Σεισμός, τσουνάμι και φωτιά στη Λισαβόνα τον 18ο αιώνα: 100.000 νεκροί και όλοι ρωτούν: υπάρχει Θεός;

Ο μεγάλος σεισμός της Λισαβόνας, που προκάλεσε και τσουνάμι και φωτιά, άφησε πίσω του 100.000 νεκρούς και έναν τραυματία, τον Θεό…

Ήταν Σάββατο τότε, μια μέρα σαν σήμερα, 1η Νοεμβρίου του 1755 και ώρα 09:40. Η πόλη της Λισαβόνας τραντάχτηκε από ισχυρό σεισμό που προκάλεσε τσουνάμι και η καταστροφή έκλεισε με φωτιά που έκαιγε επί μέρες και αποτελείωσε ό,τι είχαν… ξεχάσει ο Εγκέλαδος και η θάλασσα.

Στη μέση της πόλης, το έδαφος σκίστηκε και άνοιξαν βαθιά ρήγματα. Για να γλυτώσουν από τα κτίρια που κατέρρεαν οι κάτοικοι, έτρεχαν προς την ακροθαλασσιά και τους προβλήτες κι εκεί είδαν έντρομοι τα νερά να έχουν τραβηχτεί μίλα μακριά από την ακτή· αποκαλύφθηκαν παλιά ναυάγια και κάποιοι πρόλαβαν να ανασύρουν χαμένα εμπορεύματα!

Σαράντα λεπτά αργότερα, οποίος ήταν αφελής ώστε να τριγυρνάει στη λάσπη της ακτής, παρασύρθηκε από τσουνάμι που πλημμύρισε τα πάντα κι έφτασε μέχρι το κέντρο της πόλης. Μετά το πρώτο υδάτινο χτύπημα ακολούθησαν δύο ακόμα. Και τέλος ήρθε η φωτιά και ολοκλήρωσε την καταστροφή. Πεσμένα κεριά και λάμπες πετρελαίου κατέκαψαν αμέτρητα κτίρια. Όσες εστίες φωτιάς δεν έσβησαν από τα νερά της θάλασσας, γρήγορα εξαπλώθηκαν και λαμπάδιασαν τα συντρίμμια που είχε αφήσει πίσω του το νερό. Σχεδόν ολόκληρη η πόλη είχε μετατραπεί σε σωρούς από ξύλα - ιδανικό καύσιμο για τη φωτιά.

«Αρχικά ακούσαμε ένα θόρυβο, μία βροντή», θυμόταν ένας μάρτυρας «... όπως ο ήχος μιας άμαξας που έρχεται στο πλακόστρωτο, όμως όλο δυνάμωνε και δυνάμωνε μέχρι που έγινε τόσο δυνατός, όσο ο εκκωφαντικός ήχος ενός κανονιού».

Σεισμός, πυρ και θάλασσα στοίχισαν τη ζωή σε 100.000 ανθρώπους! Η πρωτεύουσα της Πορτογαλίας καταστράφηκε σχεδόν ολοσχερώς και τα περισσότερα λιμάνια της δεν ήταν πια λειτουργικά. Η χώρα βυθίστηκε σε οικονομική και πολιτική κρίση και έπαψε να υφίσταται πια ως αυτοκρατορική δύναμη. Εκείνη η φυσική καταστροφή ήταν η πρώτη που χτύπησε την Ευρώπη σε τέτοια κλίμακα από την αυγή της επιστημονικής επανάστασης.

Εκείνος ο σεισμός επηρέασε βαθιά τη σκέψη των φιλοσόφων του Διαφωτισμού. Η φύση και οι συνέπειές του εξετάστηκαν επιστημονικά (τα θεϊκά αιτία απορρίφθηκαν, αφού πολλοί παρατήρησαν πως η καταστροφή είχε ισοπεδώσει σχεδόν όλες τις εκκλησίες αλλά είχε αφήσει τα πορνεία!) και το συμβάν αποτέλεσε μάθημα για ευσεβείς και άθεους.

Μπορεί ο σεισμός να ήταν απόλυτα καταστροφικός, όμως έγινε ο θεμέλιος λίθος για την ανάπτυξη της σύγχρονης γεωλογίας και σεισμολογίας. Ουδέν κακόν…