Η ζωή στο πιο παγωμένο μέρος της Γης: Τι και πώς τρώνε οι ερευνητές μέσα σε έναν πολικό σταθμό στην Ανταρκτική

Ομολογουμένως είναι το πιο κρύο μέρος του πλανήτη. Η Ανατολική Ανταρκτική, όπου έχει δημιουργηθεί ο πολικός σταθμός «Princess Elisabeth», καταγράφει τις πιο ακραίες θερμοκρασίες με τον υδράργυρο να δείχνει πολλές φορές έως και -50 βαθμούς Κελσίου αλλά και ανέμους έως και 249 χλμ/ώρα. 

Σεφ...στην Ανταρκτική

Ο πολικός σταθμός «Princess Elisabeth» έχει δημιουργηθεί στην οροσειρά Sor Rondane. Κατά τους καλοκαιρινούς μήνες από τον Νοέμβριο έως τον Φεβρουάριο, το παγωμένο, ορεινό τοπίο λούζεται συνεχώς με φως - καθώς ο ήλιος κρύβεται για μόλις τρεις ώρες την ημέρα. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, ερευνητές από το Βέλγιο, τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Τουρκία, την Ινδία και τις Ηνωμένες Πολιτείες προσπαθούν να ερευνήσουν και να αναπτύξουν στρατηγικές για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Ορισμένοι μένουν για μερικές εβδομάδες και άλλοι μπορεί να μείνουν για όλη τη σεζόν. Ο Thomas Duconseille, ο μόνιμος σεφ του σταθμού, βρίσκεται εκεί για τέσσερις ολόκληρους μήνες. Φέτος είναι η έβδομη σεζόν του στην Ανταρκτική.

Ο πολικός σταθμός που λειτουργεί από τις αρχές του 2009, είναι από τους πιο πρόσφατους και ο πρώτος μηδενικών εκπομπών στον κόσμο, δηλαδή βασίζεται αποκλειστικά σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Είναι επίσης ένα αξιοθέατο, καθώς μοιάζει με ένα εξαγωνικό διαστημόπλοιο που μόλις προσγειώθηκε, με τα κομψά ασημένια πάνελ του να αντανακλούν το λαμπερό λευκό του πολικού τοπίου.

Έτσι είναι δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι στο εσωτερικό του ψήνεται τσουρέκι.

Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, το να ετοιμάζεις φαγητό για τους δεκάδες ερευνητές που βρίσκονται 3.100 μίλια μακρυά από την πλησιέστερη πόλη και 9.000 μίλια μακρυά από το σπίτι τους έχει μεγάλες προκλήσεις.

«Καθώς οι άνθρωποι βρίσκονται έξω σε εξαιρετικά χαμηλές θερμοκρασίες και δύσκολες συνθήκες, μου αρέσει να φτιάχνω κάτι ωραίο και βαρύ για το σώμα, όπως φοντί και racelette», λέει ο Duconseille στο CNN, ο οποίος δουλεύει στην κουζίνα του σταθμού για τουλάχιστον 4 μήνες το χρόνο.

«Ετοιμάζουμε το δικό μας ψωμί και το μαγειρεύουμε εδώ. Το φρέσκο ψωμί είναι σημαντικό. Μου αρέσει να φτιάχνω μπριός για πρωινό με σοκολάτα μέσα», λέει ο Duconseille. Ως Γάλλος, το καλό ψωμί είναι τόσο τρόπος ζωής στο πόστο του στην Ανταρκτική όσο και στην πατρίδα του στη Νορμανδία ή στις Άλπεις, όπου περνάει το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου τροφοδοτώντας μια άλλη φυλή εξερευνητών στο Mont Blanc.

Καθώς ο πολικός σταθμός απέχει έξι ώρες με το αεροπλάνο από την πλησιέστερη πόλη, το Κέιπ Τάουν της Νότιας Αφρικής, ο Duconseille εξασφαλίζει ότι υπάρχει επάρκεια σε κατεψυγμένα κρέατα, ψάρια και λαχανικά για όλη τη σεζόν και ότι τα αυγά είναι αποθηκευμένα σε κιβώτια με το ασπράδι και τον κρόκο χωριστά. Όσο για τα φρέσκα υλικά, αυτά μεταφέρονται αεροπορικώς κάθε μήνα από το Κέιπ Τάουν - αν φυσικά ο καιρός το επιτρέπει.

Μαγειρική με ελλείψεις

Η μεγάλη απόσταση του σταθμού από την πλησιέστερη πόλη αλλά και η δύσκολη μεταφορά κάθε μήνα προϊόντων προκαλεί φόβο σε όσους συμμετέχουν σε αυτή την εξόρμηση καθώς δεν υπάρχουν περιθώρια για λάθη στο παντοπωλείο ή το να ξεχαστεί μια κρέμα γάλακτος ή κάποιο βότανο. Αλλά ο σεφ Duconseille έχει προσαρμοστεί στις δυσκολίες της δουλειάς.

«Όλο και περισσότερο, έχω συνηθίσει να περιμένω έναν μήνα μεταξύ των παραδόσεων φρέσκων τροφίμων. Πριν από χρόνια, όταν πρωτοξεκίνησα τη δουλειά, ήταν δύσκολο γιατί τα φρέσκα τρόφιμα φθείρονταν γρήγορα. Με την εμπειρία, ξέρω τι θα χαλάσει πρώτο, οπότε την πρώτη εβδομάδα έχουμε πολλές φρέσκες σαλάτες. Το διαχειρίζομαι έτσι ώστε να μπορώ να κάνω αυτά τα υλικά να διαρκέσουν όσο το δυνατόν περισσότερο. Κατά τη διάρκεια αυτών των τεσσάρων εβδομάδων, είμαι σε θέση να τα καταφέρω και μέχρι την τέταρτη εβδομάδα μπορώ ακόμα να προσφέρω κάτι ορεκτικό για φαγητό» λέει ο Duconseill.

Τα γεύματα που ετοιμάζει είναι ποικίλα και περιλαμβάνουν σούπες, κρέατα, πίτσα, σαλάτες, κις και επιδόρπια. «Υπάρχει πάντα μια επιλογή για χορτοφάγους ή βίγκαν - έτσι ώστε όλοι να έχουν επιλογή», λέει ο Duconseille. Για ειδικές περιστάσεις, όπως τα Χριστούγεννα και η Πρωτοχρονιά, ο σεφ ετοιμάζει πιάτα όπως φουά γκρα, γεμιστή γαλοπούλα και παγωμένη νουγκατίνα.

Ο σταθμός μπορεί να φιλοξενεί 20 έως 30 ερευνητές ταυτόχρονα, αλλά με τις νέες επεκτάσεις ο αριθμός αυτός έχει φτάσει στα 45 έως 50 άτομα. Όλοι βοηθούν εναλλάξ τον Duconseille στην κουζίνα, στρώνοντας το τραπέζι, στεγνώνοντας και αποθηκεύοντας πιάτα ή καθαρίζοντας μεγάλες ποσότητες πατάτας. Το φαΐ είναι μια ομαδική διαδικασία.

Δεδομένης της απομόνωσης του σταθμού και του κυμαινόμενου αριθμού του πληρώματος, είναι σημαντικό να διατηρείται ένα απόθεμα βασικών τροφίμων από εποχή σε εποχή. Η μεταφορά ειδών μακράς διαρκείας, όπως δημητριακά, φασόλια και ντομάτες σε κονσέρβα, στον σταθμό είναι μια διαφορετική επίσης δύσκολη δουλειά.

«Κάθε δυο χρόνια γεμίζουμε κοντέινερ από το Βέλγιο με μεγάλες ποσότητες αποξηραμένων και κατεψυγμένων τροφίμων. Τα προϊόντα φτάνουν σε εμάς με πλοίο», λέει ο Duconseille.

Στον σταθμό, τα τρόφιμα αποθηκεύονται στον κάτω όροφο, όπου υπάρχει ένα μεγάλο δωμάτιο με ράφια για τα ξηρά τρόφιμα, ένας καταψύκτης στο μέγεθος ενός κοντέινερ και ένα μικρότερο ψυγείο. «Έχουμε ψυγεία που πρέπει να τα ζεσταίνουμε βασικά, επειδή πολλά προϊόντα όπως τα φρούτα δεν πρέπει να καταψυχθούν», λέει ο Duconseille.

Ο Duconseille δεν σχεδιάζει τα γεύματα εκ των προτέρων, γνωρίζει ακριβώς τι υπάρχει στην αποθήκη. Η θέση  του απαιτεί προσαρμοστικότητα και δημιουργικότητα μιας και τα υλικά ειδικά τα φρέσκα δεν βρίσκονται σε αφθονία.

«Μαγειρεύω με το συναίσθημα - ανάλογα με τον αριθμό των ανθρώπων που βρίσκονται εκεί ή με το ποια τρόφιμα θα χαλάσουν σύντομα. Όλα εξαρτώνται από το τι έχουμε», λέει ο Duconseille.

Ταπεράκια... για τα πολικά ταξίδια

Καθώς υπάρχει μια σειρά πολικών τοπίων προς μελέτη στην ανατολική Ανταρκτική, οι επιστήμονες ξεκινούν τακτικά εκδρομές. Ο σεφ παίζει ζωτικό ρόλο στην επιτυχία αυτών των αποστολών.

«Αυτά τα ταξίδια μπορεί να διαρκέσουν δύο-τρεις εβδομάδες και περιλαμβάνουν τέσσερα έως έξι άτομα. Γι' αυτό, πρέπει να υπολογίσω τα γεύματα που θα χρειαστούν μακριά από τον σταθμό. Κάθε φορά που μαγειρεύω ένα μεγάλο γεύμα, καταψύχω μερίδες, ώστε οι ερευνητές να μπορούν να τις παίρνουν, να τις ξεπαγώνουν και να τις απολαμβάνουν, χωρίς να χρειάζεται να χάνουν πολύτιμο χρόνο», λέει ο Duconseille.

Παρά το υψόμετρο του, ο πολικός σταθμός παραμένει ζεστός και προστατευμένος από τις άγριες καιρικές συνθήκες χάρη στα ειδικά υλικά της κατασκευής του.«Κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών μηνών, δεν χρειάζεται να χρησιμοποιούμε θέρμανση στο εσωτερικό του σταθμού, επειδή όλη η ακτινοβολία από τον ήλιο και η δική μας παρουσία στο εσωτερικό του σταθμού είναι αρκετή για να διατηρηθεί μια εσωτερική θερμοκρασία 20-21°C (68-69,8°F)», λέει ο επιστήμονας του σταθμού Henri Robert.

Οι εννέα ανεμογεννήτριες και τα 408 φωτοβολταϊκά πάνελ, αποθηκεύουν την ενέργεια των 100 ημερών συνεχούς ηλιοφάνειας έτσι ώστε να λειτουργεί ο σταθμός και τον υπόλοιπο καιρό.

Η χαρά του φαγητού 

Η Ανταρκτική δεν είναι απλώς η πιο απομονωμένη ήπειρος του κόσμου: μπορεί να μοιάζει σαν ένας εντελώς άλλος πλανήτης. Ενώ ο σταθμός είναι άνετος και καλά εξοπλισμένος (ερευνητής τον περιέγραψε «ευχάριστο... σαν σαλέ στην Ελβετία»), η ακραία απομόνωση, ο απρόβλεπτος πολικός καιρός και μεγάλη απόσταση το σπίτι, τους συγγενείς και τους φίλους μπορούν να κουράσουν τον οποιοδήποτε. Το φαγητό όμως προσφέρει - σύμφωνα με τον Duconseille- ψυχική ανάταση στους ερευνητές.

«Στην Ανταρκτική, το φαγητό είναι σημαντικό για το ηθικό της ομάδας - είναι σημαντικό να διασφαλιστεί ότι οι άνθρωποι είναι ευτυχισμένοι γύρω από το τραπέζι και συγκεντρώνονται μαζί μετά από μια κουραστική μέρα. Μου αρέσει να μαγειρεύω επιδόρπια και κέικ, ώστε οι άνθρωποι να είναι ευτυχισμένοι στο τέλος της ημέρας» λέει στο CNN.

Αν ο σεφ περνάει τον χρόνο του προσφέροντας χαρά στο πλήρωμα με τη μορφή τσουρεκιών και λιωμένων τυριών, τι είναι αυτό που του δίνει χαρά;

«Είναι δύσκολο για τις πρώτες ημέρες όταν αφήνω την οικογένειά μου. Αλλά μόλις φτάσεις, βρίσκεσαι σε αυτό το περιβάλλον όπου είσαι επικεντρωμένος στη δουλειά και γοητευμένος από το όμορφο περιβάλλον. Η ζωή είναι συναρπαστική, πάντα κάτι συμβαίνει. Φροντίζουμε πολλούς ανθρώπους και επιστημονικές δραστηριότητες».
Η αναχώρηση από την Ανταρκτική είναι και πάλι γλυκόπικρη.

«Στο τέλος του καλοκαιριού, είμαστε χαρούμενοι που επιστρέφουμε σπίτι, αλλά είναι ένα ανάμεικτο συναίσθημα: είμαστε λυπημένοι που εγκαταλείπουμε την Ανταρκτική», λέει ο Duconseille. «Είναι ένα απίστευτο περιβάλλον και μια μοναδική ζωή».