Πόλεμος στην Ουκρανία: Ειδικοί απαντούν αν έγινε χρήση χημικών στη Μαριούπολη - Γιατί η μάχη του Ντονμπάς θα κρίνει τον πόλεμο

Το βράδυ της Δευτέρας, 11 Απριλίου, οι ουκρανικές αρχές στη Μαριούπολη κατήγγειλαν χρήση, από μέρους των στρατιωτικών δυνάμεων της Ρωσίας, «δηλητηριώδους ουσίας άγνωστης προέλευσης». Ωστόσο, 24 ώρες μετά την καταγγελία, αποδεικνύεται δύσκολο να βρεθούν αποδείξεις για τους ισχυρισμούς.

Οι πρώτες αναφορές στα social media έκαναν λόγο για «αναπνευστική ανεπάρκεια» γενικώς, αλλά και πολύ συγκεκριμένα «οξύ αιθουσαίο σύνδρομο» (ίλιγγος) μεταξύ των θυμάτων – καταστάσεις οι οποίες προκαλούν στους πάσχοντες ζάλη, εμετό, συσπάσεις των ματιών και απώλεια ισορροπίας.

Σε δηλώσεις της η βρετανίδα ΥΠΕΞ, Λιζ Τρας, υποστήριξε ότι η Βρετανία διεξάγει κατεπείγουσα έρευνα για να διαπιστωθεί εάν έχει όντως γίνει χρήση χημικών στην περιοχή ενώ εκπρόσωπος του Πενταγώνου δήλωσε ότι, «αν ισχύουν, (οι αναφορές) είναι εξαιρετικά ανησυχητικές». Ο Guardian αναφέρει ότι υπάρχει σκεπτικισμός μεταξύ των παρατηρητών για το κατά πόσο θα μπορούσε να έχει γίνει χρήση χημικών όπλων στην περιοχή. Από την πλευρά του, ο πρόεδρος Ζελένσκι, παρότι δήλωσε, κατά τη διάρκεια της νύχτας της Δευτέρας, ότι ο ισχυρισμός αντιμετωπίζεται «με τη μέγιστη σοβαρότητα», κατά τη διάρκεια ομιλίας του, στο λιθουανικό κοινοβούλιο της Τρίτη, δεν επανήλθρε σε αυτό, παρά τις αναφορές του σε άλλα εγκλήματα πολέμου που ισχυρίστηκε ότι έχει διαπράξει η Ρωσία.

Πώς προέκυψαν οι ισχυρισμοί;

Την Τρίτη, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, κυκλοφόρησε ένα βίντεο από τα τάγματα Αζόφ. Σε αυτό, εμφανίζονται τρεις ουκρανοί πολίτες, οι οποίοι δεν φαίνεται να έχουν υποστεί σοβαρές βλάβες. Ένας από αυτούς, ανέφερε ότι είδε «λευκό καπνό» να βγαίνει από το χαλυβουργείο Azovstal, στα ανατολικά της Μαριούπολης, το οποίο σφυροκοπείται από τις ρωσικές δυνάμεις. Όπως δήλωσε ο ίδιος, ο καπνός, «είχε γλυκιά γεύση». Αμέσως, όπως είπε, ένιωσε «άρρωστος» και εκδήλωσε εμβοές (βουητό στο αυτί) και ταχυκαρδία που τον έκαναν και να καταρρεύσει. «Η μητέρα μου έχασε τις αισθήσεις της και επανήλθες τρεις φορές», πρόσθεσε.

Στο βίντεο μίλησε και ηλικιωμένη γυναίκα, κατάκοιτη σε ένα αυτοσχέδιο κρεβάτι. Η ίδια παραπονέθηκε ότι έχασε την δυνατότητά της να περπατήσει και εξακολουθεί να μην μπορεί να την ανακτήσει. Το τρίτο θύμα του βίντεο, ένας άντρας με μάτια που έχουν εμφανώς υποστεί έγκαυμα, περιέγραψε μία έκρηξη, την οποία ακολούθησε ένα «σύννεφο ομίχλης, που έμοιαζε περισσότερο με καπνό». «Ήταν πολύ δύσκολο να αναπνεύσω», είπε, και ανέφερε ότι, αμέσως μετά, ένιωσε έντονη ζαλάδα και τα πόδια του «σαν από βαμβάκι».

Οι μαρτυρίες των τριών θυμάτων ήταν αυτές που οδήγησαν, ουκρανό αξιωματούχο στο συμπέρασμα ότι έχει γίνει χρήση «τοξικών ουσιών με αποπνικτική δράση». Ο ίδιος αξιωματούχος παραδέχτηκε, όμως, ότι δεν υπάρχει η δυνατότητα τοξικολογικής ανάλυσης του λευκού καπνού.

Έγινε χρήση χημικών όπλων;

Στο ρεπορτάζ της Guardian αναφέρεται ότι είναι πολύ νωρίς για να αποφανθούν οι ειδικοί τι τελικά έχει συμβεί. Ο Νταν Καζέτα, ειδικός σε θέματα χημικών όπλων, επισημαίνει ότι είναι σχεδόν αδύνατον να γίνει διάγνωση εξ’ αποστάσεως. Δεν έκρυψε την έκπληξή του, όμως, για την αναφορά, πολύ συγκεκριμένα, στο «οξύ αιθουσαίο σύνδρομο», κατά την αρχική έκθεση. Όπως δήλωσε ο ίδιος, παραμένει ασαφές αν έχει γίνει ή όχι χρήση χημικών όπλων, επισημαίνοντας ότι, στην εν λόγω περιοχή που δέχτηκε την επίθεση, υπάρχουν υλικά που θα μπορούσαν να προκαλέσουν χημικά προβλήματα κατά την καύση τους, με συμβατικά  ή ακόμα και εμπρηστικά όπλα (βόμβες μολότοφ).

Ο ιδρυτής του πρακτορείου ερευνητικής δημοσιογραφίας Bellingcat, Έλιοτ Χίγκινς, αναφέρει στο βρετανικό μέσο ότι, τα συμπτώματα που περιγράφουν τα θύματα στο βίντεο, «δεν συνάδουν με κανένα γνωστό νευροπαραλυτικό παράγοντα» ενώ, δεν υπάρχουν αναφορές για «συστολή ή διαστολή της κόρης του ματιού ή και σπασμούς».

Γιατί η μάχη του Ντονμπάς αναμένεται να κρίνει την έκβαση του πολέμου

Οι άνθρωποι στην ανατολική Ουκρανία γνωρίζουν ότι οι Ρώσοι πρόκειται θα εντείνουν την επίθεσή τους στην περιοχή, αναφέρει το ρεπορτάζ του BBC. Ακόμα και τα σκυλιά στους δρόμους γαβγίζουν κάθε φορά που ακούγεται ένας βαρύς κρότος πυροβολικού στο βάθος.

Εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι έχουν ήδη καταφύγει στη σχετική ασφάλεια της δυτικής Ουκρανίας ενώ μεγάλες φάλαγγες ρωσικών οχημάτων έχουν εντοπιστεί από δορυφόρο να κατευθύνονται προς τα ανατολικά. Υπάρχουν ενδείξεις ότι η Ουκρανία μεταφέρει περισσότερο στρατιωτικό εξοπλισμό στο Ντονμπάς, συμπεριλαμβανομένων τεθωρακισμένων οχημάτων και συστημάτων αεράμυνας μεγαλύτερου βεληνεκούς.

Αλλά δεν έχουν καμία σχέση με τον όγκο και την ισχύ του ρωσικού στρατού. Αναλυτές πιστεύουν ότι αυτή η επόμενη φάση του πολέμου στα ανατολικά θα μπορούσε να κρίνει την έκβαση αυτής της σύγκρουσης. Πολλοί επίσης αναμένουν ότι θα είναι αιματηρή, σύμφωνα με το BBC. Ο ανταποκριτής του βρετανικού μέσου στην περιοχή σημειώνει ότι μεγάλο μέρος του πολέμου του Ντονμπάς θα διεξαχθεί σε ανοιχτό έδαφος. Τα ουκρανικά στρατεύματα αναμένεται να επωφεληθούν από τις ήδη σκαμμένες αμυντικές τους θέσεις. Η ουκρανική αεράμυνα είναι σε ετοιμότητα.

«Είδαμε ένα όχημα εξοπλισμένο με ραντάρ και ρουκέτες και αντιαεροπορικά όπλα, τα οποία μας ζητήθηκε να μην κινηματογραφήσουμε», σχολιάζει το BBC και κάνει λόγο για αντιαεροπορικούς πυραύλους επιφανείας-αέρος τύπου Stinger που προμηθεύτηκαν από τη Δύση. Τέτοια όπλα είχαν σημαντικό αντίκτυπο σε αυτόν τον πόλεμο - ενώ η Ρωσία μπορεί να έχει πλεονέκτημα στον αέρα, δεν έχει ακόμη τον έλεγχο του ουρανού. Το πυροβολικό της Ουκρανίας αποδεικνύεται, μέχρι στιγμής, επίσης αποτελεσματικό.

Ενώ οι Ρώσοι έχουν μεγαλύτερο στρατό, οι δυνάμεις της Ουκρανίας βασίζονται σε καλά προετοιμασμένη άμυνα και κινητικότητα. Ουκρανός στρατιώτης, δήλωσε στο BBC ότι μετακινούνται συνεχώς για να μην χτυπηθούν από τον ρωσικό στρατό. «Αν μείνουμε σε μια θέση για περισσότερο από δύο ημέρες, τότε γινόμαστε στόχος» είπε και τόνισε ότι Ρωσία στόχευε πόλεις και όχι μόνο στρατηγικούς στόχους «Πυροβολούν τις πόλεις μας γιατί θέλουν να πανικοβληθεί ο κόσμος. Θέλουν ο λαός μας να τα παρατήσει», είπε.

Σύμφωνα με το BBC, η Ρωσία θα δυσκολευτεί να κάνει σημαντικές προόδους όσο η Ουκρανία συνεχίζει να διαθέτει αποτελεσματική αεράμυνα και πυροβολικό. Και οι δύο πλευρές είχαν, μέχρι τώρα, παρόμοια επίπεδα δυνάμεων στην περιοχή - περίπου 30 - 40.000 στρατιώτες. Αλλά δυτικοί αξιωματούχοι λένε ότι η Ρωσία στοχεύει να διπλασιάσει ή και να τριπλασιάσει τη δύναμή της στην περιοχή. Αν και προσθέτουν ότι αυτό μπορεί να πάρει αρκετό χρόνο καθώς η Ρωσία ανασυγκροτεί τις μονάδες της. Ορισμένες εκτιμήσεις αναφέρουν ότι η Ρωσία έχει χάσει το 20% της δύναμής της από την έναρξη αυτού του πολέμου.