Η μάχη της ταμπέλας: Ταραχή αλά αλβανικά στα Σκόπια

Η υποχρεωτική χρήση της αλβανικής ως δεύτερης επίσηµης γλώσσας της ΠΓ∆Μ δίπλα στη «µακεδονική», σε ολόκληρο τον κρατικό µηχανισµό και τον ευρύτερο δηµόσιο χώρο, µετά τη δηµοσίευση πριν από ένα δεκαήµερο του σχετικού νόµου περί γλωσσών στην Εφηµερίδα της Κυβερνήσεως µε υπογραφή του Αλβανού προέδρου της Βουλής Ταλάτ Τζαφέρι και όχι του προέδρου της χώρας Γκιόργκι Ιβάνοφ, προκαλεί ταραχή και αντιδράσεις σε ένα µεγάλο µέρος της κοινής γνώµης και του πολιτικού κόσµου. Oι χειρισµοί µάλιστα των παραγόντων του κυβερνητικού εταίρου του Ζόραν Ζάεφ, του αλβανικού DUI, έχουν προκαλέσει τριγµούς στον κυβερνητικό συνασπισµό, ενώ εκ των υστέρων εµφανίσθηκαν διαφωνίες στην ερµηνεία κάποιων σηµαντικών διατάξεων του νόµου.

Μπορεί οι συνταγµατικές τροποποιήσεις-αλλαγή ονόµατος και οι εξελίξεις αναφορικά µε τη Συµφωνία των Πρεσπών στην ΠΓ∆Μ και την Ελλάδα αυτές τις µέρες να αποτελούν κορυφαία γεγονότα, όµως φάνηκε να επισκιάζονται για πρώτη φορά τους τελευταίους µήνες στη γειτονική χώρα από το θέµα της αλβανικής γλώσσας. Ο σλαβοµακεδονικής καταγωγής πληθυσµός, δύο δεκαετίες µετά τον εµφύλιο µε τους Αλβανούς, βλέπει µε απτό τρόπο το «αλβανικό ζήτηµα» πάλι στο προσκήνιο και καλείται να αποδεχτεί ότι η ΠΓ∆Μ είναι ένα διεθνικό κράτος.

Επίσηµα µάλιστα και… αλβανόφωνο. Οσα οδυνηρά προβλέπονταν από τη Συµφωνία της Οχρίδας και εκκρεµούσαν επί χρόνια µπαίνουν το ένα µετά το άλλο στην ηµερήσια διάταξη και αποτελούν τα ανταλλάγµατα, όπως υποστηρίζεται, για τον σχηµατισµό της κυβέρνησης συνεργασίας του Ζ. Ζάεφ µε τους Αλβανούς καθώς και τη βοήθειά τους ώστε να περάσουν οι συνταγµατικές αλλαγές.

Ο αλβανικός παράγων έχει µετατραπεί σε ρυθµιστή των εξελίξεων και µε µια σειρά ενέργειες προσπάθησε πάραυτα να επιβάλει τη χρήση της αλβανικής γλώσσας, µε το DUI του Αλί Αχµέτι, το οποίο ήταν αυτό που µεθόδευσε τον νόµο, να πρωτοστατεί. Με πρωτοβουλία του Αλβανού αντιπροέδρου της κυβέρνησης, Μπουγιάρ Οσµάνι, συνεδρίασαν όλοι οι αλβανικής καταγωγής υπουργοί µε αντικείµενο την άµεση εφαρµογή του νόµου. Αλβανοί υπουργοί της κυβέρνησης Ζάεφ έκαναν τις δηλώσεις τους στους δηµοσιογράφους µόνο στα αλβανικά, Αλβανοί δικαστές ζήτησαν σε δίκες Αλβανών αυτές να γίνονται µόνο στα αλβανικά και µε µεταφραστές στη «µακεδονική», πινακίδες σηκώθηκαν σε δηµόσιους χώρους στα Σκόπια µε διπλή γραφή και στις δύο γλώσσες.

Ο ίδιος ο πρόεδρος της Βουλής προαναγγέλλει ότι µέχρι τα τέλη του µήνα θα γίνονται συνεδριάσεις του σώµατος στην αλβανική γλώσσα. Και όλα αυτά σε µία εβδοµάδα -την αποκάλεσαν «αλβανική εβδοµάδα»- που ο Ζόραν Ζάεφ έλειπε για διακοπές στις Αλπεις και στην κυβέρνηση στα Σκόπια υπήρχε αµηχανία. Με το VMRO-DPMNE την ίδια ώρα να σπεύδει να εκµεταλλευτεί το όλο θέµα, ανεβάζοντας τους τόνους της αντιπαράθεσης.

Είναι χαρακτηριστικό ότι αν και η δηµοσίευση στην ΕτΚ του νόµου για τις γλώσσες έγινε ταυτόχρονα µε τον νόµο που κυρώνει τη Συµφωνία των Πρεσπών -επίσης µε την υπογραφή του προέδρου της Βουλής Τ. Τζαφέρι και όχι του Γκ. Ιβάνοφ-, οι εκτεταµένες αντιδράσεις περί αντισυνταγµατικότητας εκδηλώθηκαν µόνο για τον πρώτο! Το VMRO-DPMNE ανακοίνωσε ότι προσφεύγει στο Συνταγµατικό ∆ικαστήριο και παράλληλα ότι καταθέτει µηνυτήρια αναφορά µε βαριές κατηγορίες κατά του προέδρου της Βουλής και του διευθυντή της Εφηµερίδας της Κυβερνήσεως γιατί δηµοσίευσαν τον νόµο για τις γλώσσες.

Πολλά ερωτήματα 

Πέραν των ισχυρισµών όµως περί αντισυνταγµατικότητας και ποινικών ευθυνών αναφορικά µε τη δηµοσίευση του νόµου, εκείνο που προβάλλεται -και από συνταγµατολόγους- είναι τα πολλά ερωτηµατικά σχετικά µε το µέχρι ποιο σηµείο µπορούν να φτάνουν τα δικαιώµατα µιας µειονότητας της τάξης του 20-25%. Αν η γλώσσα της µπορεί να χρησιµοποιείται επίσηµα σε όλη την επικράτεια και όχι µόνο στις µειονοτικές περιοχές, µε ό,τι αυτό σηµαίνει.

Τι αλλαγές θα γίνουν στον στρατό και στην αστυνοµία, στα νοµίσµατα, στα κρατικά τραπεζογραµµάτια κ.λπ. αλλά και πώς θα εµφανίζεται γλωσσικά η ΠΓ∆Μ στο εξωτερικό. Και όπως φάνηκε στην ΠΓ∆Μ, και µε πρώτη την κυβέρνηση, χάθηκαν στην ερµηνεία του νόµου. Οι εκτεταµένες αντιδράσεις προκάλεσαν την αναδίπλωση του πρωθυπουργού Ζ. Ζάεφ, ο οποίος παρά την αντίθεση του DUI, ανακοίνωσε ότι στέλνει -εκ των υστέρων- για γνωµοδότηση τον νόµο για τις γλώσσες στην Επιτροπή της Βενετίας του Συµβουλίου της Ευρώπης και οι όποιες τυχόν προτάσεις της τελευταίας θα προστεθούν στον σχετικό νόµο και στην εφαρµογή του, όπως είπε.

Ο ίδιος δεν έκρυψε δηµόσια τη δυσφορία του για την ενέργεια του Αλβανού αντιπροέδρου της κυβέρνησης Μπ. Οσµάνι να καλέσει σύσκεψη µε τους Αλβανούς υπουργούς, προέτρεψε µε νόηµα «να µην υπάρχουν αυτοσχεδιασµοί», στιγµάτισε τους εθνικισµούς από κάθε πλευρά, ενώ έσπευσε να δηλώσει ότι επίσηµη γλώσσα της χώρας για διεθνή χρήση είναι µόνο η «µακεδονική».

Από την πλευρά του DUI υπάρχουν κλιµακούµενες αντιδράσεις. Ο Μπ. Οσµάνι δήλωνε αρχικά ότι απόφαση της κυβέρνησης είναι να µη σταλεί ο νόµος για γνωµοδότηση στην Επιτροπή της Βενετίας. Αλλά και µετά την απόφαση του Ζ. Ζάεφ, έσπευσε να υποστηρίξει ότι η Επιτροπή δεν µπορεί να κρίνει για το σύνολο του νόµου και το πώς θα εφαρµοστεί στην επικράτεια, δεδοµένου ότι αυτά είναι θέµατα που προβλέπονται από τη Συµφωνία-Πλαίσιο της Οχρίδας. «Η Επιτροπή δεν πετάει χειροβοµβίδες, αλλά εφαρµόζει τα ευρωπαϊκά πρότυπα» ήταν η αιχµηρή απάντηση της συνταγµατολόγου Τάνια Καρακαµίσεβα, που εκπροσωπεί την ΠΓ∆Μ στην Επιτροπή της Βενετίας από την εποχή… Γκρούεφσκι.

Ακολουθήστε το ethnos.gr στο Instagram