Ορεινή Αρκαδία: Πλούσια ιστορία και άγρια φυσική ομορφιά

Η ΔΗΜΗΤΣΑΝΑ, έδρα του δήμου Γορτυνίας, στη βορειοδυτική πλευρά του νομού Αρκαδίας, είναι ιστορική κωμόπολη, με πετρόχτιστα σπίτια και αρχοντικά, λιθόστρωτα δρομάκια, χτισμένη αμφιθεατρικά σε δυο αντικριστούς λόφους, σε υψόμετρο 950 μ., πάνω από το φαράγγι του Λούσιου ποταμού. Αποτελεί διατηρητέο οικισμό, χτισμένο πάνω στην αρχαία Τεύθιδα, ενώ ήδη, από τον 18^ο αιώνα, υπήρξε αξιόλογο εμπορικό κέντρο της περιοχής, γνωρίζοντας μεγάλη ακμή. Είναι γενέτειρα του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε’ και του Παλαιών Πατρών Γερμανού, στο δε σπίτι του Γρηγορίου του Ε’ στεγάζεται το Εκκλησιαστικό μουσείο. Η Βιβλιοθήκη της Δημητσάνας από το 1764 με σπάνιες εκδόσεις και πλούσιο ιστορικό αρχείο, ο Ληνός των Κολοκοτρωναίων -παραδοσιακό κτίσμα εκεί όπου βρήκαν τραγικό θάνατο ομάδα κλεφτών με επικεφαλής τον Γιάννο Κολοκοτρώνη το 1806-, ο Πύργος Ξενιού -πενταόροφος και το ψηλότερο πέτρινο κτίριο της Πελοποννήσου (1850)- ο οποίος είχε λειτουργήσει ως ξενώνας, και βεβαίως το Ρολόι της Δημητσάνας, κοντά στο κέντρο της αγοράς, εκεί όπου βρίσκεται το καλλιμάρμαρο και μεγαλοπρεπές ωρολογοστάσιο, συμπεριλαμβάνονται στα αξιοθέατα της Δημητσάνας. Για την ιστορία, το ρολόι στάλθηκε από τους Δημητσανίτες της Νέας Υόρκης γύρω στα 1900, η θεμελίωση του έργου έγινε το 1928 ενώ ολοκληρώθηκε το 1934.

Κατά την επίσκεψή σας στη Δημητσάνα, στα must είναι και το φαράγγι του Λούσιου με πλούσια χλωρίδα και πανίδα και με δυνατότητα για διάφορες δραστηριότητες (πεζοπορία με το Μονοπάτι του Μαινάλου να έχει 8 τμήματα συνολικού μήκους 75 χλμ., καγιάκ, ράφτινγκ, 4x4, trekking κ.ά.), βυζαντινές εκκλησίες, μοναστήρια όπως η Νέα Μονή Φιλοσόφου (βρίσκεται κοντά στην Παλιά Μονή, της οποίας σώζεται μόνο το Καθολικό, τη δε περίοδο της Τουρκοκρατίας λειτουργούσε Κρυφό Σχολειό και η Σχολή της Δημητσάνας), η Μονή της Παναγίας των Αιμυαλών (2,5 χλμ. από Δημητσάνα) χτισμένη σε βράχο στο φαράγγι του Λούσιου, αφιερωμένη στη Γέννηση της Θεοτόκου, οι μπαρουτόμυλοι (κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του ’21, υπήρξε το σημαντικότερο κέντρο ανεφοδιασμού σε μπαρούτι της Πελοποννήσου), το τρικάμαρο γεφύρι κ.ά.

Στο κοντινό Ζυγοβίστι, στην πλατεία, θα δείτε το μαρμάρινο βιβλίο -μεγάλων διαστάσεων με 24 σελίδες- αφιερωμένο στους 200 «Αθάνατους» Ζυγοβιστινούς, οι οποίοι αποτελούσαν σωματοφυλακή του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, κατά την Επανάσταση του 1821.

*ΥΠΑΙΘΡΕΙΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΥΔΡΟΚΙΝΗΣΗΣ στο Κεφαλάρι Αϊ Γιάννη (1,5 χλμ. νοτιοανατολικά της Δημητσάνας) προβάλλει τη σημασία της υδροκίνησης στην παραδοσιακή κοινωνία. Εστιάζοντας στις βασικές προβιομηχανικές τεχνικές που αξιοποιούν το νερό για την παραγωγή ποικίλων προϊόντων, τις συνδέει με την ιστορία και την καθημερινότητα της τοπικής κοινωνίας στο πέρασμα του χρόνου. Το μουσείο Υδροκίνησης, το οποίο ανήκει στο δίκτυο μουσείων του ΠΙΟΠ, έχει αποκαταστήσει παραδοσιακές εγκαταστάσεις και υδροκίνητους μηχανισμούς. Ωρες λειτουργίας του μουσείου, καθημερινά 10.00 – 17.00, εκτός Τρίτης (τηλ. 27950 31630, www.piop.gr).

Info

Πώς θα πάτε: Από Αθήνα ακολουθείτε την Ολυμπία Οδό με κατεύθυνση προς Κόρινθο, συνεχίζετε για Τρίπολη, Καλαμάτα, βγαίνετε στην έξοδο για Βυτίνα/ Αρχαία Ολυμπία, για να μπείτε στο δρόμο Τρίπολης – Λεβιδίου. Για τον τελικό σας προορισμό θα διανύσετε περίπου 205 χλμ, ταξίδι 2,3 ωρών. Από Τρίπολη παίρνετε το δρόμο για Λεβίδι - Βυτίνα - Πύργο. Στο 56ο χλμ., στην Καρκαλού, στρίβετε αριστερά προς Δημητσάνα. Θα διανύσετε συνολικά 63 χλμ. Μια δεύτερη διαδρομή από Τρίπολη είναι να ακολουθήσετε το δρόμο για Δημητσάνα μέσω Μαινάλου. Περνάτε το Χρυσοβίτσι, τη Στεμνίτσα και μετά από 9 χλμ. φτάνετε Δημητσάνα (συνολικά 55 χλμ.).

Tips

- Μουσείο «Μίκη Θεοδωράκη»: Στη γραφική Ζάτουνα (4 χλμ. από Δημητσάνα) λειτουργεί το Μουσείο «Μίκη Θεοδωράκη», το οποίο στεγάζεται στο πετρόκτιστο Δημοτικό Σχολείο. Για την ιστορία, κατά τη διάρκεια της δικτατορίας είχε εκτοπιστεί εκεί ο διεθνούς φήμης μουσικοσυνθέτης. Επισκέψιμο, κατόπιν συνεννόησης στο τηλ. 6978 366603, καλώντας Σ/Κ.

-Τοπικές γεύσεις/προϊόντα: Χοιρινό με σέλινο, αρνάκι φούρνου, κατσικάκι κοκκινιστό, κόκορας με χυλοπίτες Αρκαδίας, κυνήγι (αγριογούρουνο, ελάφι), ντόπια ψητά κρέατα (παϊδάκια, χωριάτικο λουκάνικο, μπιφτέκι, μπριζόλες κ.ά.), σούβλα, γλυκά του κουταλιού, λικέρ, παραδοσιακά ζυμαρικά, πίτες, τσίπουρο, κρασί, τυροκομικά, γιαούρτι, βότανα, μέλι, καρυδόπιτα, μπακλαβά, γαλακτομπούρεκο, δίπλες, κουραμπιέδες, τρίγωνα κ.ά.

ΒΥΤΙΝΑ

Αλλος ένας παραδοσιακός ορεινός οικισμός, η Βυτίνα, σε υψόμετρο 1.000 μ., αποτελεί μια από τις δημοφιλέστερες βάσεις για σκι ή εξορμήσεις στην περιοχή. Στα δρομάκια του χωριού, κυριαρχούν σπίτια και αρχοντικά από ντόπιο μαύρο μάρμαρο, όπως επίσης, και ο ναός του Αγίου Τρύφωνα, στην κεντρική πλατεία, χτισμένος το 1846 πάνω σε ερείπια παλαιότερης εκκλησίας.

Να πούμε, ότι λόγω της ενεργού δράσης που είχε στον απελευθερωτικό αγώνα της Επανάστασης του 1821, η Βυτίνα πυρπολήθηκε επτά φορές τα έτη 1825-1826 από τα στρατεύματα του Ιμπραήμ. Η ευρύτερη περιοχή του Λούσιου αποτέλεσε το καταφύγιο των επαναστατημένων Ελλήνων, όπου βρισκόταν και ο «ληνός» των Κολοκοτρωναίων, λίγα μέτρα πριν τον μοναστήρι της Αιμυαλούς. Από εκεί κατάγονταν πολλοί οπλαρχηγοί και αγωνιστές.

Η Βιβλιοθήκη με κειμήλια από τον 17ο αιώνα, το λαογραφικό μουσείο στην πλατεία, απέναντι από τον Αγιο Τρύφωνα, το Πανταζοπούλειο Πνευματικό Κέντρο, όπου πραγματοποιούνται εκδηλώσεις, η Βιβλιοθήκη που χτίστηκε το 1800 στην παλαιά πετρόχτιστη Σχολή Κορασίδων και διαθέτει αξιόλογο ιστορικό υλικό, το πέτρινο μονότοξο γεφύρι Ζαρζί στην ομώνυμη περιοχή, στο Μυλάοντα ποταμό, το ελατόδασος του Μαινάλου είναι από τα αξιοθέατα της Βυτίνας που θα δείτε και θα επισκεφτείτε.

Και βεβαίως, είναι ο ρομαντικός Δρόμος της Αγάπης, ανάμεσα στις δεντροστοιχίες, δημοφιλές σημείο για περίπατο, ενώ λίγο πριν τη Βυτίνα, στις παρυφές του Μαινάλου βρίσκεται η «πηγή του Παυσανία», την οποία ο Παυσανίας αναφέρει στα «Αρκαδικά».

Η δε πρόσβαση προς το χιονοδρομικό κέντρο Μαινάλου, στη θέση «Οστρακίνα», είναι εύκολη και απέχει μόλις 12 χλμ. από τη Βυτίνα, 176 χλμ. από Αθήνα, 30 χλμ. από Δημητσάνα και από Τρίπολη (www.mainaloski.gr).

*ΕΟΡΤΑΣΜΟΣ ΑΓΙΟΥ ΤΡΥΦΩΝΑ, Πολιούχου και Προστάτη της Βυτίνας, του Δήμου Γορτυνίας, την Παρασκευή 1 Φεβρουαρίου 2019, με Αρχιερατική Θεία Λειτουργία μετά Αρτοκλασίας που θα τελέσουν ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Πατρών κ.κ. Χρυσόστομος και ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως κ.κ. Ιερεμίας στις 09.00 π.μ. Θα ακολουθήσει εκδήλωση (στις 12.00 μ.μ.) στο Πανταζοπούλειο Πνευματικό Κέντρο με την κλήρωση της προικοδότησης κορασίδων από το Πανταζοπούλειο Κληροδότημα.

Info

Πώς θα πάτε: Από Αθήνα ακολουθείτε την Ολυμπία Οδό με κατεύθυνση προς Κόρινθο, συνεχίζετε για Τρίπολη, βγαίνετε στον κόμβο Νεστάνης, προς Βυτίνα, ακολουθείτε την Πύργου -Τριπόλεως/74, προς Λιμποβίτσι. Συνολικά θα διανύσετε περίπου 185 χλμ., ταξίδι δύο ωρών. Από Τρίπολη, η Βυτίνα απέχει 38 χλμ., ενώ η απόσταση μεταξύ Βυτίνας και Δημητσάνας είναι στα 20 χλμ.

Tips

-Σπίτι Κολοκοτρωναίων: Σε κοντινή απόσταση από τη Βυτίνα, και από τη Στεμνίτσα, στο χωριό Λιμποβίτσι, βρίσκεται το πατρικό σπίτι των Κολοκοτρωναίων.

-Τοπικές γεύσεις/προϊόντα: Κόκορας με χυλοπίτες Αρκαδίας, κυνήγι (αγριογούρουνο, ελάφι), ντόπια ψητά κρέατα και σούβλα, γλυκά του κουταλιού, λικέρ, παραδοσιακά ζυμαρικά, χυλοπίτες Βυτίνας, όσπρια, τσίπουρο, κρασί, τυροκομικά, πίτες, μέλι Βυτίνας, λουκουμάδες με μέλι, γλυκά ταψιού, βότανα, ξυλόγλυπτα κ.ά.

ΣΤΕΜΝΙΤΣΑ

Η «Χωριατοπούλα του Μωριά» όπως την αποκαλούσε ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, που ήταν και αγαπημένο του χωριό. Η Στεμνίτσα είναι κτισμένη στα ερείπια της Αρχαίας Υψούντος και στη βραχώδη πλαγιά του όρους Κλινίτσα στις παρυφές του Μαινάλου. Σύμφωνα δε με τη μυθολογία, χτίστηκε από τον Υψούντα, έναν από τους πενήντα γιους του βασιλιά της Αρκαδίας Λυκάονα.

Και στη Στεμνίτσα, θα εντυπωσιαστείτε από τα επιβλητικά πυργόσπιτα με τα τοξωτά υπέρθυρα, τα πέτρινα καλντερίμια, την όμορφη πλατεία με τα καφενεία και τις ταβέρνες, τα κεφαλόβρυσα, τις εκκλησιές, τα μουσεία. Διαδραμάτισε σπουδαίο ρόλο στην Επανάσταση, με πλήθος αγωνιστών και μελών της Φιλικής εταιρείας, ενώ αποτέλεσε την έδρα της Α’ Πελοποννησιακής Γερουσίας, φιλοξενώντας την Πρώτη Πελοποννησιακή Γερουσία, από τις 27 Μαΐου έως τα μέσα Ιουνίου του 1821. Στη μονή της Ζωοδόχου Πηγής του 15ου αιώνα, χτισμένη σε ένα βραχώδη λόφο, είχε συνεδριάσει η Πρώτη Πελοποννησιακή Γερουσία το 1821.

Κατά την παραμονή σας στο πανέμορφο χωριό της Αρκαδίας, επισκεφτείτε το λαογραφικό μουσείο με τα πλούσια εκθέματα, το οποίο στεγάζεται σε ένα από τα εντυπωσιακότερα πυργόσπιτα της περιοχής –το αρχοντικό Χατζή του 18ου αιώνα. Είναι και το Νικολετοπούλειο Πνευματικό Κέντρο που στεγάζεται στο αναπαλαιωμένο δημοτικό σχολείο και εκεί πραγματοποιούνται πολιτιστικές εκδηλώσεις καθώς και συνέδρια.

*ΣΧΟΛΗ ΑΡΓΥΡΟΧΡΥΣΟΧΟΪΑΣ, στεγάζεται σε ένα πέτρινο κτίριο-κόσμημα για την περιοχή, στο κέντρο του χωριού, συνεχίζοντας την τοπική παράδοση. Εκεί εκπαιδεύονται άριστοι τεχνίτες με πάμπολλες βραβεύσεις, ενώ κατά καιρούς οργανώνονται εκθέσεις κοσμήματος. Από το 2013 η Σχολή ανήκει στη Γενική Γραμματεία Δια Βίου Μάθησης και λειτουργεί ως Δημόσιο ΙΕΚ, το οποίο απευθύνεται σε αποφοίτους Λυκείου, διδάσκει σε μαθητές από όλη την Ελλάδα και διαθέτει το τμήμα «Τεχνικός Χειροποίητου Κοσμήματος και Σχεδιασμού Κοσμήματος». Για την ιστορία, οι Στεμνιτσιώτες ήταν διάσημοι για τις επιδόσεις τους στη μεταλλουργία και οι καμπάνες ορισμένων από τις πιο φημισμένες εκκλησίες των παραδουνάβιων χωρών, λέγεται ότι φτιάχτηκαν από τα χέρια τους.

Info

Πώς θα πάτε: Από Αθήνα ακολουθείτε την Ολυμπία Οδό με κατεύθυνση προς Κόρινθο, συνεχίζετε για Τρίπολη, βγαίνετε στην έξοδο για Τρίπολη (160 χλμ.). Συνολικά θα διανύσετε περίπου 205 χλμ., ταξίδι 2,20 ωρών. Από Τρίπολη, η Στεμνίτσα απέχει 45 χλμ.

Tips

-Μονή Τιμίου Προδρόμου: Σε κοντινή απόσταση, κτισμένη στη ρίζα ενός απότομου βράχου, η οποία κρέμεται κυριολεκτικά πάνω από την χαράδρα του Λουσίου ποταμού. Κατά την Επανάσταση του 1821, η μονή αποτέλεσε καταφύγιο και νοσοκομείο για τους αγωνιστές, το 1834 διαλύθηκε λόγω ενός διατάγματος περί διάλυσης μονών, ωστόσο το 1838 έγινε ανασύσταση της μονής, η οποία και γνώρισε μεγάλη ακμή υλική και πνευματική. Σήμερα στη μονή λειτουργεί εργαστήριο ζωγραφικής και ραπτικής ιερών ενδυμάτων και υπάρχει αξιόλογη συλλογή 1.000 περίπου βιβλίων.

-Τοπικές γεύσεις/προϊόντα: Χοιρινό με σέλινο, αρνάκι φούρνου, κατσικάκι κοκκινιστό, κόκορας με χυλοπίτες Αρκαδίας, κυνήγι (αγριογούρουνο, ελάφι), ντόπια ψητά κρέατα (παϊδάκια, χωριάτικο λουκάνικο, μπιφτέκι, μπριζόλες κ.ά.), σούβλα, γλυκά κουταλιού, λικέρ, παραδοσιακά ζυμαρικά, πίτες, τσίπουρο, κρασί, τυροκομικά, βότανα, μέλι, σπιτική βυσσινάδα, σπιτικός πελτές, μυγδαλάτα Στεμνίτσας, δίπλες, γαλακτομπούρεκο, καρυδόπιτα, είδη λαϊκής τέχνης, ξυλόγλυπτα κ.ά.

Ακολουθήστε το ethnos.gr στο Instagram