Η λίμνη των Ιωαννίνων, οι θρύλοι και το Νησί

Η λίμνη Παμβώτιδα, γνωστή και ως λίμνη των Ιωαννίνων, αποτελεί το ιδανικό σημείο για όλες τις ώρες της ημέρας, από το πρωί μέχρι το βράδυ! Η ύπαρξή της ανάγεται στην παλαιολιθική εποχή σύμφωνα με ευρήματα που βρέθηκαν σε σπηλιά στους πρόποδες του λόφου της Καστρίτσας. Το μήκος της φτάνει τα 7,5 χλμ., το μέγιστο πλάτος τα 5 χλμ., το βάθος τα 11 μ., ενώ έχει συνολική επιφάνεια 23 τ.χλμ. Περιβάλλεται δε από το όρος Μιτσικέλι όπου καθρεπτίζεται στα νερά της.

Σε απόσταση αναπνοής από το ιστορικό κέντρο των Ιωαννίνων, βρίσκεται ο παραλίμνιος δρόμος – ποδηλατόδρομος/πεζόδρομος-, η Διονυσίου Φιλοσόφου, όπου από την πλατεία Μαβίλη κατευθύνεται μέχρι το «12», τη «Σκάλα», το πάρκο Κατσάρη, τον πολυχώρο στα παλιά δημοτικά σφαγεία, την Ακτή Μιαούλη. Κατά μήκος της διαδρομής θα βρείτε και εστιατόρια και καφέ.

Στο Μώλο, μεταξύ άλλων, είναι η αφετηρία για τα καραβάκια, όπου σε 10 περίπου λεπτά της ώρας – 1 ναυτικό μίλι-, σας μεταφέρουν στο Νησί, ένα από τα ελάχιστα κατοικημένα νησιά λιμνών της Ευρώπης, το οποίο, μεταξύ άλλων, έχει και μία παγκόσμια πρωτιά’ δεν έχει όνομα!

Το Νησί

Το λένε απλά «Νησί» ή «Νησάκι των Ιωαννίνων» και κατοικείται περίπου από 150 κατοίκους, κυρίως ψαράδες και εμπόρους που διατηρούν ταβέρνες (σερβίρουν χέλια, λιμνίσιες καραβίδες, βατραχοπόδαρα, γριβάδι κτλ.), μαγαζάκια με γιαννιώτικα αναμνηστικά, παραδοσιακά προϊόντα και είδη λαϊκής τέχνης. Καφετέριες, χαμηλά σπιτάκια με λουλουδιασμένες αυλές, το νηπιαγωγείο, στενά δρομάκια, μικρές πλατείες, μουσεία, μοναστήρια είναι το σκηνικό στο Νησί.

Βρίσκεται στη βορειοανατολική άκρη της λίμνης και ο μικρός παραδοσιακός οικισμός δημιουργήθηκε τον 16^ο αιώνα, ενώ σύμφωνα με ανεπιβεβαίωτη παράδοση, οι κάτοικοι ήρθαν από τη Μάνη. Η ανθρώπινη εγκατάσταση στο Νησί μαρτυρείται ιστορικά και αρχαιολογικά από τον 13^ο αιώνα. Μετά την Αλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους το 1204, αριστοκρατικές οικογένειες κατέφυγαν στην πόλη των Ιωαννίνων και ίδρυσαν στο Νησί τα πρώτα μοναστήρια. Επτά μοναστήρια υπάρχουν στο Νησί, που αποτελεί την τρίτη μεγαλύτερη μοναστική κοινότητα στην Ελλάδα, μετά το Αγιο Ορος και τα Μετέωρα.

Πρόκειται για τη βυζαντινή μονή του Αγίου Νικολάου των Φιλανθρωπηνών, στη δυτική πλευρά του Νησιού, με κρυφό σχολείο και σημαντικές αγιογραφίες, η μονή Αγίου Νικολάου – γνωστή και ως μονή Ντίλιου- η οποία ιδρύθηκε από την οικογένεια των Στρατηγόπουλων, στην ανατολική πλευρά του Νησιού είναι η μονή του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου που ίδρυσαν οι αδελφοί ιερομόναχοι Νεκτάριος και Θεοφάνης Αψαράς το 1506/7. Τον 16^ο αιώνα ιδρύθηκε η μονή Αγίου Νικολάου Μεθοδάτων που αργότερα μετονομάστηκε σε μονή Ελεούσας. Στη νοτιοδυτική πλευρά του νησιού είναι η μονή Μεταμόρφωσης του Σωτήρος ενώ στην κορυφή του πευκόφυτου λόφου η μονή Προφήτη Ηλία.

Η εκκλησία Κοίμηση της Θεοτόκου είναι ο σημερινός ενοριακός ναός στο κέντρο του οικισμού ενώ στην ανατολική πλευρά αναφέρεται από τον 15^ο αιώνα το ησυχαστήριο του Αγίου Παντελεήμονος.

Αλή Πασάς

Ηγεμόνευσε για 32 χρόνια (1788-1822) στην Ελλάδα, μεταξύ των οποίων και στην Ηπειρο, κυβέρνησε με σκληρότητα αλλά και δικαιοσύνη. Στην Αυλή του θήτευσαν οι μετέπειτα ήρωες του 1821 – Ανδρούτσος, Καραϊσκάκης, Αθανάσιος Διάκος, Μάρκος Μπότσαρης-, ο πρώτος πρωθυπουργός της Ελεύθερης Ελλάδας Ιωάννης Κωλέττης, οι Διδάσκαλοι του Γένους – Ψαλίδας, Βηλαράς, Γαζής.

Σε μεγάλη ηλικία παντρεύτηκε με θρησκευτικό γάμο τη θρυλική Κυρά Βασιλική Κονταξή, η οποία τον εξουσίαζε. Στα κελιά της μονής του Αγίου Παντελεήμονας δολοφονήθηκε στις 24 Ιανουαρίου 1822 από τους απεσταλμένους του Σουλτάνου. Τον Αλή Πασά Τεπελενλή, τον «Λέοντα των Ιωαννίνων», ύμνησαν κορυφαίες προσωπικότητες του 19ου αιώνα, όπως οι Λόρδος Βύρων, Αλέξανδρος Δούμας, Βίκτωρ Ουγκώ, Λαμαρτίνος και Γκαίτε. 

* ΜΟΥΣΕΙΟ ΑΛΗ ΠΑΣΑ & ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ, δίπλα στη μονή Αγίου Παντελεήμονα, που περιλαμβάνει τη σπουδαία συλλογή του Φώτη Ραπακούση, ενώ στο κυρίως κτήριο εκτίθενται αντικείμενα που έχουν άμεση ή έμμεση σχέση με τον Αλή Πασά κατά την περίοδο δράσης του (1788 – 1822) και στο δεύτερο κτήριο υπάρχουν κειμήλια της επαναστατικής περιόδου των Ελλήνων για την αποτίναξη του οθωμανικού ζυγού. Οπλα, κοσμήματα, παραδοσιακές φορεσιές (μεταξύ των οποίων και η αυθεντική φορεσιά της Κυρά Βασιλικής), το χρυσό καριοφίλι του Αλή Πασά (1804), το περίφημο μακρύ τσιμπούκι του Αλή Πασά, αναπαράσταση χειμωνιάτικου οντά σε γιαννιώτικο σπίτι κτλ. συμπεριλαμβάνονται στα εκθέματα του μουσείου. Ωρες λειτουργίας μουσείου 09.20 – 18.30, είσοδος 3 ευρώ γενικό, 2 ευρώ μαθητικό/φοιτητικό (τηλ. 26510 81791).

Tips

-Καραβάκια: Αναχωρούν από το Μώλο των Ιωαννίνων από τις 8 το πρωί, και έχει δρομολόγια σχεδόν κάθε ώρα, έως τις 22.10. Από το Νησί τα δρομολόγια ξεκινούν στις 07.30 και ολοκληρώνονται στις 22.00. Το εισιτήριο για απλή διαδρομή κοστίζει 2 ευρώ/ολόκληρο, 1,5 ευρώ/μαθητικό-φοιτητικό (www.nisi-ioanninon.gr).

-Κυρά Φροσύνη: Η Ευφροσύνη Βασιλείου (1773 – 11 Ιανουαρίου 1801) συνδέθηκε με την ιστορία του Αλή Πασά και το τραγικό της τέλος τραγουδήθηκε σε δημοτικά τραγούδια αλλά έγινε και όπερα, μυθιστόρημα και ταινία. Υπήρξε μητέρα δύο παιδιών και σύζυγος του εμπόρου και προκρίτου των Ιωαννίνων Δημητρίου Βασιλείου. Ο Αλή Πασάς αποφάσισε να την εκτελέσει μαζί με άλλες 17 συντοπίτισσές της δια πνιγμού στη λίμνη των Ιωαννίνων, με την επίσημη αιτιολογία ότι ζούσαν ανήθικα, κάτι για το οποίο έχουν εκφραστεί αμφιβολίες και η Ευφροσύνη Βασιλείου έφτασε να θεωρείται έως και θύμα πολιτικών διώξεων. Η Φροσύνη φημιζόταν για την ομορφιά της, το γένος της και πιθανά τη μόρφωσή της. Κάποια στιγμή φέρεται να απέκτησε ερωτικό δεσμό με τον πρωτότοκο γιο του Αλή Πασά, τον Μουχτάρ, ηλικίας 32 ετών τότε.

Φωτογραφίες: Ντέπυ Χιωτοπούλου