Αρεόπολη Λακωνίας: Ενδοξη ιστορία, πύργοι και το γκρίζο της πέτρας

Η ΑΡΕΟΠΟΛΗ, στο νομό Λακωνίας, ιστορική έδρα του δήμου Ανατολικής Μάνης, γιορτάζει εδώ και τέσσερις μέρες, την επέτειο της 17^ης Μαρτίου 1821. Ηταν αρχές του Μάρτη του 1821, όταν η Μάνη βρίσκεται σε πολεμικό συναγερμό. Στη Δυτική Μάνη, έδρα του Μπέη, όπου οι Τούρκοι μπορούν ευκολότερα να πληροφορηθούν τα συμβαίνοντα, επικρατεί μια φαινομενική ησυχία. Στην περιοχή του Ταινάρου και της Ανατολικής Μάνης έχει αρχίσει η πολεμική προπαρασκευή. Στην Εξω Μάνη φιλοξενούνται μυστικά ο Κολοκοτρώνης και ο Παπαφλέσσας και όλοι βρίσκονται σε κατάσταση αναμονής.

Στις 17 Μαρτίου του 1821, συγκεντρώνονται στην Αρεόπολη, οι καπεταναίοι της Μάνης και κηρύσσουν τον πόλεμο κατά των Τούρκων. Μετά τη δοξολογία, μπροστά στο ναό των Ταξιαρχών, στη μικρή πλατεία στη θέση Κοτρώνι, υψώνεται για πρώτη φορά η επαναστατική σημαία. Σε κλίμα συγκίνησης και ομοψυχίας οι αρχηγοί της Μάνης ορκίζονται για «Νίκη ή Θάνατο».

Σε ξερό και γυμνό τοπίο

Η Αρεόπολη, η πόλη που σήκωσε από τις πρώτες το λάβαρο της Ελληνικής Επανάστασης περίπου μία εβδομάδα νωρίτερα από την επίσημη έναρξή της, δηλαδή στις 17 Μαρτίου του 1821. Πήρε το όνομά της από το θεό του πολέμου Αρη, ή κατ' άλλους επειδή είναι εκτεθειμένη στους δυνατούς ανέμους. Το παλιό της όνομα ήταν Τσίμοβα ή Τζιμοβαλή, ενώ Αρεόπολη ονομάστηκε μετεπαναστατικά προς χάρην των Μαυρομιχαλαίων, όταν ορίστηκε διοικητική πρωτεύουσα της επαρχίας Οιτύλου (1836).

Είναι χτισμένη σε ξερό και γυμνό τοπίο, τελείως απροστάτευτη από τη μανία των ανέμων, στην είσοδο της Μάνης, πάνω στο βραχώδες ύψωμα που απλώνεται στα πόδια του βουνού Προφήτης Ηλίας του Σαγγιά, για να ελέγχει το βασικό οδικό άξονα της Νότιας – Νοτιοδυτικής Μάνης.

Ανακηρυγμένος παραδοσιακός διατηρητέος οικισμός με στενά καλντερίμια, με την εκκλησία του Ταξιάρχη, ανακαινισμένη το 1798 με το χαρακτηριστικό καμπαναριό του 1836 – είναι εκεί όπου εκκλησιάστηκαν οι Μανιάτες πριν ορκιστούν «Νίκη ή θάνατος» ξεκινώντας για την απελευθέρωση της υπόλοιπης Ελλάδας στις 17 Μαρτίου 1821-, το σπίτι του Στυλιανού Μαυρομιχάλη, την πυργοκατοικία του Κυριακούλη Μαυρομιχάλη, τον πύργο Πικουλάκη εκεί όπου οι Μανιάτες απέκρουσαν τους Αιγυπτίους του Ιμπραήμ πασά όταν έκαναν απόβαση - πισώπλατα - στο Διρό, τον πύργο Μπαρελάκου, τον πύργο Καπετανάκου (1865) που σήμερα λειτουργεί ως ξενώνας, το εκκλησάκι του Αγ. Αθανασίου στην πλατεία Αθανάτων, τη διπλή εκκλησία της Παναγίας και του Αγ. Χαράλαμπου με λαϊκές αγιογραφίες του 1869, τον Αγ. Ιωάννη με αγιογραφίες του 18^ου αι. κ.ά.

Λιμένι

Πανέμορφο λιμανάκι, στην καρδιά της Λακωνικής Μάνης, επίνειο της Αρεόπολης (5 χλμ.), έδρα των εμπορικών δραστηριοτήτων της ισχυρής οικογένειας των Μαυρομιχαλαίων, με ταβερνάκια, τα Μαυρομιχαλαίικα σπίτια «πάνω» στη θάλασσα και δυνατότητα για διαμονή. Στο εκκλησάκι του Αγίου Σώστη είναι και η προτομή του Πετρόμπεη.

Στο Λιμένι θα θαυμάσετε τον ιστορικό Πύργο Mαυρομιχάλη, ο οποίος είναι χαρακτηρισμένος από το υπουργείο Πολιτισμού ως διατηρητέο κτίριο μοναδικής ιστορικής κληρονομιάς. Σύμφωνα δε με επιγραφές χρονολογείται στα 1760. Το πέτρινο πυργόσπιτο αναφέρεται επίσης ιστορικά ως Συσσίτιο, διότι ο Πετρόμπεης, σε συνέχεια και της ανέγερσης του Παλατιού, το διέθετε στους οπλαρχηγούς του ως τόπο διαμονής και σίτισης. Σήμερα λειτουργεί ως boutique hotel.

Πύργος Διρού

Εδώ το καλοκαίρι του 1826 οι γυναίκες της Μάνης με τα δρεπάνια του θερισμού απόκρουσαν τους άνδρες του Ιμπραήμ πασά και τους καθυστέρησαν μέχρι να έρθουν οι άνδρες που μάχονταν στην Βέργα, τον κύριο όγκο των δυνάμεων των Αιγυπτίων του Ιμπραήμ. Ηταν 23 Ιουνίου 1826, όταν στο Διρό μεταξύ Τσίμοβας (Αρεόπολη) και Πύργου αποβιβάσθηκαν περισσότεροι από 3500 στρατιώτες, τους αντιλήφθηκαν κάποιες γυναίκες και με κωδωνοκρουσίες ειδοποίησαν παπάδες, γέρους και παιδιά για την εισβολή.

Στον οικισμό του Πύργου, βρίσκεται το τοιχισμένο συγκρότημα και ο πύργος Σκλαβουνάκου στο συνοικισμό Πετρόλακο. Η επέτειος της Μάχης του Διρού γίνεται κάθε χρόνο στον Πύργο Διρού, αποδίδοντας τιμή στις Μανιάτισσες.

Σπήλαια Διρού

Δυο σπήλαια υπάρχουν στην περιοχή, της Βλυχάδας (ή Γλυφάδα) και της Αλεπότρυπας. Η ύπαρξη του σπηλαίου Βλυχάδας ήταν γνωστή στους ντόπιους από το 1900 περίπου, ωστόσο κανείς δεν υποψιαζόταν το θαύμα που έκρυβε στο εσωτερικό του μέχρι το 1949, όταν οι ιδρυτές της Ελληνικής Σπηλαιολογικής Εταιρίας, Γιάννης και Αννα Πετροχείλου, άρχισαν να το εξερευνούν συστηματικά.

Το σπήλαιο Βλυχάδα ή Γλυφάδα βρίσκεται στον κόλπο του Διρού της Μάνης, στη δυτική ακτή της Λακωνικής Χερσονήσου. Αποτελείται από χερσαία και ενάλια τμήματα και διαθέτει πλούσιο λιθωματικό διάκοσμο. Το διατρέχει υπόγειος ποταμός που εκβάλλει στη θάλασσα αφού σχηματίσει μικρές λίμνες μέσα στη γη της Μάνης. Μέσα στο σπήλαιο έχουν βρεθεί απολιθωμένα οστά πάνθηρα, ύαινας, λιονταριού, ελαφιού, κουναβιού και το μεγαλύτερο κοίτασμα οστών ιπποπόταμων στην Ευρώπη. Κοντά στη φυσική του είσοδο έχουν βρεθεί κεραμικά που υποδηλώνουν την ανθρώπινη παρουσία. Το νερό μέσα στο σπήλαιο είναι υφάλμυρο και έχει μεγάλη σκληρότητα. Η θερμοκρασία του είναι περίπου 14 βαθμοί Κελσίου, ενώ αυτή του αέρα κυμαίνεται από 16 έως 19 βαθμούς Κελσίου. Το μεγαλύτερο μέρος του σπηλαίου καλύπτεται με θαλασσινό νερό και η ξενάγηση γίνεται κυρίως με μικρές βάρκες. Η τουριστική διαδρομή έχει συνολικό μήκος 1.500 μέτρα, από τα οποία τα πρώτα 1.200 είναι λιμναία και η περιήγησή τους διαρκεί περίπου 25 λεπτά.

Σ’ ότι αφορά το σπήλαιο της Αλεπότρυπας, το οποίο ανακαλύφθηκε το 1958, δεν είναι επισκέψιμο για το κοινό.

Οι ώρες και μέρες λειτουργίας του σπηλαίου της Βλυχάδας είναι καθημερινά 09.00 – 15.30. Το εισιτήριο κοστίζει 13 ευρώ/ενήλικας, 8 ευρώ/μειωμένο (παιδιά 3-18 ετών, πολύτεκνοι, άνεργοι κτλ.), τηλ. 27330 52222.

Info

-Πώς θα πάτε:  Από Αθήνα ακολουθείτε την Ολυμπία οδό προς Κόρινθο, στη συνέχεια για Τρίπολη, Σπάρτη, Γύθειο διανύοντας συνολικά 280 χλμ. Από Σπάρτη απέχει 72 χλμ., από Γύθειο 30 χλμ. ενώ από Καλαμάτα 83 χλμ. Από Θεσσαλονίκη υπάρχει η αεροπορική σύνδεση με Καλαμάτα ή Αθήνα και στη συνέχεια οδικώς για τον τελικό σας προορισμό.

-Πού θα μείνετε: Τόσο στην Αρεόπολη όσο και στη γύρω περιοχή θα βρείτε αναπαλαιωμένους πύργους, αρχοντικά, ξενώνες, δωμάτια προσφέροντας ευχάριστη διαμονή.  

Tips

-Μάνη: Περιοχή με μεγάλο ιστορικό ενδιαφέρον, χωρίζεται στην Ανατολική Μάνη και στη Δυτική Μάνη, στην Εξω και στη Μέσα Μάνη. Από τους 118 παραδοσιακούς οικισμούς της Πελοποννήσου, οι 98 βρίσκονται στη Μάνη, που φιλοξενεί επίσης 7 κάστρα, εκατοντάδες βυζαντινές και μεταβυζαντινές εκκλησίες, αλλά και 800 πύργους.

-Γύθειο: Εδρα του δήμου Ανατολικής Μάνης, με πολύ όμορφη προκυμαία, νεοκλασικά κτίρια, ταβερνάκια. Εκεί το Κέντρο Πολιτισμού Ανατολικής Μάνης (τηλ. 27330 23888), το Ιστορικό & Εθνολογικό Μουσείο Μάνης στον πύργο Τζανετάκη (τηλ. 27330 22676).

-Οίτυλο/Νέο Οίτυλο: Ομορφο χωριό (7 χλμ. από  Αρεόπολη), χτισμένο στη θέση της αρχαίας πόλης όπως αναφέρει ο Ομηρος. Την περίοδο της Τουρκοκρατίας, στο Οίτυλο, εγκαταστάθηκαν επιφανείς οικογένειες, όπως των Βυζαντινών πριγκίπων Κομνηνών (Στεφανόπουλων) και των Μεδίκων ή Γιατράκων. Το 1770, αγκυροβόλησε ο Ναύαρχος του Ρωσικού Στόλου, Θεόδωρος Ορλώφ, που μαζί με τους Μαυρομιχαλαίους και τους Μανιάτες ξεκίνησε την επανάσταση του 1770 (Ορλωφικά). Η σχετική συμφωνία υπογράφηκε στη μονή Ντεκούλου ή Δεκούλου. Μεταξύ Οίτυλου και Νέου Οίτυλου είναι το Καραβοστάσι.

-Βυζαντινό κάστρο Μάινης: Στην άκρη του ακρωτηρίου Τηγάνι, απέναντι από τον όρμο του Μέζαπου, το έχτισαν οι Βυζαντινοί στα χρόνια του Ιουστινιανού και σταδιακά εξελίχθηκε σε σημαντικό κέντρο. Από το φρούριο αυτό πήρε το όνομά της και η πρώτη Χριστιανική επισκοπή του Ταινάρου, η λεγόμενη επισκοπή Μαΐνης. Σώζονται οι δεξαμενές του κάστρου και τμήματα τειχών.

-Βάθεια: Χτισμένη στην κορυφή του λόφου, σε θέση στρατηγική, είναι ένα πυκνοκτισμένο και εντυπωσιακό κτιριακό σύνολο στη Μέσα Μάνη αποτελούμενο από 70 περίπου κατοικίες, 4 εκκλησίες, 2 πολεμικούς πύργους και 5 λιοτρίβια. Πυρήνας του χωριού θεωρείται ο Μιχαλικιάνικος πύργος. Οι πύργοι της Βάθειας είναι διώροφοι και τριώροφοι και κτίστηκαν μεταξύ 1840 και 1900.

-Ακρωτήριο Ταίναρο-Φάρος Ταινάρου: Το Ακρωτήριο Ταίναρο (ή Κάβο Ματαπάς) με το ναό του Ποσειδώνα και το Φάρο, ορίζει το νοτιότερο άκρο της Ευρώπης. Ο φάρος κτίστηκε το 1882 από Γάλλους μηχανικούς και λειτούργησε για πρώτη φορά το 1887. Το ύψος του φθάνει τα 16 μέτρα και το σχήμα του είναι τετράγωνο σε αντίθεση με τον οκτάγωνο της Κρανάης. Από το 1950, χρονολογία της δεύτερης ανακαίνισης του, ως το 1984 φιλοξενούσε στο εσωτερικό του, τρεις φαροφύλακες.