Σοχός: Τραγόμορφες μεταμφιέσεις με κουδούνια

ΣTO ΣOXO, δημοτική ενότητα του Δήμου Λαγκαδά, στο νομό Θεσσαλονίκης, κάθε χρόνο την περίοδο της Αποκριάς, αναβιώνει ένα μοναδικό δρώμενο, με αποκορύφωμα το τελευταίο Σαββατοκύριακο, της Τυρινής και της Καθαρά Δευτέρας. Το καρναβάλι του Σοχού (Μέριου) με τους Κουδουνοφόρους, καταγράφεται ως η πιο αρχέγονη και ολοκληρωμένη μορφή έκφρασης των ανθρώπων με αμφίεση, μουσική, χορό – βηματισμό και τραγούδι. Ολο το χωριό, περίπου 3.000 κάτοικοι, κινούνται στους ρυθμούς της Αποκριάς και του εθίμου. Μικροί και μεγάλοι, τριγυρνούν στα δρομάκια του ημιορεινού οικισμού, που είναι χτισμένος σε υψόμετρο 650 μ., στις νότιες πλαγιές του όρους Βερτίσκος, ξεσηκώνοντας με τους εκκωφαντικούς ήχους των κουδουνιών που κρέμονται στη μέση τους, ντόπιους  και επισκέπτες.

Χαρακτηριστικά στοιχεία της στολής των Κουδουνοφόρων του Σοχού είναι τα μαύρα δέρματα τράγων που φορούν, τα πέντε κουδούνια (η λεγόμενη ντουζίνα) – ένα μεγάλο το μπατάλι και τέσσερα μικρά τα κυπριά) που εξαρτώνται από τους ώμους και τη μέση με το ζωνάρι, η πλεχτή εσάρπα που διπλώνει στον αυχένα, τα κεντητά μανικέτια, που εφαρμόζονται στους βραχίονες και η πλουμιστή μάσκα-προσωπίδα με τα μακριά μουστάκια που καταλήγει σε υψικόρυφη κεφαλοστολή. Απαραίτητα εξαρτήματα είναι η γκλίτσα ή το σπαθί και ένα μπουκάλι ούζο για να κερνούν τους γνωστούς και φίλους, ανταλλάσσοντας ευχές.

Λαογραφικό μουσείο

Στο κέντρου του Σοχού, λειτουργεί το Λαογραφικό μουσείο με τις παραδόσεις, τα ήθη και έθιμα του χωριού. Στεγάζεται σε αναπαλαιωμένο κτίσμα του 1890 – 1892, που κατασκευάστηκε από τον Σοχινό έμπορο Χριστόδουλο Καρακόλη, ο οποίος διακινούσε διάφορα προϊόντα από τη Βόρεια Ευρώπη και παράλληλα ήταν ο κύριος προμηθευτής του Αυστριακού στρατού σε μάλλινες κάλτσες.

Το κτίσμα στην αρχική φάση χρησιμοποιήθηκε ως σουσαμόμυλος, την περίοδο του 1936 – 1951 μετατράπηκε σε χάνι, το 1936 προστέθηκε και όροφος, την περίοδο 1951 – 1962 λειτούργησε ως κινηματογράφος με μια παύση (1956-1958) που χρησιμοποιήθηκε ως αποθήκη σιτηρών. Από το 1962 έως το 1986 χρησιμοποιήθηκε ως ξυλαποθήκη και αποθήκη οικοδομικών υλικών. Εως το 2010, το κτίριο παρέμεινε ανεκμετάλλευτο, ενώ στις μέρες μας, τα τελευταία χρόνια λειτουργεί ως λαογραφικό μουσείο. Στα εκθέματα του θα μάθετε για την ιστορία του Σοχού, θα δείτε φορεσιές, κοσμήματα, εργαλεία κ.ά, γίνεται αναπαράσταση ενός σπιτιού, ενώ θα πάρετε πληροφορίες σχετικά με το πανηγύρι των Αγίων Δώδεκα Αποστόλων, κατά το τριήμερο του οποίου 28 – 30 Ιουνίου, αναβιώνει η ελεύθερη πάλη με τα περίφημα «κιουσπέτια». Η παράδοση επιβάλλει στους αθλητές που συμμετέχουν από όλες τις χώρες των Βαλκανίων, να αγωνίζονται φορώντας δερμάτινο παντελόνι (κισπέτ), αλειμμένοι σε όλο το σώμα με λάδι και ανυπόδητοι.

*ΠΑΡΩΔΙΑ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ, αναβιώνει, Κυριακή της Τυρινής, μεταξύ 12.30 – 19.30 σε διάφορα στέκια. Την Καθαρά Δευτέρα, από το πρωί στην κεντρική πλατεία θα χορεύουν πολιτιστικοί και λαογραφικοί σύλλογοι, θα μοιράζεται φασολάδα και σαρακοστιανά, στις 14.30 είναι το έθιμο «ΠΡΟΣΤΑΒΑΝΙ» -το έθιμο της συγχώρεσης-, ακολουθεί αναπαράσταση δρώμενων από Ξηροπόταμο Δράμας και Γαλάτιστα Χαλκιδικής, στη συνέχεια το έθιμο παραδοσιακού γάμου του Σοχού, και στις 16.00 είναι η παρουσίαση των κουδουνοφόρων.

Info

-Πώς θα πάτε: Από Αθήνα ακολουθείτε την εθνική οδό για Θεσσαλονίκη και πριν φτάσετε στην είσοδο της πόλης, θα βγείτε στην έξοδο για Καβάλα, ακολουθώντας την Εγνατία Οδό και στη συνέχεια έξοδος για Ασκό, Σοχό. Συνολικά θα διανύσετε περίπου 560 χλμ. Από Θεσσαλονίκη ακολουθείτε την Εγνατία Οδό για Καβάλα, βγαίνετε στην έξοδο για Λαγκαδά, με κατεύθυνση στον τελικό σας προορισμό (50 χλμ.). Υπάρχει και έξοδος από την Εγνατία Οδό, μετά τη Νυμφόπετρα, στο ύψος της λίμνης Βόλβης.

-Πού θα μείνετε: Στην είσοδο του Σοχού βρίσκεται το «Αγρόκτημα Μαργαρίτη – Ξενώνας Ροΐδα» με 10 δωμάτια, εστιατόριο, αίθουσα εκδηλώσεων (τηλ. 23950 23026).  

Tips

-Λαογραφικό Μουσείο: Το Λαογραφικό μουσείο Σοχού είναι επισκέψιμο κατόπιν συνεννόησης στο τηλ. 6972 441406. Ωστόσο, τις ημέρες της Αποκριάς, είναι ανοιχτό από το πρωί.

-Ζυράννα Ζατέλη: Η συγγραφέας θυμάται τον τόπο της και τα παιδικά της χρόνια. Ο πατέρας της είχε σινεμά στην αγορά, από το 1952 έως τα μέσα του ’60. «Τα παιδικά μου χρόνια τα πέρασα κάτω από ένα μεγάλο βουνό, σε μια επαρχία καμιά πενηνταριά χλμ. έξω από τη Θεσσαλονίκη, με το όνομα Σοχός» αναφέρει, μεταξύ άλλων, η σπουδαία συγγραφέας.

-Αξιοθέατα: Ιερά Μονή Παναγίας Θεοσκέπαστου Σοχού, μετόχι του Αγιου Ορους, κάθε χρόνο στις 6 Αυγούστου, φιλοξενεί τη θαυματουργή εικόνα της Παναγίας της Γοργοϋπηκόου, μονή Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, ναός Αγίου Γεωργίου (1750) στην πλατεία του Σοχού, τοποθεσία «Ράκοβο» με ανοιχτό θέατρο όπου πραγματοποιούνται παραστάσεις και χορωδιακά φεστιβάλ, το ξωκλήσι του Αγίου Χριστοφόρου με θέα, η πέτρινη Βυζαντινή Γέφυρα κ.ά.

-Ασκός: Είναι χτισμένος στο υψίπεδο, το οποίο σχηματίζεται ανάμεσα στο όρος Βερτίσκος και στην λίμνη Βόλβη. Η θέση του προσφέρει μοναδική θέα στην πεδιάδα του Λαγκαδά, τις λίμνες Βόλβη και Κορώνεια, καθώς και στις κορυφογραμμές του Χορτιάτη. Στο ναό Ζωοδόχου Πηγής είναι η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας Ασκονίτισσας ή Γιάτρισσας. Απέχει 9 χλμ. από Σοχό.

-Κτήμα Αρβανιτίδη: Ο αμπελώνας του Κτήματος Αρβανιτίδη είναι συνολικής έκτασης 50 στρεμμάτων, σε υψόμετρο 500 - 550 μέτρων. Γίνεται βιολογική καλλιέργεια και για την εγκατάσταση του γραμμικού αμπελώνα του Κτήματος επιλέχθηκαν περιοχές με ισορροπημένη περιεκτικότητα σε άμμο, ίλη και άργιλο. Η επίσκεψη στο Κτήμα Αρβανιτίδη περιλαμβάνει περίπατο στον αμπελώνα, επίσκεψη στο οινοποιείο και γευστική δοκιμή. Επισκέψεις καθημερινά και Σαββατοκύριακα
κατόπιν τηλεφωνικής επικοινωνίας (τηλ. 23950 61626).

-Τοπικά προϊόντα/γεύσεις: Κρεατικά, τυροκομικά (κασέρι Σοχού, κατσικίσιο τυρί, ανθότυρο, μυζήθρα κ.ά.), μέλι, γλυκά κουταλιού, λικέρ, κρασιά, τσίπουρο, πίτες, αρωματικά βότανα, τσάι Σοχού, τουλούμπες, μπακλαβάς κ.ά.