Σμύρνη: Η «μάγισσα» της Ανατολής (pics)

Η Σμύρνη, τρίτη μεγαλύτερη πόλη της Τουρκίας (μετά την Κωνσταντινούπολη και την Αγκυρα), είναι ο σημαντικότερος εισαγωγικός και εξαγωγικός εμπορικός λιμένας της χώρας, και βρίσκεται στον ανατολικό μυχό του ομώνυμου Κόλπου, 80 χλμ. ανατολικά της Κρήνης (Τσεσμέ), απέναντι από τη Χίο, στα κεντρικά τουρκικά παράλια του Αιγαίου πελάγους.

Στη Σμύρνη βρίσκονται 16 βιομηχανικές περιοχές, δυο ελεύθερες ζώνες, 8 πανεπιστήμια, ο δε πληθυσμός της ανέρχεται κοντά στα 4,5 εκατ. μαζί με τα προάστια, εκ των οποίων οι 70.000 είναι έμποροι, 6.000 βιομήχανοι και περισσότεροι από 100.000 επαγγελματίες.

Πρόκειται για μία από τις αρχαιότερες πόλεις και λιμένες της Μεσογείου, της αρχαίας Ιωνίας. Ιδρύθηκε περί το 3000 π.Χ. και έχει μια ιστορία 8.500 χρόνων. Στη μακραίωνη ιστορία της έχει αλλάξει δύο θέσεις. Η πρώτη των προϊστορικών χρόνων που αναφέρει ο Στράβων ως «Παλαιά Σμύρνη» και η δεύτερη που έκτισε ο Μέγας Αλέξανδρος και οι επίγονοι αυτού κατά την ελληνιστική περίοδο.

Η Σμύρνη, η πατρίδα των γιαγιάδων και των παππούδων μας, με την αρχοντιά και την αριστοκρατία που την χαρακτήριζε μέχρι πριν από τη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922, αριθμούσε 370.000 κατοίκους εκ των οποίων 165.000 ήταν Ελληνες, 80.000 Οθωμανοί Τούρκοι, 55.000 Εβραίοι, 40.000 Αρμένιοι, 6.000 Λεβαντίνοι και 30.000 διάφοροι άλλοι ξένοι. Επικρατούσα γλώσσα ήταν η ελληνική, εκ της οποίας η πόλη είχε ένα καθαρό ελληνικό χρώμα με σχετικά ανεπτυγμένο εμπόριο και πολιτιστικές εκδηλώσεις, οι δε Ευρωπαίοι την αποκαλούσαν «Παρίσι του Λεβάντε».

Μέχρι το 1922, η πόλη διακρίνονταν στον Πάνω Μαχαλά (Μελαντία, Μπασμανέ) όπου διέμεναν κυρίως εύποροι Τούρκοι, Εβραίοι και λίγοι Ελληνες και στον Κάτω Μαχαλά ή Κάτω Πόλη, νεώτερο τμήμα, όπου διέμενε ο κυρίως χριστιανικός πληθυσμός, οι Αρμένιοι (νότια), και οι Ελληνες (βορειότερα των Αρμενίων). Στην Κάτω Πόλη μεταξύ άλλων ήταν και ο περίφημος ναός της Αγ. Φωτεινής με το μεγαλοπρεπές και εξαίρετης τέχνης μαρμάρινο κωδωνοστάσιο που κτίσθηκε τον 17ο αιώνα, καταστράφηκε από σεισμό το 1688, ανοικοδομήθηκε το 1690, και επανοικοδομήθηκε το 1692 μετά από πυρκαγιά που σημειώθηκε. Ο ναός της Αγ. Φωτεινής αποτελούσε τον κατεξοχήν σμυρναίικο ναό όπου τελούνταν στη μικρή περίοδο της απελευθέρωσης όλες οι επίσημες λειτουργίες και εθνικές τελετές.

Η θαυμαστή προκυμαία

Η Σμύρνη εκτείνεται από τους νοτιοδυτικούς πρόποδες του Σιπύλου και των βορειοανατολικών του Πάγου Kadifekale μέχρι την ακτή με τη θαυμαστή προκυμαία Και (ή Κε). 

Η λιθόστρωτη προκυμαία τεσσάρων περίπου χιλιομέτρων με τους χαρακτηριστικούς της φοίνικες αλλά και αρκετή κίνηση από αυτοκίνητα, λούζεται στο φως με κτίρια νέα και παλιά, και πληθώρα καφέ και εστιατορίων που σφύζουν από ζωή, όλες τις ώρες της ημέρας. Εκτείνεται από το Αλσαντζάκ (Alsancak) βόρεια έως το παλιό διοικητήριο (Konak) νότια.

Καρδιά της πόλης είναι το Αλσαντζάκ (Alsancak) –Πούντα όπως είναι το παλιό όνομα της συνοικίας- σημείο συνάντησης των κατοίκων, για όλες τις ώρες της ημέρας, με καφέ, εστιατόρια, καταστήματα με προϊόντα κυρίως φημισμένων Τουρκικών και ξένων οίκων, ηλεκτρονικά είδη κτλ. Στις δυο πλευρές της λεωφόρου Κίμπρις Σεχιτλερί (Kibris Sehitleri Caddesi) θα δείτε εκκλησίες και κτίρια από τις εποχές που ζούσαν οι Λεβαντίνοι, οι Ρωμιοί και οι Αρμένιοι. Ο σταθμός του Αλσαντζάκ, ένα από τα πιο εντυπωσιακά κτίρια της Σμύρνης, φέτος γιορτάζει την 151^η επέτειο λειτουργίας του, και τη νύχτα φωταγωγείται, κάνοντας τον ακόμη πιο εντυπωσιακό.

Στην περιοχή του Αλσαντζάκ μπορείτε να επισκεφτείτε και μουσεία όπως, το Μουσείο Ατατούρκ, το Ιστορίας και Τέχνης, το μουσείο ζωγραφικής και γλυπτικής, το μουσείο σιδηροδρόμων κτλ. Ενώ το βράδυ, η περιοχή από εμπορικό και πολιτιστικό κέντρο μετατρέπεται σε κέντρο διασκέδασης με πολυάριθμα μαγαζιά, ζαχαροπλαστεία, ταχυφαγεία, πλανόδιους για μύδια ντολμά, εστιατόρια κ.ά. Στα κάθετα δρομάκια επικρατεί το αδιαχώρητο, όπου στα παλιά χιώτικα σπίτια στις μέρες μας λειτουργούν μπαράκια.

Το Κορντονμπογιού (Kordonboyu) αποτελεί ιδανική διαδρομή για βόλτα, όπου κατά μήκος του δρόμου, θα βρείτε κομψά εστιατόρια για ψάρια και θαλασσινά, καφέ και μπαρ. Στα δε σοκάκια μέσα από το Κορντονμπογιού θα δείτε καλοδιατηρημένα δείγματα παλιών Ρωμαίικων και Λεβαντίνικων σπιτιών.

Η προκυμαία του Και (Κε) που έχει γίνει θέμα σε ποιήματα και τραγούδια, σφύζει από ζωή οποιαδήποτε ώρα της ημέρας και αν περάσετε. Στο δε Πασαπόρτ (Pasaport Iskelesi) - αλλοτινό εμπορικό κέντρο της Σμύρνης- κάντε μια στάση και απολαύστε το τσάι σας, καπνίζοντας ναργιλέ και απολαμβάνοντας το γαλάζιο της θάλασσας και κάνοντας χάζι το πέρα δώθε ντόπιων και επισκεπτών.

Στο κέντρο της Σμύρνης

Το Κονάκ (Konak), διοικητικό και εμπορικό κέντρο της Σμύρνης, με την ανανεωμένη Πλατεία της Βουλής (Konak Meydani) και τον χαρακτηριστικό βεβαίως πύργο του Ρολογιού – σύμβολο της πόλης-, με το ρολόι μουσουλμανικής τεχνοτροπίας, χτισμένο το 1901 και το ύψος του να φτάνει τα 25 μ. Το Κονάκ αποτελεί το κέντρο της Σμύρνης, εκεί όπου εκτός από το Ρολόι είναι συγκεντρωμένα δημοτικά κτίρια, υπάρχουν καφέ και βεβαίως αποτελεί σημείο συνάντησης για τους ντόπιους αλλά και τους επισκέπτες.

Στο Konak μπορείτε να επισκεφτείτε το αρχαιολογικό μουσείο, το εθνογραφικό, το υπαίθριο μουσείο αγοράς κ.ά. Επίσης, εκεί είναι η προβλήτα των φεριμπότ, που συνδέουν το κέντρο της Σμύρνης με τα περίχωρα Karsiyaka (Κορδελιό), Bostanli, Bayrakli αλλά και βόρεια της προκυμαίας με το Pasaport και το Alsancak.

Μια άλλη κεντρική πλατεία είναι η Cumhuriyet Meydani, λίγο μετά το Pasaport, με το άγαλμα του έφιππου Ατατούρκ.

*

Καρσιγιάκα, το Κορδελιό – η παλαιότερη ελληνική ονομασία-, παραθαλάσσιος προάστιος δήμος της Σμύρνης, πρωτεύουσα της ομώνυμης επαρχίας. Λέγεται και Περαία, ή κοινώς Πέρα Μεριά, και στα τουρκικά Καρσιγιάκα. Μετά τη Μικρασιατική καταστροφή το 1922, πρόσφυγες από το Κορδελιό τη Σμύρνης δημιούργησαν το Νέο Κορδελιό στη Θεσσαλονίκη. Η αγορά της ξεκινάει μπροστά από την αποβάθρα και στον πεζόδρομο θα βρείτε καταστήματα, ταχυφαγεία, ζαχαροπλαστεία, καφέ, τράπεζες κτλ. Στο Κορδελιό είναι και η εκκλησία της Αγίας Ελένης, 104 ετών, η πρώτη καθολική εκκλησία της συνοικίας, η κατασκευή της οποίας ολοκληρώθηκε το 1904. Το Κορδελιό συνορεύει ανατολικά με τον Μπουρνόβα, βόρεια με την Μενεμένη και δυτικά με το Τσιγλί. Φημιζόταν δε για τις ωραίες γυναίκες του, τις οποίες και εξύμνησαν με πολλά τραγούδια όπως το λαϊκό «Κορδελιώτισσα» του Μάρκου Βαμβακάρη ή το «Πήρε φωτιά το Κορδελιό». Βρίσκεται απέναντι σχεδόν της Σμύρνης (βορειοδυτικά) και σε απόσταση 20 χλμ., ακολουθώντας το δρόμο παραλιακά στον μυχό του κόλπου. Αλλος τρόπος μετακίνησης είναι  με το φεριμπότ, διαδρομή διάρκειας 20 περίπου λεπτών της ώρας.

Tips

-Ιστορικό ασανσέρ: Βρίσκεται στη λεωφόρο Μιτχάτ Πασά (Mithat Pasa Caddesi), έχει κατασκευαστεί το 1907 από τον παππού του διάσημου Γάλλου συγγραφέα Marc Levy, Nesim Bayrakli Levi. Εχει ύψος 58 μ. και είχε χτιστεί για την εξυπηρέτηση των κατοίκων της Χαλίτ Ριφάτ Πασά συνοικίας, οι οποίοι πριν την κατασκευή ανέβαιναν από μια σκάλα με 155 σκαλοπάτια. Το ιστορικό ασανσέρ, μετά την ανακαίνισή του το 1992, λειτουργεί ως χώρος διασκέδασης, ξεκούρασης και πολιτισμού. Ιδανική ώρα να το επισκεφτείτε για τη δύση του ηλίου.

-Επαυλη Ουσακιζαντέ Λατιφέ Χανίμ: Είχε χρησιμοποιηθεί ως κατοικία και στρατηγείο από τον ιδρυτή της Τουρκικής Δημοκρατίας Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ. Η έπαυλη στην οποία έγινε ο γάμος του Ατατούρκ και της Λατιφέ Χανίμ το 1923, στην εποχή μας χρησιμοποιείται ως σχολείο και μουσείο.

-Αρχαία Αγορά: Βρίσκεται στη συνοικία Ναμαζγκιάχ (Namazgah) και ανήκει στην Ρωμαϊκή εποχή. Οταν καταστράφηκε το 178 μ.Χ. από σεισμό, ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Μάρκος Αυρήλιος φρόντισε να ανακατασκευαστεί και να γίνει εντυπωσιακότερη από πριν. Πρόκειται για τριώροφο κτίριο με σκάλες μπροστά, μεγάλη αυλή στο κέντρο χτισμένο με κίονες και αψίδες. Οι ανασκαφές στην Αρχαία Αγορά της Σμύρνης συνεχίζονται ακόμη και στις μέρες μας. 

-Τουρκικά λουτρά (χαμάμ): Στην παλιά αγορά λειτουργεί το Sifali Lux Hamami (Anafartalar Caddesi 660, Mezarlikbasi, τηλ. +90 232 4848430) ενώ γνωστά είναι και τα Tarihi Karatas Hosgor Hamami με ώρες λειτουργίας 07.00 – 23.00 (360 Sokak 10, Karatas, τηλ. +90 232 4252093) κοντά στο Konak.

-Τοπικές γεύσεις/προϊόντα: Izmir kofte (σουτζουκάκια σμυρνέικα με κόκκινη σάλτσα), σιουτλιού μπαλίκ (ψάρι σε γάλα – συνήθως σφυρίδα σωταρισμένη με σάλτσα βασιλικού, κρέμα και πράσινη πιπεριά), ψαροκεφτέδες, μπαρμπούνια σε αμπελόφυλλο, μύδια γεμιστά, μύδια τηγανιτά, τηγανιτή παπαλίνα, κεμπάπ, ντονέρ, kofte, φαγητά με αγριόχορτα, σπαράγγια σωτέ, λουκούμια, μπακλαβάς, χαλβάς, γαλακτομπούρεκο, καφές, τσάι, σουμάδα (από κανέλα και αμύγδαλο πίνεται ζεστή), boyoz (πίτα) με αυγό κ.ά., κουλούρι με τυρί, βότανα και καρυκεύματα, ρακί, χειροποίητα χαλιά και ταγάρια, δερμάτινα κ.ά.

Φωτογραφίες: Ντέπυ Χιωτοπούλου