Η Ελλάδα και το χαμένο στοίχημα των ψηφιακών νομάδων

«Ψηφιακοί νομάδες». Τώρα τελευταία τους ακούμε όλο και πιο συχνά ακόμα και στην Ελλάδα. Ο «ψηφιακός νομάς» είναι το νέο είδος εργαζομένων που αναπτύσσεται παράλληλα με την ανάπτυξη της τεχνολογίας, ενώ από την εποχή της πανδημίας του κορονοϊού και μετά που επιβλήθηκε κατά ένα μεγάλο ποσοστό η τηλεργασία, τείνει να κυριεύσει την αγορά εργασίας και τους τουριστικούς προορισμούς.

Σύμφωνα με ρεπορτάζ του πρακτορείου Bloomberg, ο όρος «ψηφιακός νομάς» εμφανίστηκε για πρώτη φορά προκειμένου να παρουσιαστεί η γενιά των millennials που ταξίδευαν ανά την υφήλιο με ένα iPhone στο χέρι. Σήμερα, όπως έδειξε μελέτη της Gallup, 1 στους 3 εργαζομένους θα προτιμούσε την εξ αποστάσεως εργασία ακόμα και αν χρειαζόταν να αλλάξει αντικείμενο, αποδεικνύοντας την αυξανόμενη τάση για την τηλεργασία. Η εξ αποστάσεως εργασία κατά πολλούς θεωρείται προνόμιο, ειδικά αν μπορεί να συνδυαστεί και με ταξιδάκι που να περιλαμβάνει αυτό που ονομάζουμε «business and pleasure». 

Οπως μεταδίδει ο ΣΕΠΕ, επικαλούμενος έρευνα της Forrester,  εκτιμάται ότι οι εργαζόμενοι στο πολύ κοντινό μέλλον θα εξαρτώνται όλο λιγότερο από ένα εταιρικό εργασιακό περιβάλλον. Η Forrester εκτιμά ότι στα τέλη του 2020 υπήρχαν, παγκοσμίως, περίπου 5 εκατομμύρια ψηφιακοί νομάδες. Στην αγορά εργασίας μετά την COVID-19, οι Millennials - και όχι μόνο - αναμένεται να υιοθετήσουν ακόμη πιο έντονα αυτόν τον τρόπο εργασίας, καλλιεργώντας νέες πτυχές της ψηφιακής νομαδικής εργασιακής κουλτούρας. Μάλιστα, μέχρι το 2030, η κατ' οίκον εργασία θα είναι ο κανόνας για τις περισσότερες θέσεις εργασίας, με την εργασία από το γραφείο να αποτελεί την εξαίρεση. Στην Ε.Ε., το ποσοστό των εργαζομένων, που περιστασιακά εργάζονται από το σπίτι, αυξήθηκε - αργά - από 7,7% το 2008 σε 9,6% το 2017. Η νόσος COVID-19 έχει επιταχύνει τη μετάβαση στην εργασία στο σπίτι σε ολόκληρη την Ευρώπη και η τάση αυτή θα συνεχίσει να ενισχύεται.

Πώς, όμως, μπορεί η Ελλάδα να ωφεληθεί από αυτό; Ο Lionel Laurent το περιγράφει ακριβώς στο Bloomberg: Ηλιόλουστες χώρες, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται από φορολογικοί παράδεισοι μέχρι τουριστικά θέρετρα, ανταγωνίζονται σκληρά για να προσελκύσουν στα εδάφη τους αυτή την καινούρια εργασιακή αριστοκρατία. 

Για παράδειγμα, στα νησιά Μπαρπέιντος, δίνεται το εξής κίνητρο στους τηλε-εργαζόμενους: Με μόλις 2.000 δολάρια μπορούν να αγοράσουν «το εισιτήριο καλωσορίσματος» και να εγκατασταθούν και να εργαστούν εξ αποστάσεως σε αυτόν τον τουριστικό και φορολογικό παράδεισο για έναν χρόνο. Από την πλευρά τους, τα Νησιά Κέιμαν είναι πρόθυμα να υποδεχθούν για δύο χρόνια με την αντίστοιχη θεώρηση βίζας, τηλε-εργαζόμενους που κερδίζουν από 100.000 δολάρια και πάνω σε ετήσια βάση, με μόλις 1.463 δολάρια προκαταβολή.

Τι γίνεται στην Ελλάδα;

Σύμφωνα με το αμερικανικό ειδησεογραφικό πρακτορείο, ακόμα και η Ελλάδα προσπαθεί να μπει στο παιχνίδι, στοχοποιώντας δυνητικούς εργαζόμενους από το εξωτερικό που εν μέσω πανδημίας θέλουν να εργαστούν βρισκόμενοι σε μια παραλία της Αττικής. Άλλωστε, όπως αναφέρει κορυφαίος κυβερνητικός οικονομικός σύμβουλος στο Bloomberg, «Τεχνολογία σημαίνει ότι έχουμε τη δυνατότητα να επιλέξουμε πού θα μένουμε και πού θα εργαζόμαστε». 

Ειδικά για την Ελλάδα, παρά το γεγονός πως το κλίμα και το χαμηλό κόστος διαβίωσης θα μπορούσε να την κάνει έναν από τους πιο θελκτικούς προορισμούς για τους «ψηφιακούς νομάδες», κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει. Γιατί; Το φορολογικό καθεστώς και σε αυτή την περίπτωση είναι η αιτία. Γιατί; Σύμφωνα με το Digital Nomads Athens, αν κάποιος επισκέπτης παραμείνει στην Ελλάδα για διάστημα άνω των 90 ημερών, τότε λογίζεται ως φορολογικός κάτοικος και ο υψηλός συντελεστής φορολόγησης στο εισόδημα θεωρείται ισχυρό αντικίνητρο για έναν «ψηφιακό νομά». Για αυτό, οι ψηφιακοί νομάδες έρχονται για διάστημα όχι μεγαλύτερο των τριών μηνών και κυρίως την περίοδο μεταξύ Άνοιξης και Φθινοπώρου, όπως συμβαίνει και με τα αποδημητικά πουλιά.

Ωστόσο, στο ρεπορτάζ του Bloomberg τονίζεται ότι η πραγματικότητα είναι πως το όνειρο του ψηφιακού νομά θα φέρει σύντομα στο φως κάποιες άσχημες αλήθειες. Ο κορονοϊός έχει κάνει τη μετανάστευση πολύ δυσκολότερη από πριν, θέτοντας αυστηρότερους περιορισμούς. Επίσης, μια πρόσφατη πρόταση φορολόγησης των εργαζομένων που εργάζονται από απόσταση, ώστε να πληρώσουν μέρος της ανοικοδόμησης της οικονομίας είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της νέας πραγματικότητας. 

Στον ίδιο δρόμο βαδίζουν και οι εκτιμήσεις της Forrester, στις οποίες αναφέρεται ότι ο αντίκτυπος των τεχνολογιών στην αγορά εργασίας στη μετά-κορονοϊό εποχή, θα είναι ένα μείγμα απώλειας θέσεων εργασίας, δημιουργίας νέων θέσεων και μετασχηματισμού των υφιστάμενων. Σε γενικές γραμμές, ο αυτοματισμός αναμένεται να δημιουργήσει ευκαιρίες για καινοτομία στην αγορά εργασίας. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, ο αυτοματισμός θα επηρεάσει ένα ποσοστό από 15% έως 50% των θέσεων εργασίας.

Εν κατακλείδι, οι ψηφιακοί νομάδες μοιάζουν σε αυτή την περίοδο που βρισκόμαστε, τυχεροί, ωστόσο οι κοινωνίες που φέρουν τα σημάδια του περάσματος της νόσου Covid-19 εκτιμάται ότι θα θελήσουν τελικώς να τους δουν να αποκτούν μόνιμες «ρίζες».