Προς μια νέα κούρσα πυρηνικών, 29 χρόνια μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου

Πιστεύω ότι δικαιούµαι να απευθύνω µια ερώτηση, ρητορική φυσικά, προς τις δύο µεγάλες πυρηνικές δυνάµεις ΗΠΑ και Ρωσία, µετά µια πολύχρονη υπηρεσία και συνεργασία µαζί τους ως πυρηνικός επιθεωρητής στον ∆ιεθνή Οργανισµό Ατοµικής Ενέργειας ΙΑΕΑ, αρµόδιου οργάνου για τον έλεγχο της εφαρµογής της διεθνούς Συνθήκης Μη-διασποράς Πυρηνικών Οπλων (NPT). Οι δυο τους είναι οι βασικοί εµπνευστές, ιδρυτές και υποστηρικτές της αποστολής του ΙΑΕΑ: «Πώς µπορεί ένας πρώην πυρηνικός επιθεωρητής να κατανοήσει και να εξηγήσει στον εαυτό του και σε άλλους τη στάση σας σε σχέση µε τις τελευταίες εξελίξεις περί τα πυρηνικά, η οποία αφήνει τον κόσµο άφωνο;»

Η Ρωσία µε τον πρόεδρό της Βλαντιμίρ Πούτιν δηλώνει τον Μάρτιο του 2018 ότι τα πυρηνικά όπλα είναι απαραίτητα για να εξασφαλίσει η χώρα του τη θέση της ως µεγάλης παγκόσµιας δύναµης.

Και για να πείσει, παρουσιάζει στην έντροµη παγκόσµια κοινή γνώµη τα νέα ρωσικά πυρηνικά όπλα που µπορούν να πλήξουν οποιοδήποτε σηµείο του πλανήτη χωρίς να ανιχνευτούν.

Tον Οκτώβριο του 2018 απαντάει ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ. Ανακοινώνει την απόφασή του για µονοµερή αποχώρηση της χώρας του από την ιστορική Συνθήκη της µε τη Ρωσία, την Intermediate Nuclear Forces Treaty (INF), που απαγορεύει από το 1987 ένα ευρύ φάσµα πυρηνικών όπλων και πυραύλων.

Συγχρόνως, οι ΗΠΑ αποφεύγουν τη διαπραγµάτευση για επέκταση της Συνθήκης New START για τον έλεγχο στρα τηγικών πυρηνικών συστηµάτων, η οποία λήγει το 2021.

Λίγες ηµέρες αργότερα, ο Ρώσος πρόεδρος σε διεθνή συνάντηση κάνει σαφές ότι η Ρωσία «διατηρεί το δικαίωµα να χρησιµοποιήσει πυρηνικά όπλα ως απάντηση σε µια υπαρξιακή απειλή για το ρωσικό κράτος». Και συνεχίζει, «φυσικά αυτό ισοδυναµεί µε µια παγκόσµια καταστροφή .... κάθε επιτιθέµενος όµως πρέπει να γνωρίζει ότι τα αντίποινα (εκ µέρους της Ρωσίας) είναι αναπόφευκτα και ότι ο ίδιος θα αφανιστεί».

Τον ∆εκέµβριο του 2018 το ΝΑΤΟ κατηγορεί επίσηµα τη Ρωσία για παραβίαση της Συνθήκης INF και ο Αµερικανός ΥΠΕΞ Μάικ Πομπέο δίνει στη Μόσχα προθεσµία 60 ηµερών για να το παραδεχθεί και στη συνέχεια να καταστρέψει τους πυραύλους που την παραβιάζουν, ειδάλλως οι ΗΠΑ «θα ξεκινήσουν την εξάµηνη διαδικασία αποχώρησης από τη Συνθήκη».

Τέλος, ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν στην ετήσια συνέντευξη Τύπου στις 20 ∆εκεµβρίου 2018 στη Μόσχα, απαντάει «στην πρόθεση των ΗΠΑ να αποσυρθούν από τη Συνθήκη INF» ότι, εάν οι ΗΠΑ εγκαταστήσουν πυραύλους ενδιάµεσου βεληνεκούς στην Ευρώπη η Ρωσία θα αναγκαστεί να λάβει αντίµετρα. Και συνεχίζει µε µια ανατριχιαστική προειδοποίηση για την αυξανόµενη απειλή ενός πυρηνικού πολέµου, ο οποίος «θα µπορούσε να οδηγήσει στην καθολική καταστροφή του ανθρώπινου πολιτισµού και ίσως ακόµη και του πλανήτη µας».

Η Συνθήκη INF είναι κρίσιµη για την παγκόσµια ασφάλεια, ειδικότερα όµως για τη Γηραιά Ηπειρο. Η κατάργησή της θα µετατρέψει την Ευρώπη σε βάση αλλά και στόχο νέων «µοντέρνων» πυρηνικών πυραύλων των ΗΠΑ και της Ρωσίας και θα περιπλέξει την ευρωπαϊκή προσπάθεια για αµυντική χειραφέτησή της. Αιτιολογηµένη λοιπόν η άµεση αντίδραση της Ευρώπης στη δροµολογούµενη κατάργησή της, µε τον Γερµανό ΥΠΕΞ Χάικο Μας να εισηγείται µια «νέα αρχιτεκτονική ελέγχου των εξοπλισµών».

Επειδή το κρίσιµο επιπλέον επακόλουθο της ακύρωσης της INF θα είναι η «νοµιµοποίηση» του εκσυγχρονισµού και των υπόλοιπων πυρηνικών οπλοστασίων, κυρίως της Κίνας και τελικά ο θανάσιµος τραυµατισµός της NPT, γεννώνται κάποια ερωτήµατα:

Προς τι οι υπερδυνάµεις ΗΠΑ και Ρωσία, οι οποίες υπήρξαν οι εµπνευστές του καθεστώτος της NPT, αναβιώνουν συνειδητά µια πυρηνική κούρσα 29 χρόνια µετά το τέλος του Ψυχρού Πολέµου;

∆εν αντιλαµβάνονται ότι απειλούν θανάσιµα το καθεστώς µη-διασποράς πυρηνικών όπλων;

∆εν αναγνωρίζουν τον άµεσο κίνδυνο ανεξέλεγκτης διάδοσής τους και τους επίδοξους πυρηνικούς µνηστήρες στη Μέση Ανατολή και Βορειοανατολική Ασία;

∆εν είναι αρκετή η Βόρεια Κορέα;

Είναι δυνατόν να παραβλέπουν τη διογκούµενη για την ανθρωπότητα ολέθρια πυρηνική απειλή;

Γράφει ο δρ. Παντελής Οικονόμου,

Πρώην επιθεωρητής του ∆ιεθνούς Οργανισµού Ατοµικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ)