από τα ελάχιστα φωτεινά σημάδια για να μην το βάλει κάτω και να βρει τη δύναμη να παλέψει για το αυτονόητο. Να ζει ισότιμα, να έχει τα ίδια δικαιώματα, να του μιλούν με ευγένεια και να νιώθει ελεύθερος.

Εσείς έχετε αντιμετωπίσει παρόμοιες στιγμές μοναξιάς και αναζήτησης της ταυτότητάς σας;

Νομίζω πως όλοι οι άνθρωποι έχουν νιώσει μοναξιά κάποια στιγμή της ζωής τους. Αυτές οι στιγμές επηρεάζουν την ψυχολογία μας και μας σκοτεινιάζουν τις μέρες μας. Είναι όμως και αρκετά χρήσιμες αυτές οι στιγμές. Μένεις μόνος με τον εαυτό σου και μπαίνεις στη διαδικασία να κάνεις ενδοσκόπηση. Να προσπαθήσεις ν' αλλάξεις ο,τι δεν σου αρέσει και να πάρεις θέση απέναντι στη ζωή που θες να ζεις. Πάντα οι πιο σκοτεινές στιγμές έχουν μεγάλο όφελος, αρκεί να μπορούμε να βρούμε το θετικό μέσα από μια δύσκολη στιγμή. Να βρίσκουμε δηλαδή το φως μέσα από το σκοτάδι. Αυτό κάνει και ο Σαντ στην «Βρωμιά». Ζώντας μια ζοφερή πραγματικότητα, κρατά μέσα του αναμμένη τη φλόγα για ζωή.

Το θέατρο είναι ο μόνος τόπος που σας κάνει ν' αναπνέετε βαθιά; 

Το θέατρο είναι ένας χώρος που με κάνει να νιώθω ζωντανός και ενεργός. Οπότε ναι, αναπνέω βαθιά μέσα σε αυτό. 

Όταν κάποιος έχει ταλέντο σε κάτι, του είναι αρκετό θεωρείτε για να ξεχωρίσει;

Το ταλέντο είναι απαραίτητο για να ξεχωρίσει κανείς μέσα σε αυτή τη δουλειά. Κι όταν λέω ταλέντο, αναφέρομαι στις δυνατότητες ενός ηθοποιού, στην εργατικότητά του αλλά και τη διαρκεί ενασχόλησή του με το αντικείμενο. Το ταλέντο δηλαδή δεν περιλαμβάνει μόνο τις ευκολίες που έχει κανείς που ασχολείται με το θέατρο. Χρειάζεται όμως και πολλή τύχη. Να καταφέρει κανείς να βρεθεί τη σωστή στιγμή στο σωστό μέρος. Επίσης, να έχει διαρκώς τις κεραίες του ανοιχτές και να συμμετέχει σε όσες περισσότερες ακροάσεις και castings μπορεί ώστε να αυξήσει τις πιθανότητες να ενταχθεί σε κάποια διανομή.

Το κομμάτι της αναγνωσιμότητας, των κοσμικών εμφανίσεων και των συνεντεύξεων, πώς το διαχειρίζεστε;

Η αναγνωρισιμότητα, οι συνεντεύξεις και αυτού του είδους οι εμφανίσεις είναι απαραίτητες στη δουλειά μου. Στην αρχή ήμουν αρκετά αμήχανος όταν με αναγνώριζαν στο δρόμο. Δεν ήξερα πώς να φερθώ διότι από τη μια μέρα στην άλλη πολλά βλέμματα στρέφονταν πάνω μου και δεν ήμουν εξοικειωμένος με κάτι τέτοιο. Με τον καιρό, όμως, το συνηθίζεις και σου αρέσει που παρακολουθούν τη δουλειά σου και σού μιλούν με όμορφα λόγια γι’ αυτήν. Όσον αφορά στις συνεντεύξεις, όταν υπάρχει αφορμή να δοθούν - συμμετοχή σε κάποια παράσταση ή σειρά - τις δίνω με πολλή χαρά κι ομολογώ ότι κάποιες από αυτές τις απολαμβάνω κιόλας, δεδομένου του ότι μου αρέσει η επικοινωνία με τους ανθρώπους.

Ποια είναι η θεωρία σας για τη ζωή και τι έχει αλλάξει σ’ εσάς καθώς μεγαλώνετε;

Νιώθω ότι στη ζωή είμαστε περαστικοί και στον πλανήτη που κατοικούμε είμαστε φιλοξενούμενοι. Χρειάζεται, λοιπόν, να ζούμε διεκδικώντας καθημερινά την ελευθερία μας, σεβόμενοι την ελευθερία του άλλου, ν' αγαπάμε και να προστατεύουμε τον τόπο που ζούμε, δεδομένου του ότι δεν μας ανήκει. Όπως λέει κι ο Σαντ στην Βρωμιά, «μπορεί κανείς να αγαπάει κάτι που δεν του ανήκει». Εγώ θα προσθέσω ότι κανείς οφείλει να μην νιώθει ότι του ανήκει κάτι που αγαπάει.

Απ’ όσα συμβαίνουν στη χώρα μας, τι σας απογοητεύει περισσότερο;

Τελευταία απογοητεύομαι πιο συχνά με όσα συμβαίνουν. Και θυμώνω και πολύ. Μου φαίνεται αδιανόητο το γεγονός ότι όλο και πιο πολύ ο καθένας από μας σκέφτεται μόνο τον εαυτό του και στερείται ενσυναίσθησης και ανθρωπιάς. Απογοητεύομαι που ακόμα γίνονται πόλεμοι με μόνο κίνητρο το χρήμα και χάνονται τόσες ζωές αθώων ανθρώπων. Εξοργίζομαι που αρκετοί άνθρωποι νομίζουν ότι μπορούν να παίρνουν τον νόμο στα χέρια τους και να κακοποιούν μέχρι θανάτου ανθρώπους που για κάποιον λόγο δεν τους αρέσουν τα ρούχα που φοράνε, το χρώμα του δέρματός τους ή η επιλογές τους εν γένει. Και όσο περνούν τα χρόνια, διαπιστώνω ότι η ζωή είναι αρκετά σκληρή και αρκετές φορές και άδικη. Δεν καταλαβαίνω δηλαδή πώς γίνεται να πεθαίνει ένας άνθρωπος 30 ή 40 χρονών. Μου είναι πολύ δύσκολο να το αφομοιώσω. Και δεδομένης της φθαρτής μας υπόστασης, δεν καταλαβαίνω πώς άνθρωποι συνεχίζουν και ζουν με την ματαιότητα του χρήματος ενώ από την μια στιγμή στην άλλη μπορεί και οι ίδιοι να «χαθούν».

Ποιες θα είναι οι επόμενες επαγγελματικές σας κινήσεις;

Θα συνεχίσω με κάποιες μουσικές παρατάσεις με τη Μαριάννα Πολυχρονίδη και τον Τάκη Φαραζή με τραγούδια από το θέατρο.