Μιχάλης Ιγνατίου: Η Ουάσιγκτον ακονίζει µαχαίρια κατά της Άγκυρας

Φαίνεται πλέον ότι οι σχέσεις Αµερικής - Τουρκίας οδηγούνται σε ένα σκληρό τέλος, εκτός εάν ο Ταγίπ Ερντογάν αποφασίσει να κάνει αυτό που φαίνεται αδιανόητο αυτήν τη στιγµή: - Να ακυρώσει την παραγγελία του ρωσικού αντιπυραυλικού συστήµατος S-400.

Η αγορά του εν λόγω συστήµατος είναι µια κίνηση που έχει εξαγριώσει τους Αµερικανούς, σε σηµείο που να έχουν βγει τα µαχαίρια και οι εκβιασµοί και οι απειλές να είναι στην ηµερήσια διάταξη. Είναι χαρακτηριστικό αυτό που συνέβη την Πέµπτη αργά το απόγευµα, όταν δηµοσιογράφοι εκλήθησαν στο Συµβούλιο Εθνικής Ασφαλείας του Λευκού Οίκου για να ακούσουν ότι η υπόθεση των S-400 είναι θέµα εθνικής ασφαλείας για την Αµερική, το ΝΑΤΟ και γενικότερα τη ∆ύση.

Για όσους γνωρίζουν τον τρόπο σκέψης των Αµερικανών, ξέρουν ότι αυτές οι τρεις λέξεις χρησιµοποιούνται όταν κινδυνεύουν τα στρατηγικά συµφέροντα της υπερδύναµης. Όσοι παρακολουθούµε από κοντά τις εξελίξεις έχουµε καταλήξει στο συµπέρασµα ότι η Αµερική προετοιµάζει το έδαφος για την επόµενη µέρα των σχέσεών της µε την Τουρκία.

Πιστεύω πως αν οι Αµερικανοί υλοποιήσουν το 50% των απειλών τους, η επόµενη µέρα θα είναι καταθλιπτική. Ας εξετάσουµε πρώτα την περίπτωση κατά την οποία ο Ερντογάν αποφασίσει να ακούσει τα κελεύσµατα των Αµερικανών και ακυρώσει τη συµφωνία. Τότε θα αποφύγει τις οικονοµικές κυρώσεις, θα παραλάβει τα µαχητικά F-35 που παρήγγειλε και έχει µεγάλες πιθανότητες να αγοράσει και το σύστηµα Patriot. Ολα τα παραπάνω είναι εξαιρετικά νέα για την Τουρκία, η οποία θα έχει βέβαια να αντιµετωπίσει την οργή του «αδελφού» Βλαντιµίρ Πούτιν.

Με τη βοήθεια της Αµερικής θα µπορούσε να αντεπεξέλθει, αν και οι οικονοµικές συµφωνίες µε τη Ρωσία είναι δεσµευτικές και αφορούν ένα ποσό της τάξης των 50 δισ. δολαρίων ετησίως, πέραν των συµφωνιών για το φυσικό αέριο και το πυρηνικό εργοστάσιο στο Ακούγιου. Ο κ. Πούτιν, όπως έπραξε το 2015 και το 2016, θα µπορούσε και τώρα να βυθίσει την τουρκική οικονοµία. Και επειδή η Ρωσία είναι ένα συγκροτηµένο κράτος, που δεν ελέγχεται από κανέναν δηµοκρατικό θεσµό, µπορεί να προκαλέσει µέσα σε µικρό χρονικό διάστηµα τροµακτική οικονοµική ζηµία.

Υπάρχει και ένα άλλο σοβαρό ζήτηµα: Οτι ακόµα και να ακυρώσει τη συµφωνία, οι σχέσεις µε την Αµερική θα πάρουν χρόνο να επανέλθουν στις παλιές καλές εποχές. Η εµπιστοσύνη χρειάζεται χρόνια για να αποκτηθεί ξανά. Τι θα συµβεί στην περίπτωση, όπως όλοι αναµένουν στην Ουάσιγκτον, κατά την οποία η Τουρκία θα προχωρήσει µε την παραλαβή και εγκατάσταση των S-400; Κατά τη γνώµη µου, έπειτα από αυτήν την απόφαση θα ακολουθήσει «κόλαση». ∆ιότι όταν οι Αµερικανοί χτυπούν, το χτύπηµα είναι καταλυτικό. Η πρώτη αντίδραση θα αφορά την οικονοµία. Είναι µια δοκιµασµένη τακτική για την Αµερική, η οποία έχει τη δύναµη να τιµωρεί µέσω κυρώσεων.

Σε ό,τι αφορά την Τουρκία ζήσαµε τις επιπτώσεις µόνο µίας δήλωσης του προέδρου Ντόναλντ Τραµπ στο Twitter, όταν ανακοίνωσε τις πρώτες κυρώσεις. Το αποτέλεσµα ήταν η δηµιουργία χάους για την οικονοµία. Εάν προχωρούσε και στην επόµενη δέσµη κυρώσεων, η Τουρκία θα βρισκόταν τώρα κάτω από τον «ζυγό» του ∆ΝΤ. Της τη χάρισε τότε, δεν θα της τη χαρίσει στην περίπτωση που επιλέξει τη Μόσχα και απορρίψει την Ουάσιγκτον. Το ένα θα φέρνει το άλλο και το επόµενο χτύπηµα θα αφορά τις τουρκικές ένοπλες δυνάµεις, την τιµή και την υπερηφάνεια του Ερντογάν. Εξαρτώνται απόλυτα από αµερικανικού και δυτικού τύπου οπλισµό και δεν θα έχουν τη δυνατότητα ούτε να αγοράσουν ούτε να ανανεώσουν το υλικό τους. Και βεβαίως η Ρωσία δεν µπορεί σε µία νύχτα να αντικαταστήσει τα αµερικανικά όπλα.

Η άρνηση του Ερντογάν να συνθηκολογήσει µε την Αµερική είναι πιο κακό σενάριο από το να εγκαταλείψει τη Ρωσία και να επανέλθει στο δυτικό «µαντρί». Στο µυαλό του Ερντογάν είναι δύσκολο να εισέλθουν οι καλύτεροι ψυχίατροι και ψυχολόγοι. Πρόκειται για αυτοκαταστροφική περίπτωση, που όσο πιέζεται τόσο αποσύρεται στον προβληµατικό κόσµο του. Και αντιδρά µε βίαιο λόγο, που αποκαλύπτει και τον αντιδηµοκρατισµό του. Ουδείς µπορεί να γνωρίζει εάν η επιλογή της Ουάσιγκτον να τον κοντράρει στα ίσα θα φέρει τα επιθυµητά αποτελέσµατα.

Αλλά υπάρχουν διπλωµάτες στην αµερικανική πρωτεύουσα που πιστεύουν ότι θα επαναληφθεί η υπόθεση του πάστορα Μπράνσον, όταν από τον ανένδοτο έφτασε στη συνθηκολόγηση και την απελευθέρωσή του, µόλις δέχθηκε το πρώτο χτύπηµα η οικονοµία της Τουρκίας. Προσωπικά θα τολµήσω µία πρόβλεψη: ότι το σενάριο της επιλογής της Ρωσίας ή των ΗΠΑ, αυτήν τη στιγµή γέρνει συντριπτικά υπέρ της Μόσχας. ∆ιότι ο κ. Πούτιν τον έκανε µεν «υπηρέτριά» του, αλλά την ίδια στιγµή του έδειξε σεβασµό για να νιώθει περιφερειακός ηγέτης. Αυτή η συµπεριφορά, του ίσου προς ίσο, είναι άγνωστη στην αµερικανική διπλωµατία.