Αθήνα Παγκόσμια Πρωτεύουσα Θεάτρου: Το νέο φιλόδοξο πρόγραμμα που στήνουν Δήμος Αθηναίων και Θέατρο Τέχνης

Σε μια ζεστή φθινοπωρινή βραδιά, τη Δευτέρα 22 Σεπτεμβρίου 2025, στην ταράτσα του Δημαρχιακού Μεγάρου με φόντο την Ακρόπολη, ο Δήμος Αθηναίων και το Θέατρο Τέχνης Καρόλου Κουν ένωσαν επίσημα τις δυνάμεις τους. Με το Μνημόνιο Συνεργασίας οι δύο φορείς άνοιξαν τον δρόμο για το πρόγραμμα «Αθήνα Παγκόσμια Πρωτεύουσα Θεάτρου», μια πρωτοβουλία που φιλοδοξεί να επανατοποθετήσει την Αθήνα στον διεθνή θεατρικό χάρτη.

Η εκδήλωση είχε γιορτινό και συμβολικό χαρακτήρα. Στελέχη από το χώρο του θεάτρου, καλλιτέχνες, δημοσιογράφοι, αλλά και εκπρόσωποι θεσμών βρέθηκαν στον ειδικά διαμορφωμένο χώρο. Ο Δήμαρχος Αθηναίων Χάρης Δούκας, στον χαιρετισμό του, στάθηκε στην προσβασιμότητα και την κοινωνική διάσταση της πρωτοβουλίας: «Θέλουμε στον Δήμο της Αθήνας ο κάθε πολίτης να έχει πρόσβαση στη μαγεία της σκηνής και στη μαγεία του θεάτρου και το παλεύουμε με όλες μας τις δυνάμεις. Μέσα από τις δράσεις του ΟΠΑΝΔΑ, τις πρωτοβουλίες της Τεχνόπολης, τα φεστιβάλ του Κολωνού, το "Καλοκαίρι στην Αθήνα", τις προσπάθειες στο θέατρο του Λυκαβηττού, στο Ολύμπια και στο Μουσείο Μαρία Κάλλας».

Και πρόσθεσε με έμφαση: «Στόχος μας είναι να μετατρέψουμε την πόλη σε σημείο αναφοράς για διεθνείς θεατρικές συμπαραγωγές. Αλλά όχι μόνο. Θέλουμε μέσα από θεατρικές και εκπαιδευτικές δράσεις να στηρίξουμε ευάλωτες ομάδες, παιδιά και εφήβους που είναι θύματα εξάρτησης ή παραμέλησης».

Οι τέσσερις άξονες του προγράμματος

Το πρόγραμμα αποτελεί ένα πολυεπίπεδο πολιτιστικό εργαλείο και ξεκινά εστιασμένα, με προοπτική να μεγαλώνει σταδιακά μέσα στα επόμενα τρία χρόνια. Η καλλιτεχνική διευθύντρια του Θεάτρου Τέχνης, Μαριάνα Κάλμπαρη, παρουσίασε το όραμα και τη δομή του προγράμματος, που εμπνέεται από τα αρχαία Διονύσια.

«Είναι ένας θεσμός που θα βοηθήσει την εξωστρέφεια του ελληνικού θεάτρου. Αλλά και τη συνεργασία, για συμπαραγωγές διεθνείς, όπως είπε  και ο δήμαρχος. Παράλληλα, αυτό θα υποστηρίζεται και ψηφιακά και θα έχουμε μία πλατφόρμα ανοιχτής συνεργασίας».

Η παρουσία του νέου καλλιτεχνικού διευθυντή του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου, Μιχαήλ Μαρμαρινού, έδωσε ακόμα μεγαλύτερο κύρος στο εγχείρημα, καθώς το σχέδιο προβλέπει συνεργασία και με τον ιστορικό αυτό θεσμό.

1. Θέατρο και Πόλη

Μικρά Νέα Διονύσια (Δεκέμβριος): Διαγωνιστικό φεστιβάλ ελληνικής δραματουργίας που συνοδεύεται από εργαστήρια, παρουσιάσεις και δράσεις διασύνδεσης δημιουργών. Τα έργα που διακρίνονται μπαίνουν σε στοχευμένη διαδρομή ανάπτυξης μέσα από εργαστήρια ανατροφοδότησης. Στόχος είναι ελληνικά έργα να προκρίνονται και να παρουσιάζονται στη συνέχεια στο διαγωνιστικό διεθνές φεστιβάλ των Μεγάλων Νέων Διονυσίων, δημιουργώντας έναν καθαρό «αγωγό» εξωστρέφειας της ελληνικής δραματουργίας.

Μεγάλα Νέα Διονύσια (Άνοιξη): Διαγωνιστικό φεστιβάλ διεθνούς δραματουργίας, όπου νέα έργα από την Ελλάδα και το εξωτερικό παρουσιάζονται, αξιολογούνται από διεθνή επιτροπή και διακρίνονται. Κάθε χρονιά περιλαμβάνει αφιέρωμα σε τιμώμενη χώρα με ειδικές παρουσιάσεις και ανταλλαγές, καθώς και εκπαιδευτικές δράσεις, δημόσιες συζητήσεις και ολοκληρωμένο κύκλο διασύνδεσης επαγγελματιών με παρουσιάσεις έργων, προκαθορισμένες συναντήσεις για συμπαραγωγές και σχεδιασμό περιοδειών. Στόχος είναι, μέσα στα επόμενα χρόνια, να διαγωνίζονται διεθνείς θεατρικές παραγωγές και συμπαραγωγές, με κορύφωση μια μεγάλη τελετή απονομής διεθνών θεατρικών βραβείων (Athens Dionysia Awards) που θα αναδεικνύει δημιουργούς και καινοτόμες πρακτικές με έδρα την Αθήνα.

Dionysia Agora (Αγορά Διονυσίων): Πρωτότυπη θεατρική αγορά στο πρότυπο των μεγάλων αγορών κινηματογραφικών φεστιβάλ: οργανωμένο περιβάλλον όπου θεατρικοί οργανισμοί, φεστιβάλ, θίασοι, παραγωγοί, μεταφραστές και επιμελητές/επιμελήτριες από όλο τον κόσμο προωθούν ρεπερτόρια, κλείνουν συνεργασίες και σχεδιάζουν συμπαραγωγές. Παρουσιάσεις έργων και ομάδων, συναντήσεις εργασίας κατόπιν ραντεβού, θεματικά τραπέζια δικτύωσης, «κατάλογος» παραγωγών σε εξέλιξη και ειδικές ενότητες (π.χ. τιμώμενη χώρα) συνθέτουν το πλαίσιο.

Παράλληλα, μέσω της ψηφιακής πλατφόρμας Dionysia Digital (υποβολές, τεκμηρίωση, δίκτυο) θα λειτουργούν κατάλογος έργων/οργανισμών, σύστημα ραντεβού, ανταλλαγή υλικού και παρακολούθηση προόδου μέσα στη χρονιά. Στόχος, η καθιέρωση της Αθήνας ως μόνιμου θεατρικού κόμβου όπου κάθε χρόνο δρομολογούνται παραγωγές και χτίζονται δίκτυα συνεργασίας.

2. Θέατρο και Δημο-κρατία

Το θέατρο λειτουργεί ως δημόσιος χώρος έκφρασης, διαλόγου και διαβούλευσης: ειδικά σχεδιασμένες παραστάσεις-αφορμές για ανοιχτές συναντήσεις, οδηγούν σε συμμετοχικό διάλογο με πολίτες και φορείς, με δυνατότητα τόσο ζωντανής όσο και ψηφιακής συμμετοχής. Η πόλη δοκιμάζει στην πράξη πρακτικές δημοκρατίας πάνω στη σκηνή.

Αφετηρία της διαδικασίας είναι η ειδικά σχεδιασμένη για αυτό τον σκοπό παράσταση «Το Δράμα της Δημοκρατίας», με διαδρομή από το Φεστιβάλ Κολωνού του Δήμου Αθηναίων (28/9) έως την έναρξη της θεατρικής περιόδου 2025–26 (από 3/10) στο Υπόγειο του Θεάτρου Τέχνης.

3. Θέατρο και Εμπειρία

Βιωματικές, πολυγλωσσικές διαδρομές και συναντήσεις με την ιστορία, τη μυθολογία, το αρχαίο θέατρο και τη σύγχρονη ζωή της Αθήνας. Επισκέπτες και δημότες συμμετέχουν ενεργά και γνωρίζουν την πόλη μέσα από τη ζωντανή θεατρική πράξη, διαμορφώνοντας μια καινοτόμο, ποιοτική πολιτιστική εμπειρία.

Αφετηρία μας είναι η παράσταση «Athens Acting Ancient Drama: Medea Reloaded», ειδικά σχεδιασμένη για αυτόν τον σκοπό, σε ελληνική/αγγλική γλώσσα, που παρουσιάζεται στο Υπόγειο του Θεάτρου Τέχνης Καρόλου Κουν.

4. Θέατρο και Κοινωνικό–Εκπαιδευτικό έργο

Η καλλιτεχνική διαδικασία συναντά την καθημερινή ζωή της πόλης. Με εργαλεία τη συλλογική αφήγηση και την έρευνα, καλλιεργούνται δεξιότητες έκφρασης, συνεργασίας, και ανθεκτικότητας, ενώ ενεργοποιούνται κοινότητες που συνήθως μένουν εκτός της θεατρικής παραγωγής. Τα αποτελέσματα επιστρέφουν στη δημόσια σφαίρα ως δράσεις, παρουσιάσεις αλλά και ολοκληρωμένες παραστάσεις που φέρουν το αποτύπωμα των ανθρώπων της πόλης.

Αφετηρία μας θα είναι οι «Πηνελόπες και Πηνελοπιάδες»: η δραματουργία της παράστασης (που επιχορηγείται από το ΥΠΠΟ), θα προκύψει από κύκλο εργαστηρίων με Αθηναίες δημότισσες, όπου προσωπικές αφηγήσεις, εμπειρίες και προβληματισμοί για τη θέση της γυναίκας σήμερα, θα μεταφραστούν σε σκηνικό λόγο. Έτσι, η παράσταση θα λειτουργήσει ως ζωντανή απόδειξη ότι το θέατρο δεν απευθύνεται μόνο στους πολίτες, αλλά συν-διαμορφώνεται μαζί τους και επιστρέφει στην πόλη ως κοινό κτήμα.

Το Θέατρο Τέχνης Καρόλου Κουν, με τη βαριά καλλιτεχνική του κληρονομιά, και ο Δήμος Αθηναίων, με τη στρατηγική του στόχευση στην πολιτιστική ανάπτυξη, επιχειρούν να χαράξουν ένα νέο κεφάλαιο. Σε μια εποχή που οι πόλεις αναζητούν την ταυτότητά τους, η Αθήνα επενδύει σε αυτό που την ανέδειξε πριν από 2.500 χρόνια, το θέατρο. Το αν θα πετύχει το εγχείρημα θα φανεί στην πράξη.

Η βραδιά έκλεισε με συζητήσεις, ανταλλαγές ιδεών και τη δέσμευση ότι η πρωτοβουλία αυτή δεν θα μείνει στα χαρτιά, αλλά θα αποκτήσει σάρκα και οστά μέσα από συνεργασίες, δράσεις και, πάνω απ’ όλα, το ίδιο το κοινό που θα την αγκαλιάσει.