NASA: Το μοναδικό υπερηχητικό αεροσκάφος με το περιστρεφόμενο φτερό - Η αλλόκοτη ιδέα που όμως τελικά έμεινε στα χαρτιά

Δεν υπάρχουν πολλά αεροσκάφη που μπορούν να ισχυριστούν ότι είναι πραγματικά μοναδικά, αλλά το AD-1 της NASA είναι αναμφίβολα ένα από αυτά, καθώς είναι το μοναδικό αεροσκάφος που διαθέτει φτερό το οποίο...στρίβει!

Το αεροσκάφος, μυτερό και λεπτό σαν πούρο, έχει μόνο ένα φτερό στη μέση που περιστρέφεται 60 μοίρες. Κανένα άλλο αεροπλάνο δεν έχει κατασκευαστεί ποτέ με πτερύγιο (φτερό) που μπορεί να στρίψει. Βασίστηκε σε μια ιδέα που υπάρχει από τη δεκαετία του 1940, αλλά η τεχνολογία δοκιμάστηκε μόλις τη δεκαετία του 1970, όταν εμφανίστηκε το πρόγραμμα της NASA.

Όλα ξεκίνησαν. όπως αναφέρει το CNN, όταν ο αεροναυπηγός Robert T. Jones από το ερευνητικό κέντρο Ames της NASA στην Καλιφόρνια -  ένας πρωτοπόρος που ήθελε να αμφισβητήσει τις συμβάσεις -  δοκίμασε ένα παρόμοιο μοντέλο αεροσκάφους σε αεροδυναμική σήραγγα. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι ένα υπερηχητικό αεροπλάνο με λοξή πτέρυγα θα είχε διπλάσια οικονομία καυσίμου από ένα παραδοσιακό. Θα έκανε επίσης λιγότερο θόρυβο κατά την απογείωση, θα είχε πιο αθόρυβη ηχητική έκρηξη και θα είχε αυξημένη εμβέλεια. Με αυτά τα ενθαρρυντικά δεδομένα, ο Jones εξασφάλισε τη χρηματοδότηση για να προχωρήσει σε πλήρη ανάπτυξη.

79 πτήσεις

Η κατασκευή του αεροσκάφους AD-1 κόστισε εκείνη την εποχή πάνω κάτω 240.000 δολάρια. Το ποσό ήταν τόσο χαμηλό που κάποιοι νόμιζαν ότι ενέκριναν ένα... τηλεκατευθυνόμενο αεροπλάνο και όχι ένα με πιλότο - όπως αφηγείται ο Bruce I. Larrimer στο "Thinking Obliquely", ένα βιβλίο της NASA για το πρόγραμμα AD-1.

Ο σχεδιασμός έγινε από τον θρύλο της αεροπορίας Burt Rutan, γνωστό για τις τολμηρές και συχνά αλλοπρόσαλλες δημιουργίες του. Με μήκος λίγο πάνω από 38 πόδια, το μονοθέσιο αεροσκάφος είχε ύψος μόλις 6,75 πόδια.

Τροφοδοτούνταν από δύο μικρούς στροβιλοκινητήρες και η μέγιστη ταχύτητά του ήταν μόνο περίπου 200 μίλια την ώρα, για λόγους ασφαλείας. Πάνω απ' όλα ήταν ελαφρύ, φτιαγμένο από πλαστικό ενισχυμένο με υαλοβάμβακα και με βάρος κάτω από 1.500 κιλά χάρη σε μια δομή. Δεν υπήρχαν καθόλου υδραυλικά συστήματα.

Το πιο όμως περίεργο που είχε το αεροσκάφος ήταν το περιστρεφόμενο φτερό του, το οποίο ήταν τοποθετημένο ακριβώς μπροστά από τους κινητήρες και τροφοδοτούνταν από ηλεκτροκινητήρες που ενεργοποιούνταν από έναν διακόπτη στο πιλοτήριο. Κατά την απογείωση και την προσγείωση, η πτέρυγα βρισκόταν πάντα στην κάθετη θέση. Η περιστροφή του φτερού έγινε μόνο κατά τη διάρκεια της πτήσης.

Λειτούργησε, αλλά έμεινε... στα χαρτιά

Το αεροπλάνο σηκώθηκε για πρώτη φορά στον αέρα στις 21 Δεκεμβρίου 1979, με τον ερευνητή πιλότο της NASA Thomas McMurtry στο τιμόνι.

«Ήταν ανήσυχος για το πώς θα συμπεριφερόταν», λέει ο Christian Gelzer, επικεφαλής ιστορικός στο Κέντρο Έρευνας Πτήσεων Armstrong της NASA. Αυτό που είχε μεγαλύτερη σημασία, ωστόσο, ήταν η απόδειξη της ιδέας ότι το αεροπλάνο μπορούσε να πετάξει με ασφάλεια, επιβεβαιώνοντας τα αποτελέσματα της αεροσήραγγας του Jones.

Μετά από πολλές δοκιμές αποδείχθηκε ότι «λειτούργησε».

Εντωμεταξύ, οι εταιρείες Boeing και η Lockheed ξεκίνησαν μελέτες για πιθανά υπερηχητικά επιβατικά αεροπλάνα με λοξή σχεδίαση πτέρυγας. 

Αλλά το Boeing 5-7 δεν προχώρησε ποτέ πέρα από μια ιδέα στα χαρτιά, όπως και κανένα άλλο αεροπλάνο με λοξή πτέρυγα, εκτός από το ίδιο το AD-1, το οποίο έκανε την τελευταία του πτήση το 1982. Ο λόγος; Ότι το αεροσκάφος με περιστρεφόμενο φτερό  ήταν περίπλοκο από μηχανικής άποψης σε σύγκριση με τα κλασικά πτερύγια ενός υπερηχητικού αεροσκάφους.

Ορισμένα στρατιωτικά αεροσκάφη, όπως το B-1B Lancer της δεκαετίας του 1980 ή το F-111 Aardvark της δεκαετίας του 1960, είχαν πτέρυγες, οι οποίες παρέμεναν πλήρως ανοιχτές σε υποηχητικές ταχύτητες και στη συνέχεια περιστρέφονταν πιο κοντά στην άτρακτο όταν πετούσαν με υπερηχητικές ταχύτητες, προσφέροντας τον καλύτερο δυνατό χειρισμό και την καλύτερη δυνατή αποδοτικότητα καυσίμου. Όμως η περίπλοκη μηχανική τους και τα κινούμενα μέρη τους προσέθεταν πολυπλοκότητα, βάρος και πιθανότητα μηχανικών βλαβών. 

Το AD-1, με μόνο μία περιστρεφόμενη πτέρυγα αντί για δύο, είχε εν μέρει ως στόχο να επιτύχει τα ίδια οφέλη με λιγότερη πολυπλοκότητα, αλλά τελικά και πάλι δεν θα ξεπερνούσε μια απλή σχεδίαση στρεφόμενης πτέρυγας.