Βόρεια Κυνουρία: Στην αγκαλιά του Αργολικού κόλπου

Η Κυνουρία, επαρχία της Αρκαδίας, ισορροπεί μεταξύ του παραθαλάσσιου τμήματος με τον Αργολικό κόλπο και του ορεινού στις βόρειες πλαγιές του Πάρνωνα. Χωρίζεται στη Βόρεια Κυνουρία με πρωτεύουσα το Αστρος, και στη Νότια Κυνουρία με πρωτεύουσα το Λεωνίδιο. Στο σημερινό μας οδοιπορικό, θα σας ταξιδέψουμε στις ομορφιές της Βόρειας Κυνουρίας.

Το Αστρος, πρωτεύουσα και έδρα του Δήμου Βόρειας Κυνουρίας, είναι γνωστό από τον ρόλο που έπαιξε στην Επανάσταση, όπου στις 29 Μαρτίου 1823 συγκροτήθηκε η Β’ Εθνοσυνέλευση των Ελλήνων, υπό την προεδρία του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, για να ψηφίσει την αναθεώρηση του πρώτου Ελληνικού Συντάγματος της Επιδαύρου. Κατά την παράδοση, φέρεται ότι ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης τον Ιούλιο του 1821 παρέθεσε γεύμα στο Δημήτριο Υψηλάντη (γνωστό ως «Κολοκοτρωνέϊκο τραπέζι»).

Η περιοχή του Αστρους, και της Θυρέας, ευρύτερα, είναι συνυφασμένη διαχρονικά με την ελιά. Ιδιαίτερη αναφορά στις ελιές της Θυρέας κάνει, το 155 μ.Χ., ο περιηγητής Παυσανίας. Να αναφέρουμε και τη Μάχη της Θυρέας ή «Μάχη των 600 επιλέκτων», που δόθηκε το 546 π.Χ., ανάμεσα στου Αργείους και τους Σπαρτιάτες, με νικητές τους δεύτερους. 

Ιδιαίτερα μνεία θα κάνουμε για το Θεματικό Πάρκο Ελιάς «Θυρεάτις Γη», ένας πολυχώρος πολιτισμού και ιστορίας, που δημιουργήθηκε στο ΕΠΑΛ Αστρους, με πρωτοβουλία των εκπαιδευτικών και την αμέριστη συνεργασία των μαθητών. Οπως πληροφορείται το «Εθνος της Κυριακής», είναι μοναδικό στο είδος του, έχουν μεταφυτευτεί 16 υπεραιωνόβιες ελιές –προγραμματίζεται να προστεθούν άλλες 5- άνω των 1.500 ετών, όπου κάθε μία αναγράφει το όνομα του δωρητή. Πολύ ενδιαφέρουσα η έκθεση παλιών χειροποίητων εργαλείων και μηχανημάτων, ελαιουργικού χαρακτήρα, μέσα από τις ενότητες της καλλιέργειας της ελιάς, της σύνθλιψης του ελαιοκάρπου, της αποθήκευσης κτλ. Στις δράσεις του ΕΠΑΛ Αστρους να προσθέσουμε και το λαογραφικό μουσείο με εκθέματα και αναπαραστάσεις των επαγγελμάτων, η έκδοση εφημερίδας, βιβλίου, οι θεατρικές παραστάσεις κτλ. (τηλ. 27550 22266).  

Στο δε Ιδρυμα Μνήμη «Αγγελικής και Λεωνίδα Ζαφείρη», στο κτίριο του Πνευματικού Κέντρου πραγματοποιούνται πολιτιστικές εκδηλώσεις, λειτουργεί κινηματογραφική λέσχη και βιβλιοθήκη κτλ.

Παραλιακά

Δημοφιλής καλοκαιρινός προορισμός αποτελεί το Παράλιο Αστρους (4 χλμ.), το επίνειο του Αστρους, με το λιμάνι του με τα ταβερνάκια, τον κεντρικό πεζόδρομο, το ανοιχτό θέατρο «Μελίνα Μερκούρη», τον παλιό φάρο, τα καφέ, τις παραλίες του. Αυτό όμως που κλέβει την προσοχή του επισκέπτη είναι το μεσαιωνικό κάστρο Estella, στην κορυφή του λόφου (Νησί) με την πανοραμική θέα, τις κατοικίες των αδελφών Ζαφειρόπουλου (εύποροι έμποροι στο εξωτερικό) κτλ. Το κάστρο, σύμφωνα με το Χρονικό του Μορέως, χτίστηκε το 1256 από τον ηγεμόνα του Πριγκηπάτου της Αχαΐας, Γουλιέλμου Β’ Βιλλεαρδουίνου, προκειμένου να υποτάξει τους Τσάκωνες που κατοικούσαν στην περιοχή.

Οσο για τις παραλίες βραβευμένες με «Γαλάζια Σημαία» είναι ο Αγιος Ανδρέας – Μύλος, ο Ατσίγγανος -από τις πιο γνωστές, εκτείνεται σε μήκος 4 χλμ.-, το Ξηροπήγαδο στο ομώνυμο χωριό με τουριστική υποδομή, η Καλλιστώ (Πλαζ) που ξεκινά από την άκρη του λιμανιού και τερματίζει 5 χιλιόμετρα νοτιότερα στο Χερρονήσι κοντά στις ακτές του Αγίου Ανδρέα, οι Πόρτες της Μελιγούς μεγάλη σε μήκος, η Γλυφάδα όπου εκτός από βουτιές θα απολαύσετε και τον καφέ σας ή φαγητό κτλ., το Χερρονήσι μικρή παραλία, η Ανάβαλου μικρή και ήσυχη στη διαδρομή από το Αστρος προς την Αργολίδα, μετά το Ξηροπήγαδο, το Παλιόχανο η παραλία στα Κάτω Βέρβενα, το Αρκαδικό Χωριό η παραλία του πρότυπου οικισμού, το Κρυονέρι μεταξύ Αρκαδικού Χωριού και Τυρού, με γαλαζοπράσινα κρύα νερά,  βότσαλα, beach bar, αγαπημένη παραλία των νέων αποτελούν έναν ακόμη λόγο για επίσκεψη στην περιοχή.   

Υγρότοπος Μουστού

Ο μεγαλύτερος και σημαντικότερος υγρότοπος της περιοχής είναι του Μουστού. Βρίσκεται στο κέντρο του όρμου του Αστρους, πίσω από μία αμμώδη παραλία, και περιλαμβάνει δύο λίμνες, τη λίμνη του Μουστού η οποία επικοινωνεί με τη θάλασσα με δύο τεχνητά κανάλια – τάφρους, και μία μικρότερη, του Χερρονησίου που σχηματίζεται από τα νερά της πηγής που αναβλύζουν από τις παρυφές του ομώνυμου λόφου και επικοινωνεί άμεσα με τη θάλασσα.

Η λιμνοθάλασσα Μουστού είναι ενταγμένη στο δίκτυο NATURA 2000 και έχει οριστεί ως Περιοχή Απόλυτης Προστασίας της Φύσης. Τα νερά της λίμνης είναι ιαματικά και πολλοί κολυμπούν κοντά στην πηγή. Βόρεια του Μουστού, υπάρχουν άλλοι τρεις μικροί φυσικοί υγρότοποι, ενώ νότια είναι ο μικρός υγρότοπος του Φωκιανού.

Πλούσια πανίδα και χλωρίδα

Πάρνωνας ή Μαλεβός, το βουνό της Κυνουρίας που χωρίζει την Αρκαδία από τη Λακωνία. Βρίσκεται σε υψόμετρο 1.936 μέτρων και η ψηλότερη κορυφή του είναι η Μεγάλη Τούρλα. Ξεχωρίζει με την πλούσια πανίδα και χλωρίδα, τα γραφικά χωριά, τα φαράγγια και τους καταρράκτες, τα ιστορικής σημασίας μοναστήρια.

Σε απόσταση 4 χλμ. από το Αστρος βρίσκεται η ιστορική μονή Λουκούς του 12^ου αι., αφιερωμένη στη Μεταμόρφωση του Σωτήρος. Στον προαύλιο χώρο της εκθέτει γλυπτά που προέρχονται από την παρακείμενη έπαυλη του Ηρώδη του Αττικού. Από τη μονή υπάρχει μονοπάτι που οδηγεί στον αρχαιολογικό χώρο του Ελληνικού (Τειχιό). Από το Αστρος απέχει 8 χλμ.

Η Μονή Παναγίας Μαλεβής είναι η πιο φημισμένη μονή της Κυνουρίας και γενικότερα της Αρκαδίας, χτισμένη στις πλαγιές του Πάρνωνα, σε υψόμετρο 950μ., κοντά στο κεφαλοχώρι Αγιος Πέτρος. Η πρώτη αναφορά στη μονή είναι το 1320 σε χρυσόβουλο του αυτοκράτορα Ανδρόνικου Παλαιολόγου. Είχε σημαντική προσφορά στον αγώνα του 1821. Μετά την καταστροφή της από τους Τούρκους ξαναχτίστηκε το 1802-1805, ενώ σε αυτή μόνασε ο Οσιος Νείλος. Απέχει 44 χλμ. από Τρίπολη, 5 χλμ. από Αγ. Πέτρο, 30 χλμ. από Αστρος.

Η επιβλητική μονή Αγίου Προδρόμου είναι χτισμένη τον 10^ο ή 11^ο αιώνα σε κοίλωμα βράχου. Το επονομαζόμενο «σπήλαιο του Πανός» ξεκινά από εκεί και  καταλήγει στη Μονή Μαλεβής. Η Μονή Αρτοκωστάς ή Ορθοκωστάς ανήκει στην κοινότητα Πραστού και υπάρχουν δύο μονές αφιερωμένες στην Παναγία. Η Μονή Αγίου Νικολάου Καρυάς βρίσκεται στη διακλάδωση του επαρχιακού δρόμου Αγίου Ανδρέα- Μονής Αρτοκωστάς- Πραστού.

Στη γυναικεία μονή Ελωνας, στο δρόμο για τον Κοσμά (14 χλμ. από Λεωνίδιο) του 16ου αιώνα πιστεύεται, ότι η εικόνα της Παναγίας της Ελωνας που φυλάσσεται εκεί, είναι έργο του Αποστόλου Λουκά, και αποτελεί μια από τις 70 εικόνες που ζωγράφισε. Η Μονή Σίντζας (5 χλμ. από Λεωνίδιο) είναι χτισμένη στην κοιλότητα μιας σπηλιάς σε απότομο κοκκινόβραχο σε ύψος 500 μ. 

*

ΦΟΡΕΑΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΑΡΝΩΝΑ, ΜΟΥΣΤΟΥ, ΜΑΙΝΑΛΟΥ & ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑΣ, βρίσκεται στο Αστρος και λειτουργεί Δευτέρα – Παρασκευή 08.00 – 16.00. Τα Κέντρα Περιβαλλοντικής Ενημέρωσης του Φορέα, σε Αστρος, Λεωνίδιο, Καστάνιτσα, Αγιο Πέτρο, μεταξύ άλλων, έχουν ως στόχο να πληροφορούν και να ευαισθητοποιούν τους ενδιαφερόμενους σχετικά με τις σπάνιες ομορφιές του Πάρνωνα, ενώ υλοποιούνται και προγράμματα ξενάγησης, κατόπιν συνεννόησης (τηλ. 27550 22021, εσωτερικό 5, www.fdparnonas.gr).

Info

-Πώς θα πάτε: Για το Αστρος, από Αθήνα ακολουθείτε την Ολυμπία οδό για Κόρινθο, και συνεχίζετε για Καλαμάτα με κατεύθυνση προς Τρίπολη. Βγαίνετε στην έξοδο για Αρχαία Νεμέα, Ναύπλιο συνεχίζοντας για τον προορισμό σας. Συνολικά θα διανύσετε 160 χλμ. Από Τρίπολη απέχει 40 χλμ. ενώ από Ναύπλιο 30 χλμ. Για το Λεωνίδιο, η ίδια διαδρομή συνεχίζει, διανύοντας από Αστρος περίπου 50 χλμ., συνολικά από Αθήνα 210 χλμ. Από Θεσσαλονίκη, υπολογίστε και τα χιλιόμετρα μέχρι την Αθήνα (500 χλμ.) ή φτάνετε έως την πρωτεύουσα αεροπορικώς ή με τρένο.

-Πού θα μείνετε: Στο Παράλιο Αστρος, στο Ξηροπήγαδο, στο Κρυονέρι, στα ορεινά της περιοχής (Ανω Δολιανά, Αγ. Πέτρος, Αγ. Ιωάννης, Καστάνιτσα κτλ.), στο Δασικό χωριό στα Ανω Δολιανά κ.α. θα βρείτε ξενοδοχεία, ενοικιαζόμενα στούντιο και δωμάτια, παραδοσιακούς ξενώνες για απολαυστική διαμονή.

Tips

-Επαυλη του Ηρώδη του Αττικού: Αρχαία ρωμαϊκή έπαυλη, δίπλα στη μονή Λουκούς, χτίστηκε τον 2ο αιώνα μ.Χ. από τον πολιτικό και φιλόσοφο Ηρώδη τον Αττικό, στην περιοχή της αρχαίας πόλης Εύας. Η έπαυλη, η οποία εκτείνεται σε 20.000 τετρ. μ., εντοπίστηκε το 1809 από τον Βρετανό περιηγητή William Martin Leake, και στη συνέχεια από τους αρχαιολόγους Θεόδωρο και Γεώργιο Σπυρόπουλο. Επισκέψιμη κατόπιν συνεννόησης με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Αρκαδίας στο τηλ. 2710 225243.

-Καταρράκτες της Λεπίδας: Βρίσκονται στο ομώνυμο φαράγγι  σε απόσταση 4 χιλιομέτρων από το χωριό Αϊ - Γιάννη του Πάρνωνα (22 χλμ. από Αστρος). Ο μεγάλος καταρράκτης έχει ύψος 70 μέτρα και ο μικρός 45 μέτρα. Ορειβατικοί σύλλογοι διοργανώνουν canyoning στο φαράγγι και καταρρίχηση με σχοινί (ραπέλ) στους καταρράκτες.

-Διαδρομές στη Βόρεια Κυνουρία: Αγιος Ανδρέας (6 χλμ. από Αστρος) κεφαλοχώρι της Τσακωνιάς, χαρακτηρίζεται «πύλη εισόδου» για τα γραφικά Καστριτοχώρια. Καστρί (25 χλμ. από Τρίπολη), στα 950 μ. Αγιος Πέτρος, κεφαλοχώρι του Πάρνωνα, παραδοσιακός οικισμός με την εκκλησία των Αποστόλων Πέτρου και Παύλου, τον Πύργο του Τρικαλίτη, τον Πύργο του Αγά, το πετρόκτιστο γεφύρι στο «Βύθουλα της Αννας» κτλ. Ανω Βέρβενα ιστορικό χωριό γνωστό από την Επανάσταση του 1821 (σ.σ. οι κάτοικοί του έχουν μεταφερθεί στα Κάτω Βέρβενα, παραθαλάσσιο οικισμό κοντά στο Αστρος). Ανω Δολιανά (25 χλμ. από  Τρίπολη, 45 χλμ. από Αστρος) γνωστό για τη νικηφόρα μάχη του Νικηταρά. Πλάτανος διατηρητέος οικισμός νοτιοανατολικά του Πάρνωνα. Πραστός παλιά ιστορική πρωτεύουσα Τσακωνιάς, σε υψόμετρο 750 μ. Καστάνιτσα (γίνεται γιορτή Κάστανου το τελευταίο Σ/Κ του Οκτωβρίου) το αρχαιότερο Τσακωνοχώρι, ιστορικός διατηρητέος οικισμός κτλ.

-Τοπικά προϊόντα/γεύσεις: Ελιές, λάδι, χυλοπίτες, ξινός τραχανάς, κάστανα, καρύδια, βύσσινα, τυρί, μέλι, κρεατικά, ψάρια, μοναστηριακά παξιμάδια, τσακώνικες μελιτζάνες προϊόν Προστατευόµενης Ονοµασίας Προέλευσης, εσπεριδοειδή, κρασί κ.ά.