Χρήστος Σαρτζετάκης: Ο Λάκης Λαζόπουλος τον λοιδορούσε, ο Χάρρυ Κλύνν τον σατίριζε και η Ελλάδα ολόκληρη απορούσε με τις υπερβολές του

Η αυλαία έπεσε και για τον Χρήστο Σαρτζετάκη, που «έφυγε» χθες σε ηλικία 92 χρονών και μαζί του έκλεισε ο κύκλος των πρωταγωνιστών μιας ταραγμένης πολιτικά εποχής. Ποια ήταν η σχέση του με τον Λάκη Λαζόπουλο, με τον Χάρρυ Κλυνν και τους ηθοποιούς της εποχής του; Σίγουρα όχι και η καλύτερη.

Ο Χρήστος Σαρτζετάκης διετέλεσε Πρόεδρος της Δημοκρατίας από το τέλος Μαρτίου του 1985 μέχρι τις αρχές Μαΐου του 1990. Στα πέντε αυτά χρόνια από την πολιτική σκηνή του τόπου πέρασαν πέντε κυβερνήσεις και τέσσερις πρωθυπουργοί, από τους οποίους ουδείς σήμερα βρίσκεται εν ζωή: Ανδρέας Παπανδρέου, Τζαννής Τζαννετάκης, Ιωάννης Γρίβας, Ξενοφών Ζολώτας, Κωνσταντίνος Μητσοτάκης…

Είναι η περίοδος που χαρακτηρίστηκε από πολίτικούς του ΠΑΣΟΚ το «Βρώμικο ‘89» με τα σκάνδαλα της διακυβέρνησης του, να λερώνουν τη χώρα με πιο δύσοσμο εκείνο της Υπόθεσης Κοσκωτά.

Και οι νεκροί κρίνονται

Είθισται να λέγεται «…ο αποθανών δεδικαίωται από της αμαρτίας…» (Ρω μ. 6,7), όμως σε καμιά περίπτωση δεν σημαίνει αυτό που αφελώς έχουμε ερμηνεύσει στο νου μας, ότι δηλαδή «ουδείς επιτρέπεται να κρίνει τον νεκρό και να τον κατηγορήσει, αλλά πρέπει να είναι σεβαστός πλέον μεταξύ των ζώντων και απρόσβλητος»…. (Στέργιος Ν. Σάκκος, ομότιμος καθηγητή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης). Ο Χρήστος Σαρτζετάκης υπήρξε πολιτικό ων και ως τέτοιο θα τον κίρινει η Ιστορία για ό,τι έκανε ή ό,τι δεν έκανε κατά τη διάρκεια της πενταετούς θητείας του, όμως… Όμως τα γεγονότα της ταραγμένης εποχής εκείνης έχουν ήδη χαρακτηρίσει τον άνδρα και δεν αλλάζουν. Ουσιαστικά δεν ζημίωσε τον τόπο με το πέρασμά του από το Προεδρικό Μέγαρο, ούτε όμως τον άφησε καλύτερο αποχωρώντας... Δεν φταίει αυτός; Ίσως. Για όσα όμως ευτράπελα συνέβησαν επί προεδρίας του, σίγουρα ευθύνεται.

Η ρήξη που έφερε τον Σαρτζετακη στην εξουσία

Η θητεία του Χρήστου Σαρτζετάκη άρχισε με τη «ρήξη της 9ης Μαρτίου», όταν ο Ανδρέας Παπανδρέου «γκρέμισε τον Καραμαλισμό» (όπως ευαγγελιζόταν) και (νόμιζε ότι έτσι) ξεκαθάριζε τους ανοιχτούς από χρόνια λογαριασμούς του, με τον Κωνσταντίνο Καραμανλή. Λέγεται ότι η επιλογή του Χρήστου Σαρτζετάκη, τότε, είχε συμβολικό, αντιδεξιό και αντικαραμανλικό, χαρακτήρα.

Ο πανίσχυρος τότε Μένιος Κουτσόγιωργας είχε φέρει στον Ανδρέα Παπανδρέου λίστα με έξι ονόματα ανώτατων δικαστών που θα μπορούσαν να αντικαταστήσουν τον Κωνσταντίνο Καραμανλή· κατέληξαν στους Θεμιστοκλή Κουρουσόπουλο, Βασίλη Ρώτη και στον Χρήστο Σαρτζετάκη. Τελικά επιλέχθηκε ο τρίτος. Η εφημερίδα «Αυριανή» η οποία εκείνη την περίοδο ήταν η εφημερίδα που στήριζε απροκάλυπτα τον Μένιο Κουτσόγιωργα έχει προετοιμάσει το έδαφος. Ο ίδιος ο εκδότης της Γιωργος Κουρής, λέγεται ότι, επισκέφθηκε στο Καστρί τον Ανδρέα Παπανδρέου φέρνοντας εκατοντάδες επιστολές αναγνωστών του, που έδειχναν ότι το ΠΑΣοΚ θα έχανε τις εκλογές, αν ο Παπανδρέου επέμενε στο: «Βλέπετε κανέναν καλύτερο από τον Καραμανλή;».

Ο Λέων «δάγκωσε» τον Πρόεδρο

Τελικώς ο Ανδρέας,  ενθουσιάστηκε με τον συμβολισμό του ανακριτή της υπόθεσης Λαμπράκη και - όπως επίσης λέγεται - του τηλεφώνησε στις τέσσερις τα ξημερώματα για να του ανακοινώσει την απόφασή του και να ακούσει την δική του!
Έχει γραφτεί στον αντιπολιτευμόμενο Τύπο της εποχής ότι όταν μετά την ανακοίνωση της υποψηφιότητάς του ο Ανδρεάς κάλεσε στο Καστρί τον Σαρτζετάκη να γευματίσουν, παρόντος του Μένιου Κουτσόγιωργα, ο Πρωθυπουργός ήταν ψυχρός και τυπικός. Μάλιστα όταν ξεπροβόδιζε τον καλεσμένο του, ένας φωτορεπόρτερ εμφανίστηκε και οι δύο άνδρες στάθηκαν πλάι πλάι για μια «ιστορική» φωτογράφηση. Αιφνιδιαστικά ο Ανδρέας Παπανδρέου τότε απομακρύνθηκε από τον μέλλοντα Πρόεδρο της Δημοκρατίας και πήγε στην άλλη άκρη του κήπου για να χαϊδέψει τον Λέοντα, τον αγαπημένο του σκύλο!

Η περιπετειώδης εκλογή στην Βουλή

Ο Σαρτζετάκης εκλέχτηκε ως ο μοναδικός υποψήφιος, με 178 ψήφους στην πρώτη, 181 στη δεύτερη και 180 ψήφους στην τρίτη ψηφοφορία στη Βουλή. Κατά τη διάρκεια της εκλογικής διαδικασίας, στην πρώτη ψηφοφορία, καταμετρήθηκαν και δύο λευκά ψηφοδέλτια. Το γεγονός αυτό υποχρέωσε το προεδρείο της Βουλής να δώσει στους βουλευτές από ένα έγχρωμο και ένα λευκό ψηφοδέλτιο για τη δεύτερη ψηφοφορία. Το σκεπτικό βασιζόταν στη δυνατότητα κάθε βουλευτή να ελέγχει το διπλανό του, παρακολουθώντας ποιο ψηφοδέλτιο θα έβαζε στο φάκελο της ψηφοφορίας!

Η Νέα Δημοκρατία αποχώρησε από τη Βουλή, διαμαρτυρόμενη για την απόφαση περί δίχρωμων ψηφοδελτίων και μάλιστα ένας από τους βουλευτές, ο Ελευθέριος Καλογιάννης, άρπαξε την κάλπη οργισμένος κι έφυγε μαζί της, σε ένδειξη διαμαρτυρίας, αποκτώντας έκτοτε το προσωνύμιο «Καλπογιάννης». 

Στην τρίτη και τελευταία ψηφοφορία, με τη συμμετοχή του προέδρου της Βουλής Ιωάννη Αλευρά, ο οποίος ψήφισε υπέρ της εκλογής Σαρτζετάκη, ο υποψήφιος Πρόεδρος πήρε 180 ψήφους και εξελέγη. Η εκλογή αμφισβητήθηκε από την πλευρά της Ν.Δ. γιατί «Ο Αλευράς δεν είχε δικαίωμα ως υπηρεσιακός Πρόεδρος της Δημοκρατίας, να ψηφίσει».

Και αρχίζει η θητεία Σαρτζετάκη…

Η φράση: «Οι Έλληνες είμεθα Έθνος ανάδελφον» χαρακτήρισε την 5ετία του. Ακόμη και σήμερα μετά το όνομα Σαρτζετάκης, συνειρμικά έρχεται στο νου το «ανάδελφον». Ο πρώην δικαστής ήταν αυστηρός τυπολάτρης, με δύσκαμπτη πολιτική σκέψη και απόμακρος από τον λαό. Πολύ γρήγορα άρχισε να γίνεται το βασικό νούμερο στις θεατρικές επιθεωρήσεις και μάλιστα όταν επέστρεψε από επίσημο ταξίδι στην Κίνα, «φορτωμένος» ακριβα - για την εποχή - κλιματιστικά, χωρίς να περάσουν από το τελωνείο οι κωμικοί ηθοποιοί τον αποθέωσαν στις παραστάσεις τους. ένα ακόμη θέμα που προκάλεσε αίσθηση ήταν η απαίτησή του να τον αναγράφουν οι εφημερίδες Κύριο Πρόεδρο, με το «Κ» κεφαλαίο και η εμμονή του με την καθαρεύουσα τροφοδοτούσε συνεχώς με νέα επιθεωρησιακά νούμερα τους θιασάρχες της εποχής.

Ήταν βαρύς ο σταυρός...

Μνημειώδης έχει μείνει η επίσκεψη του στην μονή Μεγίστης Λαύρας του Αγίου Όρους όταν απαθανατίστηκε φορώντας σιδερένιο σταυρό και κρατώντας τη βακτηρία του ιδρυτή της μονής Αγίου Αθανασίου.

Η σάτιρα της εικόνας εκείνης από τον Χάρρυ Κλύνν, είχε ως αποτέλεσμα την ποινική δίωξη του κωμικού ηθοποιού. Ο Χάρρυ Κλυνν τον γελοιοποιούσε στο εξώφυλλο του δίσκου του «Τίποτα» και ο Χρήστος Σαρτζετάκης τον μήνυσε υποστηρίζοντας ότι έγινε «προσβολή θρησκευτικών συμβόλων» – ενώ ζήτησε να απαγορευτεί η κυκλοφορία του δίσκου. Στη δίκη, ο φιλόλογος Κώστας Γεωργουσόπουλος - ως μάρτυρας υπεράσπισης - είχε υποστηρίξει ότι η κριτική δεν είχε γίνει εναντίον του προσώπου του κ. Σαρτζετάκη, αλλά σε δημόσιο πρόσωπο που θέλησε να προβληθεί μέσω κάποιου άλλου συμβόλου (σταυρού).

Ο Χάρρυ Κλυνν αθωώθηκε! Μάλιστα είχε δηλώσει τότε πως «Τάραξα στη σάτιρα δεκάδες πολιτικούς και ειδικά τον Ανδρέα Παπανδρέου και τον Κωνσταντίνο Καραμανλή και ποτέ κανένας δεν έδειξε δυσαρέσκεια. Αντίθετα, ο Καραμανλής μου είχε δώσει συγχαρητήρια που έκανα τον κόσμο να γελά».

Στόχος ο Λαζόπουλος

Και η κόντρα του Κυρίου Προέδρου με τους ηθοποιούς δεν είχε τέλος… Τον Ιούλιο του 1987 ο δημοφιλής κωμικός Λάκης Λαζόπουλος συνελήφθη παρουσία εισαγγελέα στα καμαρίνια του θεάτρου «Αθήναιον» και οδηγήθηκε στην Ασφάλεια, όπου κρατήθηκε μια ολόκληρη νύχτα. Στην επιθεώρηση του «Τι Είδε ο Γιαπωνέζος» σατήριζε την πολιτική κατάσταση της χώρας και την κόντρα που είχε ξεσπάσει τότε ανάμεσα στον Παπανδρέου και στον Χρήστο Σαρτζετάκη. Η κατηγορία για τον Λάκη Λαζόπουλου ήταν «προσβολή του προέδρου» και αιτία ήταν ένα καυστικό κείμενο που ερμήνευε ο ηθοποιός:

«Να κάνεις δεξίωση και αυτό να λέγεται θεσμός της Δημοκρατίας και μετά εμείς πρέπει να το σεβαστούμε; Να μη γελάμε; Είναι δυνατόν να βλέπεις αυτές τις μουτράκλες και να μη γελάς; Ποιος θεσμός θα σε κρατήσει; Δεν σε κρατάει τίποτα; Κάθε βράδυ στις 03:00 τηλεφωνεί ο Παπανδρέου στο Σαρτζετάκη του λέει «Είσαι μ*****ς και του το κλείνει»!

Η είδηση της σύλληψης είχε προκαλέσει αντιδράσεις στον καλλιτεχνικό κόσμο και όχι μόνο. Στο δικαστήριο παρουσιάστηκε ως μάρτυς υπεράσπισης η Αλίκη Βουγιουκλάκη η οποία κατέθεσε: «Και παλιά σατίριζαν τον Τσάτσο ή τον Καραμανλή, αλλά ποτέ δεν συνελήφθη κανένας. Ο τωρινός πρόεδρος είναι ειδική περίπτωση και δεν έχει χιούμορ», είχε πει.

Επίσης ως μάρτυς υπεράσπισης του Λαζόπουλου κατέθεσε και η δημοσιογράφος Μαρία Ρεζάν: «Γελάσαμε με το νούμερο της επιθεώρησης, αλλά και καθημερινά γελάω όταν βλέπω τον κύριο Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Εσείς κύριε πρόεδρε του δικαστηρίου μπορείτε να ορκιστείτε ότι δεν γελάτε; είπε η δημοσιογράφος. Ο Λάκης Λαζόπουλος αθωώθηκε.

«Ένιωθε πάντα ότι είναι στη θέση του Καραμανλή»

Χρόνια μετά ο Λάκης Λαζόπουλος είχε παραχωρήσει συνέντευξή στον δημοσιογράφο Κώστα Καββαθά, η οποία είχε εκδοθεί σε βιβλίο με τίτλο: «ΑΛΦΑΒΗΤΑΡΙ Λα Λα Λόλα» (εκδόσεις Καστανιώτη - 1991). Αναφερόμενος στον Χρήστο Σαρτζετάκη ο Λάκης Λαζόπουλος είχε πει: «Δεν υπήρξε ο ίδιος ποτέ. Ένιωθε πάντα ότι είναι στη θέση του Καραμανλή ή στη θέση που θα έπρεπε να είναι κάποιος άλλος, αλλά δεν τα βρήκανε με τους άλλους δυο και κατέληξαν σε αυτόν. Ή αν θέλεις δεν τα βρήκανε με τους τρεις πρώτους και πήρανε τον τέταρτο. Αυτό εκείνος το ήξερε. Δεν μπορεί να μην είχε υποπέσει στην αντίληψή του. Γιατί δεν αισθάνθηκε ποτέ ότι ήταν ο ίδιος ο εαυτός του. Μπορεί, για λόγους σχιζοφρένειας να πίστευε άλλα, αλλά η ουσία είναι αυτή. Αυτή την υπαλληλία του πληρώσαμε εμείς. Προσπάθησε να αποδείξει ότι δεν είναι αυτό που όλοι ξέραμε ότι ήταν»...

Στην ερώτηση του δημοσιογράφου Κώστα Καββαθά: «Τι άλλο Σου θυμίζει ο Σαρτζετάκης;», ο Λάκης Λαζόπουλος είχε απαντήσει: «Μία ιστορία παράλογη μιας κότας που κάθισε πάνω σε κάτι αυγά πάπιας, βγήκανε τα παπάκια κανονικά, τα οποία η κότα τα εξέλαβε για κοτοπουλάκια και όταν μπήκαν στο νερό, ως παπάκια πάντα, η κότα προσπάθησε να τα σώσει και πνίγηκε. Νομίζω ότι αυτό είναι ο Σαρτζετάκης. Καθισμένος πάνω σε αυγά πάπιας, ξεγελάστηκε από τα παπάκια και μπήκε στη θάλασσα, στη λίμνη και πνίγηκε».

-Θα μπορούσε να ισχύσει για τον Σαρτζετάκη αυτό που είχε πει ο Γεώργιος Παπανδρέου για τον Γρίβα: Δοξάστηκε κρυπτόμενος και γελοιοποιήθηκε εμφανιζόμενος;

«Νομίζω ότι αυτό είναι! Η λεζάντα που του ταιριάζει καλύτερα από οτιδήποτε. Έχω τη γνώμη μάλιστα ότι την ημέρα που επιλέχθηκε μεταξύ των άλλων, δεν υπήρχε πρόσφατος φωτογραφία, που λέμε, και πολύ πιθανόν να πρόβαλαν το φιλμ «Ζ» όπου δείξανε τον Ζαν Λουί Τρεντινιάν. Κατά τη δική μου άποψη δεν του έδειξε ποτέ τη φωτογραφία ο Μένιος του Παπανδρέου. Δεν είχε ιδέα ο Παπανδρέου για ποιον μιλούσαν…».

-Αλήθεια Μήπως ξέρεις τι σημαίνει «Είμαστε έθνος ανάδελφον»;

«Κανείς δεν ξέρει τι σημαίνει αυτό. Ίσως κάποιοι ειδικοί, κάποιοι που έχουν ασχοληθεί ειδικά με το θέμα. Ο καθένας από την ώρα που το άκουσε, θα πρέπει να αρχίσει να ψάχνει τι μπορεί να είναι αυτό… Μα νομίζω ότι και ο ίδιος όταν το είπε, κάποια στιγμή συνειδητοποίησε τι ξεστόμισε και σταμάτησε για ένα λεπτό: «Είμαστε έθνος ανάδελφον»... Τότε έπαθε ένα σοκ. Μία ψυχολογία που έλεγε και ο Μπιθικώτσης. «Τι είπα τώρα;»!

Η υπόθεση του ισοβίτη Χρήστου Ρούσου

Να σημειώσουμε ότι ο Χρήστος Σαρτζετάκης προκάλεσε δυσφορία όταν ο Χρήστος Ρούσσος, καταδικασμένος για τη δολοφονία του εραστή του Ανέστη Παπαδόπουλου, κατέθεσε αίτημα αποφυλάκισης από της φυλακές της Κέρκυρας. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας απέρριψε το αίτημα και ο Χρήστος Ρούσσος κήρυξε απεργία πείνας, η οποία κράτησε 73 ημέρες! Προσωπικότητες και διανοούμενοι της εποχής στήριξαν τον Ρούσσο, ενώ στελέχη της Αριστεράς έκαναν απεργία πείνας στα Προπύλαια σε ένδειξη συμπαράστασης. Η κυβέρνηση Παπανδρεόυ κλυδωνίστηκε και οι σχέσεις πρωθυπουργού Προέδρου ψυχράνθηκαν περισσότερο. Ο Σαρτζετάκης βρέθηκε στα πρόθυρα παραίτησης. Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, που διαδέχτηκε τον Σαρτζετάκη απένειμε χάρη στον Χρήστο Ρούσσο.

Υπήρχε και η θετική πλευρά

Μάλιστα το προσωνύμιο που τον ακολουθούσε τότε «Αγκαλίτσας» (από ένα δημοφιλές κουκλάκι), προκαλούσε γέλιο και στερούσε από τους πολίτες να δουν και την θετική πλευρά του Προέδρου: Ήταν ο πρώτος Πρόεδρος της Δημοκρατίας που κάλεσε αντιστασιακούς στη δεξίωση της 24ης Ιουλίου, στους κήπους του Προεδρικού Μεγάρου· διαδραμάτισε επίσης σημαντικό ρόλο με τη στάση του στην πολιτική κρίση του 1989, ο οποίος  οχαρακτήρισε τη σοβαρότητα της πενταετούς θητείας του. Τα υπόλοιπα ήταν για τους γελωτοποιούς και για τους πάντα σκωπτικούς Έλληνες, που αρέσκονται να εμπαίζουν τους πάντες, πολλές φορές σκληρά κι ανάλγητα, άλλες πάλι με τρυφερή διάθεση…

Ο Χρήστος Σαρτζετάκης δεν είναι πια εδώ κι ας είναι ελαφρύ το χώμα που θα τον σκεπάσει…