Ενέργεια - Το plan b της κυβέρνησης: Οι αλλαγές που φέρνει ο πόλεμος στην Ουκρανία

Για μια ευέλικτη πολιτική στην παρούσα συγκυρία μίλησε χθες ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, ανακοινώνοντας την αύξηση της παραγωγής ενέργειας από τον λιγνίτη. Τα ευρωπαϊκά σχέδια για σταδιακή απεξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο και η ανοδική πορεία των τιμών οδηγούν σε ανασχεδιασμό της στρατηγικής, με την κυβέρνηση να επεξεργάζεται κινήσεις σε βραχυπρόθεσμο αλλά και μακροπρόθεσμο επίπεδο.

Πρόκειται για ένα σχέδιο πολλαπλών «ταχυτήτων» , το οποίο θα αναπροσαρμόζεται ανάλογα και με τις εξελίξεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Οι βασικοί άξονες του σχεδίου προβλέπουν μεταξύ άλλων προσωρινή «στροφή» στο λιγνίτη, εκκίνηση των ερευνών για φυσικό αέριο σε Κρήτη και Ιόνιο, συνεργασία με κράτη της ευρύτερης περιοχής στο ενεργειακό πεδίο (π.χ. Αίγυπτο, Ισραήλ και Κύπρο) αλλά και διασφάλιση ικανοποιητικών «αποθεμάτων» για παν ενδεχόμενο.

Χθες ο πρωθυπουργός ανακοίνωσε πως για την επόμενη διετία «είναι λογικό να αυξήσουμε την παραγωγή ενέργειας από λιγνίτη, αυξάνοντας κατά 50% την εξόρυξη, για να μειώσουμε την εξάρτηση από το φυσικό αέριο». Η νέα μονάδα της ΔΕΗ Πτολεμαίδα 5 θα λειτουργήσει ως λιγνιτική μέχρι το 2028 και αν χρειαστεί θα παραμείνουν σε λειτουργία μονάδες όπως η Μελίτη και ο 'Αγιος Δημήτριος 5. Όλα αυτά θα αξιολογηθούν ανάλογα με τις ανάγκες, τη διαμόρφωση των τιμών και τη διαθεσιμότητα του φυσικού αερίου.

Σύμφωνα με πληροφορίες που έχουν δει το  φως της δημοσιότητας η  Ελλάδα- που  καλύπτει περίπου το 40% των ετήσιων αναγκών της με ρωσικό αέριο- εξετάζει αύξηση της ηλεκτρικής ενέργειας από λιγνίτη αλλά και προσθήκη μιας πλωτής δεξαμενής στον μοναδικό τερματικό σταθμό LNG της Αθήνας στο πλαίσιο του σχεδίου έκτακτης ανάγκης. «Το σχέδιο ήταν να εξορύξουμε 10 εκατομμύρια τόνους λιγνίτη φέτος και αυτό θα αυξηθεί σε 15 εκατομμύρια τόνους», δήλωσε στο Reuters στέλεχος της ΔΕΗ.

Το μήνυμα που εκπέμπεται από την κυβερνητική πλευρά  είναι πως πρόκειται για προσωρινό μέτρο και αυτό δεν αλλάζει τους φιλόδοξους στόχους για μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα κατά 55 % ως το 2030 και κλιματική ουδετερότητα το 2050. Ουσιαστικά η στροφή αυτή προς το λιγνίτη αποτελεί λύση ανάγκης και οφείλεται στις ανατροπές που έφερε στις τιμές ο πόλεμος της Ουκρανία. Ο λιγνίτης υπό κανονικές συνθήκες είναι πολύ ακριβότερος από το φυσικό αέριο λόγω των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, ωστόσο μετά τον πόλεμο και την ανοδική πορεία του φυσικού αερίου έφτασε να είναι πιο φθηνή η παραγωγή ενέργειας από το λιγνίτη.

Επίσης, αυτό που τονίζεται - μετά και τα  εγκαίνια του νέου πάρκου ηλιακής ενέργειας  στην Κοζάνη-  είναι πως η πορεία της χώρας προς τον πράσινο μετασχηματισμό παραμένει σταθερή.  Το επόμενο διάστημα αναμένονται πρωτοβουλίες στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, ενώ είναι έτοιμο το νομικό πλαίσιο για τα offshore αιολικά πάρκα.

Παράλληλα ο πρωθυπουργός πρόκειται να κάνει ανακοινώσεις για την  εκκίνηση των ερευνών για φυσικό αέριο σε Κρήτη και Ιόνιο. Βέβαια, πρόκειται για μια διαδικασία που δε θα εξελιχθεί από τη μία ημέρα στην άλλη, καθώς υπολογίζεται  η έναρξη της παραγωγής φυσικού αερίου  το 2028 ή το 2029. Στο ενδιάμεσο η κυβέρνηση ετοιμάζεται για κάθε ενδεχόμενο και έχει εξετάσει  μεταξύ άλλων : την  προσθήκης μιας πλωτής δεξαμενής LNG στον τερματικό σταθμό της Ρεβυθούσας, την δυνατότητα διατήρησης στρατηγικών αποθεμάτων φυσικού αερίου σε υπόγειες αποθήκες στην Ιταλία και τη δυνατότητα προμήθειας επιπλέον φορτίων LNG εφόσον αυτό κριθεί απαραίτητο.

Σήμερα ο πρωθυπουργός θα έχει συνάντηση με την Ευρωπαία Επίτροπο Ενέργειας Κάντρι Σίμσον και στο επίκεντρο αναμένεται να βρεθούν τα νέα δεδομένα που έχει δημιουργήσει ο πόλεμος στην Ουκρανία. Στη συνέχεια η Επίτροπος θα πραγματοποιήσει με τον  υπουργό  Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κώστα Σκρέκα επίσκεψη  στις εγκαταστάσεις υγροποιημένου φυσικού αερίου του ΔΕΣΦΑ στη Ρεβυθούσα.

Το ευρωπαϊκό σχέδιο απεξάρτησης από το φυσικό αέριο

Μέσα  στο 2022 η Ευρώπη μπορεί να αντικαταστήσει τις προμήθειες φυσικού αερίου από τη Ρωσία στο 1/3 αυτών που παρέχει η χώρα στα κράτη- μέλη της Ένωσης. Αυτό υπογράμμισε χθες η Ευρωπαία επίτροπος για θέματα ενέργειας Κ. Σίμσον, μιλώντας στο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών. Χαρακτηριστικά σημείωσε πως «η Ουκρανική κρίση έφερε αλυσιδωτές αντιδράσεις σε ό,τι αφορά την ενέργεια και μας έκανε να συνειδητοποιήσουμε ότι θα πρέπει να περάσουμε σε εναλλακτικές κινήσεις σε ό,τι αφορά την προμήθεια φυσικού αερίου, αλλά και στην ακόμα περισσότερη προώθηση ενεργειών για διαφορετικές μορφές της. Τώρα είναι η στιγμή να αντικαταστήσουμε το αέριο με εναλλακτικές μορφές καυσίμων και είναι αυτή η κατεύθυνση που έχουμε, ήδη, πάρει ως Ευρωπαϊκή Επιτροπή».

Το μήνυμα που εξέπεμψε είναι πως η ΕΕ πρέπει να αξιοποιήσει τη διαπραγματευτική της ισχύ, ώστε να πετύχει συμφωνίες για πιο ανταγωνιστικές τιμές με χώρες που παράγουν φυσικό αέριο. Παράλληλα υπάρχει απόφαση από την Κομισιόν να μειώνονται οι χρόνοι αδειοδότησης για επιχειρήσεις που έχουν να παρουσιάσουν καινοτόμες δράσεις στον τομέα της ενέργειας, ενώ αναμένεται να επιταχυνθούν οι διαδικασίες αδειοδότησης για αιολικά πάρκα.

Η Ευρωπαία επίτροπος τόνισε πως τον  Απρίλιο για παράδειγμα θα καταναλώσουμε λιγότερο  κατά 40%  φυσικό αέριο για την θέρμανση και επομένως «τώρα είναι η ώρα να δουλέψουμε για τον επόμενο χειμώνα». Να σημειωθεί πως μέσα στο Μάιο αναμένεται να δώσει η Κομισιόν μια πιο σαφή εικόνα για το πως  θα γίνει πράξη το πρόγραμμα «Repower EU» για την απεξάρτηση από την ρωσική ενέργεια.