Γαλαξίδι: Λαϊκή γιορτή με μουτζουρώματα

Στο Γαλαξίδι του ∆ήµου ∆ελφών, στον Νοµό Φωκίδας, την Καθαρά ∆ευτέρα διαδραµατίζεται το πιο ανατρεπτικό και γεµάτο ενέργεια έθιµο της Αποκριάς, γνωστό ως «Αλευροµουτζούρωµα». Πρόκειται για ένα έθιµο που χάνεται στο βάθος των αιώνων και το οποίο δηµιουργείται αρχικά από ξένες επιρροές που µεταφέρονται στον τόπο από την ανθούσα ναυτική δύναµη της εποχής. «…Ηταν Απόκριες. Γενική ευθυµία επικρατούσε στην πόλη. Ενα ηλιόλουστο διάλειµµα µιας συννεφιασµένης ηµέρας. Οι Ελληνες φαίνονται αποφασισµένοι να χαρούν αυτή τη διασκέδαση, που ακόµα και οι αποχαυνωµένοι τύραννοί τους δεν µπορούν να εµποδίσουν. Πολλοί φορούσαν µάσκα και άλλοι είχαν µουτζουρώσει τα πρόσωπά τους. Χοροπηδούσαν, ξεφώνιζαν, τραγουδούσαν. Τελικά στήθηκε χορός, ένας κύκλος για τους άντρες, ένας για τις γυναίκες…» γράφει ο Αγγλος περιηγητής Dodwell που επισκέφτηκε το 1801 (ή 1805) το Γαλαξίδι τις ηµέρες της Αποκριάς.

Ωστόσο, από τις αφηγήσεις του γνωρίζουµε ότι η προέλευση του εθίµου είναι πολύ παλαιότερη από την εποχή των καραβιών (1840 και έπειτα). Προφορικές παραδόσεις υποστηρίζουν ότι οι Γαλαξιδιώτες θαλασσοπόροι είδαν σε πόλη της Σικελίας παρόµοιες οµαδικές λαϊκές γιορτές µε ιδιόµορφες εκδηλώσεις, κατά τις οποίες οι διασκεδάζοντες είχαν χρωµατίσει τα πρόσωπά τους όπως οι παλιάτσοι των ιπποδροµιών, τους εντυπωσίασαν και τις µεταφύτευσαν στο Γαλαξίδι. Και για να µιµηθούν τους γλεντοκόπους της Σικελίας, χρησιµοποίησαν λευκό άλευρο µαζί µε το λουλάκι και το βερνίκι. Η επιτυχία ήταν τόση, ώστε από τότε είχε καθιερωθεί ως έθιµο το αλευροµουτζούρωµα της Καθαράς ∆ευτέρας». Απόσπασµα από το βιβλίο του Ευθυµίου Γουργουρή «Το Γαλαξείδι στον καιρό των καραβιών».

Τσουβαλομαχίες

Το γλέντι και τα αποκριάτικα δρώµενα στο Γαλαξίδι συνεχίζονται, και αυτήν την Κυριακή, της Τυρινής, στις 11.30 π.µ., έχει αποκριάτικο πάρτι µε τον Λουν και τη Νίτσα την Κλοουνίτσα. Παιδικό Survivor, τσουβαλοµαχίες, µουσικά παιχνίδια, µαγικά τρικ, µπαλονοκατασκευές, διαγωνισµός χορού και facepainting περιλαµβάνονται στο κυριακάτικο αποκριάτικο πρόγραµµα. Το ίδιο βράδυ, στις 21.30, θα γίνει η παρέλαση των αρµάτων – αυτοκινήτων που θα λάβουν µέρος στο «Αλευροµουτζούρωµα», και όπως ενηµερώνει το «Εθνος της Κυριακής» ο αντιδήµαρχος Γαλαξιδίου, Θανάσης Τσονάκας, «θα υπάρχουν 3-4 αυτοσχέδια άρµατα που φτιάχνουν τα παιδιά». Στις 23.00 θα γίνει ρετρό Πάρτι ∆ρόµου Μεταµφιεσµένων στην παραλία, κοντά στην αυλή της κυρίας Μανωλούδη.

Το πρωί της Καθαράς ∆ευτέρας, 11 Μαρτίου, στις 11.00, στην πλατεία Μάµα, έχει Ταραµοκατάσταση, εκεί όπου ο Πολιτιστικός Σύλλογος Γαλαξιδίου θα προσφέρει στον κόσµο ταραµά, ελιές και κρασί. Οσο για το περίφηµο «Αλευροµουτζούρωµα», που ξεκινάει στο λιµάνι στις 2.30 το µεσηµέρι, να έχετε µαζί σας παλιά ρούχα, πετσέτες, µάσκα για το πρόσωπο ή τη µύτη και ειδικές πλαστικές σακούλες που καλύπτουν το σώµα (στα τοπικά µαγαζιά µπορείτε να προµηθευτείτε τα παραπάνω υλικά).

Αξιοθέατα

Το Γαλαξίδι, η Γαλαξαύρα ή Γάλαξα, παραθαλάσσια ναυτική κωµόπολη, διαθέτει δύο λιµάνια (Αγορά και Χηρόλακα), δύο µουσεία (Ναυτικό και Λαογραφικό, στο δεύτερο γίνονται εργασίες µε σκοπό να επαναλειτουργήσει µέχρι το καλοκαίρι), δύο σηµαντικές εκκλησίες, του Αγ. Νικολάου στην κορυφή του λόφου, µε τα δυο της καµπαναριά (το αριστερό κλίτος είναι αφιερωµένο στον Αγ. Παντελεήµονα και το δεξί στον Αγ. Σπυρίδωνα) και εξαιρετικό ξυλόγλυπτο τέµπλο, και της Αγ. Παρασκευής, που είναι ο παλαιότερος ναός του Γαλαξιδίου (1667), τρίκλιτος, βασιλικού ρυθµού, στο δάπεδο του οποίου είναι χαραγ - µένο το «Ηλιοτρόπιο - Ζωδιακός κύ κλος» από τον καραβοκύρη και καπε - τάνιο, µύστη της αστρονοµίας Ηλία Σκούρτη (1835-1915) το 1911.

Πάνω στις πέτρινες πλάκες είναι σκαλισµένος ο ζωδιακός κύκλος µε τους 12 µήνες του χρόνου καθώς και τα σύµ - βολα των ζωδίων. Ο τάφος του Λοκρού, ο µύλος απέ - ναντι από το λιµάνι, πάνω από το δάσος της Φιλοδασικής, το διεθνές µνηµείο της «Γυναίκας του Ναυτικού», τα γαλαξιδιώτικα αρχοντικά µε τις κεραµιδένιες στέγες, τα παραδοσιακά καντούνια, ο παλιός καφενές του Γαλαξιδίου -ο «Θεµιστοκλής» που χρονολογείται από το 1821 και έχει ανακηρυχθεί από το υπουργείο Πολιτισµού και Τουρισµού ως µνηµείο νεωτέρων χρόνων, το ιερό καθίδρυµα της Παναγίας Γάλαξας της Θαλασσοκρατούσας λίγο έξω από το Γαλαξίδι κ.ά. συµπεριλαµβάνονται, µεταξύ άλ - λων, στα αξιοθέατα της ναυτικής κωµόπολης µε την πλούσια ιστορία και ναυτική παράδοση.

Info

Απόσταση: Από Αθήνα θα διανύσετε 214 χλµ. ακολουθώντας την Εθνική οδό για Λαµία, έξοδο στον κόµβο Κάστρου, συνέχεια στην παλιά εθνική οδό για ∆ελφούς, Ιτέα, µέχρι τον τελικό σας προορισµό. Από Θεσσαλονίκη το Γαλαξίδι απέχει περίπου 400 χλµ., ακολουθώντας την Εθνική οδό για Αθήνα και µετά τη Λαµία έξοδο για Πάτρα, Μπράλο. Από Γαλαξίδι η Ιτέα απέχει 16 χλµ., οι ∆ελφοί 31 χλµ., η Ναύπακτος 65 χλµ., οι Αγ. Πάντες 9 χλµ.

Διαµονή: Τα ξενοδοχεία και τα τουριστικά καταλύµατα, τόσο στο Γαλαξίδι όσο και στη γύρω περιοχή (Αγ. Πάντες και Ιτέα), τη στιγµή του ρεπορτάζ µας, όπως ενηµέρωσε το «Εθνος της Κυριακής» ο πρόεδρος του Συλλόγου Ξενοδόχων & Τουριστικών Καταλυµάτων Γαλαξιδίου και Αγ. Πάντων Φωκίδας, Λεωνίδας Λούρµπας, είχαν πληρότητα 95%, που πλησίαζε και το 100%. Οι τιµές στα δίκλινα κυµαίνονται µεταξύ 50 και 80 ευρώ, µε πρωινό.

Tips

• Ναυτικό Ιστορικό Μουσείο: Στα εκθέµατα του µουσείου περιλαµβάνονται αρχαιολογικά ευρήµατα και ναυτικά αντικείµενα, λιθογραφίες και υδατογραφίες από ιστιοφόρα, µακέτες από σκαριά, ακρόπρωρα, ηµερολόγια καταστρώµατος, ναυτικοί χάρτες και διπλώµατα πλοιάρχων, τροχαλίες καραβιών και ναυτικά όργανα. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει και το χειρόγραφο κείµενο «Χρονικό του Γαλαξιδίου» που έγραψε το 1703 ο ιεροµόναχος Ευθύµιος. Ωρες λειτουργίας: Τρίτη – Κυριακή 09.00 – 15.30, Καθαρά ∆ευτέρα ανοιχτό έως τις 14.00 (τηλ. 22650-41795).
• Αγορά και Χηρόλακας: Στην Αγορά µε τα ψαροκάικα, τα ταβερνάκια και τα καφέ γίνεται όλη η περατζάδα του τόπου, ενώ στο τέλος του δρόµου βρίσκεται ο ναυτικός όµιλος. Από κει ο δρόµος συνεχίζει και βγάζει στο δεύτερο λιµάνι, τον Χηρόλακα. Ονοµάζεται έτσι διότι εκεί µαζεύονταν οι γυναίκες των καπεταναίων και τους αποχαιρετούσαν στα ταξίδια τους κουνώντας ένα λευκό µαντίλι, µε την ελπίδα ότι και πάλι θα γυρνούσαν. Πολλοί δεν επέστρεφαν, οι γυναίκες χήρευαν και έτσι η τοποθεσία πήρε τη συγκεκριµένη ονοµασία.
• Μονή Μεταµορφώσεως του Σωτήρος: Βρίσκεται σε υψόµετρο 300 µ., σε απόσταση 4,5 χλµ. νότια του Γαλαξιδίου, µε πανοραµική θέα στη ναυτική πολιτεία και την περιοχή. Στη µονή µένει µια καλόγρια, ενώ αξίζει να σηµειωθεί ότι σε µια κρύπτη της ερειπωµένης εκκλησίας του Αγίου Σωτήρος βρέθηκε το «Χρονικό του Γαλαξιδίου» από τον Κωνσταντίνο Σάθα, το 1864.
• Τοπικά προϊόντα/γεύσεις: Γαλαξιδιώτικα γλυ - κά (ραβανί που παρασκευάζεται µε ρύζι, αµυγδαλάκια, γλυκά του κουταλιού, αµυγδαλόπαστα, καρυδόπιτα κ.ά.), κελέµια (µεγάλα κρεµµύδια γεµισµένα µε κιµά και καρυκεύµατα), ρουµελιώτικη κουζίνα που χαρακτηρίζεται από κρεατικά στη σού - βλα και ψητά, κοντοσούβλι µε αρνί ή προβατίνα, τυροκοµικά, µέλι, κρασί, ψάρια και θαλασσινά, τηγανίτες, ελαιόλαδο και ελιές κ.ά.

*ΑΛΕΥΡΟΜΟΥΤΖΟΥΡΩΜΑΤΑ, την Καθαρά ∆ευτέρα. Στις 13.45, στη Γέφυρα του Γαλαξιδίου, θα γίνει η διάθεση αλεύρων σε όσους επιθυµούν να συµµετάσχουν στο γαλαξιδιώτικο αποκριάτικο έθιµο. «∆ιαθέτουµε 2-2,5 τόνους αλεύρι, δωρεάν» πληροφορεί το «Εθνος της Κυριακής» ο αντιδήµαρχος Γαλαξιδίου, Θανάσης Τσονάκας, συµπληρώνοντας ότι επιπλέον ο κόσµος αγοράζει και από τα τοπικά καταστήµατα αλεύρι, µε τις συµµετοχές του κόσµου να φτάνουν στο ελάχιστο τις 3.000. Στις 14.30, στο λιµάνι της ναυτικής πολιτεί - ας ξεκινάει το «Αλευροµουτζούρωµα», όπου τόνοι από αλεύρι και φούµο εκτοξεύονται προς κάθε κατεύθυνση και όλοι βάφονται στα χρώµατα του παιχνιδιού!