Πόλεμος στο Ισραήλ: Τελικά βοήθησε το Ιράν τη Χαμάς στο σχεδιασμό της επίθεσης; Οι μυστικές συναντήσεις, η αλλαγή στρατηγικής και το χρονικό

Τελικά ποια είναι η εμπλοκή του Ιράν και της Χεζμπολάχ στην επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ; Δημοσίευμα των New York Times επικαλούμενο αξιωματούχους της ισλαμικής χώρας και της οργάνωσης, μεταδίδει ως Ιράν και Χεζμπολάχ, πράγματι βοήθησαν στο σχεδιασμό, ωστόσο οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους δεν έχουν βρει στοιχεία που να συνδέουν άμεσα την Τεχεράνη.

Η αλλαγή στρατηγικής

Η επίθεση της Χαμάς κατά του Ισραήλ το περασμένο Σαββατοκύριακο έβαλε ξανά στο μικροσκόπιο τη μακροχρόνια σχέση της ένοπλης παλαιστινιακής ομάδας με το Ιράν και έθεσε ερωτήματα σχετικά με το αν η ομάδα με έδρα τη Γάζα θα μπορούσε να πραγματοποιήσει μια τόσο εξελιγμένη και καταστροφική επιχείρηση μόνη της.

Το Ιράν έχει μακρά ιστορία στην εκπαίδευση και τον εξοπλισμό παραστρατιωτικών ομάδων στην περιοχή, από τη Γάζα μέχρι τον Λίβανο, το Ιράκ και τη Συρία. Υποστηρίζει στρατιωτικά τη Χαμάς και τη βοήθησε να σχεδιάσει και να παράγει ένα εγχώριο σύστημα πυραύλων και ρουκετών που να ταιριάζει με τις δυνατότητες και τα υλικά που είναι διαθέσιμα στη Γάζα - μια φτωχή, πυκνοκατοικημένη παράκτια λωρίδα που βρίσκεται υπό αποκλεισμό από το Ισραήλ και την Αίγυπτο τα τελευταία 16 χρόνια. Και κατά τη διάρκεια του περασμένου έτους, υπήρξαν ενδείξεις ότι το Ιράν και οι πληρεξούσιοι του ετοιμάζονταν να υιοθετήσουν μια πιο επιθετική προσέγγιση απέναντι στο Ισραήλ.

Μυστικές συναντήσεις του διοικητή της Quds με Χαμάς και Χεζμπολάχ

Ο στρατηγός Esmail Ghaani, ο οποίος είναι υπεύθυνος για την εποπτεία του δικτύου των πολιτοφυλακών προσκείμενων στο Ιράν ως επικεφαλής της παραστρατιωτικής δύναμης Quds της χώρας, ταξίδεψε επανειλημμένα στον Λίβανο για μυστικές συνεδρίες με ηγέτες της Χαμάς και της Χεζμπολάχ, μιας σιιτικής λιβανέζικης πολιτοφυλακής που επίσης υποστηρίζει το Ιράν.

Κατά τη διάρκεια του περασμένου έτους, ο κ. Ghaani εργάστηκε για τον συντονισμό και την ενοποίηση όλων των πληρεξουσίων του Ιράν, σύμφωνα με δημόσιες δηλώσεις Ιρανών αναλυτών και πέντε Ιρανών που γνωρίζουν το έργο του Σώματος των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης της χώρας.

Ο Χασάν Νασράλα, ο ηγέτης της Χεζμπολάχ, πραγματοποίησε τον Μάρτιο μια πολύωρη διαδικτυακή συνάντηση με μια επίλεκτη ομάδα στρατηγών από όλες τις υποστηριζόμενες από το Ιράν πολιτοφυλακές και τους είπε να ετοιμαστούν για έναν πόλεμο με το Ισραήλ με εύρος και εμβέλεια -συμπεριλαμβανομένης μιας χερσαίας εισβολής- που θα σηματοδοτούσε μια νέα εποχή, σύμφωνα με δύο συμμετέχοντες από το Ιράν και τη Συρία. Οι συμμετέχοντες μίλησαν υπό τον όρο της ανωνυμίας, επειδή δεν είχαν την άδεια να συζητήσουν δημοσίως τη συνάντηση.

Υπάρχουν αντικρουόμενες αναφορές σχετικά με το αν οι δραστηριότητες αυτές οδηγούσαν ειδικά προς την επίθεση της Χαμάς την περασμένη εβδομάδα, η οποία άφησε πίσω της 1.200 νεκρούς Ισραηλινούς και κατέρριψε το αίσθημα ασφάλειας της χώρας.

Εκπαίδευσαν τους μαχητές της Χαμάς;

Ορισμένοι άνθρωποι που γνωρίζουν την επιχείρηση δήλωσαν ότι ένας στενός κύκλος ηγετών από το Ιράν, τη Χεζμπολάχ και τη Χαμάς βοήθησε στο σχεδιασμό της επίθεσης που ξεκίνησε πριν από ένα χρόνο, εκπαίδευσε τους μαχητές και είχε προχωρημένη γνώση της. Ο απολογισμός αυτός βασίζεται σε συνεντεύξεις με τρεις Ιρανούς που συνδέονται με τους Φρουρούς της Επανάστασης, έναν Ιρανό που συνδέεται με ανώτερη ηγεσία και έναν Σύρο που συνδέεται με τη Χεζμπολάχ.

Άλλοι άνθρωποι λένε ότι πιστεύουν ότι το Ιράν είχε κάποια ανάμειξη αλλά δεν ήταν τόσο βαθιά. «Η υλοποίηση ήταν όλη της Χαμάς, αλλά δεν αρνούμαστε τη βοήθεια και την υποστήριξη του Ιράν», δήλωσε ο Ali Barakeh, υψηλόβαθμο στέλεχος της Χαμάς με έδρα τη Βηρυτό.

Ο ανώτατος ηγέτης του Ιράν, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, έχει αρνηθεί δημοσίως ότι η χώρα έπαιξε ρόλο, ακόμη και όταν ο ίδιος και άλλοι Ιρανοί ηγέτες επαίνεσαν τη σφαγή. «Φιλάμε τα μέτωπα και τα χέρια των πολυμήχανων και ευφυών σχεδιαστών», δήλωσε ο κ. Χαμενεΐ αυτή την εβδομάδα στην πρώτη του τηλεοπτική ομιλία μετά την επίθεση. Αλλά πρόσθεσε: «Όσοι λένε ότι το πρόσφατο έπος είναι έργο μη Παλαιστίνιων έχουν κάνει λάθος υπολογισμούς».

Οι Ηνωμένες Πολιτείες, το Ισραήλ και οι βασικοί περιφερειακοί σύμμαχοι δήλωσαν ότι δεν έχουν βρει αποδείξεις κατά την πρώτη συλλογή πληροφοριών ότι το Ιράν βοήθησε άμεσα στο σχεδιασμό της επίθεσης. Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν συλλέξει πολλαπλές πληροφορίες που δείχνουν ότι σημαντικοί Ιρανοί ηγέτες αιφνιδιάστηκαν από αυτήν, σύμφωνα με αρκετούς Αμερικανούς αξιωματούχους, συμπεριλαμβανομένων ανθρώπων που τυπικά θα γνώριζαν τις επιχειρήσεις στις οποίες εμπλέκεται η δύναμη Quds.

Το Ισραήλ εξετάζει επίσης τι γνώριζε: «Οι ισραηλινές μυστικές υπηρεσίες δεν έχουν καμία πληροφορία σύμφωνα με την οποία το Ιράν ξεκίνησε ή συμμετείχε ή βοήθησε άμεσα στην τρομερή επίθεση», δήλωσε ο Νιρ Ντινάρ, εκπρόσωπος του ισραηλινού στρατού. «Από την άλλη πλευρά, πρέπει να είναι κανείς αφελής για να πιστεύει ότι όσοι βρίσκονται στην Τεχεράνη ξύπνησαν το πρωί του Σαββάτου και έμειναν έκπληκτοι όταν άκουσαν την είδηση για το τι συνέβη».

Μπορεί να χρειαστούν μήνες ή και χρόνια για να μάθουμε όλα όσα έγιναν για τον σχεδιασμό της επίθεσης και γιατί η εξελιγμένη επιχείρηση πληροφοριών του Ισραήλ δεν τα κατάφερε. Πολλά μέρη έχουν κίνητρα για να διαδώσουν παραπληροφόρηση ή να δώσουν έμφαση σε διαφορετικές πτυχές της αφήγησης- κάποιοι μπορεί να θέλουν να επεκτείνουν τον πόλεμο, ενώ άλλοι προσπαθούν να τον περιορίσουν.

«Προφανώς δεν γνωρίζουμε τι συνέβη στο παρασκήνιο. Πρόκειται για προνομιακές, απόρρητες πληροφορίες που προορίζονταν να παραμείνουν μυστικές», δήλωσε ο Afshon Ostovar, ειδικός σε θέματα στρατού και πληρεξουσίων του Ιράν και αναπληρωτής καθηγητής στο Naval Postgraduate School. Πρόσθεσε ότι είναι ασφαλές να υποθέσουμε ότι υπήρξε «κάποιο επίπεδο συντονισμού», επειδή το Ιράν και ο Λίβανος δεν θα ήθελαν να αιφνιδιαστούν από την επίθεση.

Το χρονικό της επιχείρησης

Οι ένοπλοι της Χαμάς που συνελήφθησαν και ανακρίθηκαν από το Ισραήλ δήλωσαν ότι εκπαιδεύονταν για την τελευταία επιχείρηση επί ένα χρόνο, σύμφωνα με ισραηλινούς αξιωματούχους της άμυνας. Ο Αμπού Ουμπάιντα, εκπρόσωπος της Χαμάς στη Λωρίδα της Γάζας, δήλωσε σε τηλεοπτική ομιλία του ότι η ομάδα είχε οργανώσει ένα τάγμα 3.000 ατόμων για την επίθεση και είχε άλλους 1.500 μαχητές ως ενισχύσεις. Την Τρίτη, το Ισραήλ δήλωσε ότι είχε σκοτώσει σχεδόν 1.600 από αυτούς τους επιτιθέμενους.

Ο κ. Barakeh, ο αξιωματούχος της Χαμάς στη Βηρυτό, δήλωσε σε συνέντευξή του ότι τα σχέδια της επίθεσης ήταν τόσο καλά κρυμμένα που έμαθε για την επίθεση μόνο όταν έλαβε ένα σωρό γραπτά μηνύματα νωρίς το πρωί του Σαββάτου. Παρόλα αυτά, η εκπαίδευση γινόταν στο Λίβανο και τη Συρία και ένα μυστικό κοινό κέντρο διοίκησης είχε δημιουργηθεί στη Βηρυτό, σύμφωνα με τους Ιρανούς και τους Σύρους που γνωρίζουν την επιχείρηση.

Οι κορυφαίοι κομάντος της Χεζμπολάχ, έμπειροι στον ανταρτοπόλεμο πόλεων, εκπαίδευαν μέλη της Χαμάς στη Συρία και τον Λίβανο, σύμφωνα με τους δύο Ιρανούς. Οι αλεξιπτωτιστές εκπαιδεύτηκαν στο Λίβανο, είπαν, ενώ στη Συρία, τα μέλη της Χαμάς εκπαιδεύτηκαν να εισβάλλουν σε ισραηλινές κοινότητες και να παίρνουν ομήρους πολίτες.

Η Χεζμπολάχ έχει βοηθήσει και στο παρελθόν στην εκπαίδευση άλλων πολιτοφυλακών από την περιοχή που υποστηρίζονται από το Ιράν, όπως οι Χούτι στην Υεμένη. Η λιβανέζικη ομάδα έστειλε επίσης μαχητές στη Συρία κατά τη διάρκεια του πολέμου εκεί, όπου εκπαιδεύτηκαν και πολέμησαν στο πλευρό του συριακού στρατού.

Τους τελευταίους έξι μήνες, η Χεζμπολάχ δημιούργησε προβοκάτσιες με σκοπό να παραπλανήσει και να αποσπάσει την προσοχή του Ισραήλ κατά μήκος των βόρειων συνόρων του με τον Λίβανο και στη Συρία, ώστε να νομίζει ότι η πραγματική απειλή προερχόταν από αυτές τις περιοχές, σύμφωνα με δύο Ιρανούς που ενημερώθηκαν μετά την επίθεση.

Ένας αξιωματούχος των ισραηλινών μυστικών υπηρεσιών επιβεβαίωσε ότι εκατοντάδες Παλαιστίνιοι μαχητές της Χαμάς και άλλων ομάδων, και ενδεχομένως ακόμη περισσότεροι, έχουν εκπαιδευτεί σε στρατόπεδα της Χεζμπολάχ στη Συρία και τον Λίβανο τα τελευταία χρόνια. Ενώ μπορεί να έχουν εκπαιδευτεί σε δεξιότητες που χρησιμοποιήθηκαν στην πρόσφατη επίθεση, είπε, αυτό δεν σημαίνει ότι οι Ιρανοί γνώριζαν πώς και πότε θα χρησιμοποιούσαν αυτή την εκπαίδευση.

Ένας από τους Ιρανούς που ενημερώθηκε για την επιχείρηση δήλωσε ότι τέσσερις ημέρες πριν από την επίθεση, όλοι όσοι συμμετείχαν συγκεντρώθηκαν από διοικητές της Χαμάς και απομονώθηκαν. Οι ηλεκτρονικές τους συσκευές κατασχέθηκαν και δεν είχαν καμία επαφή με τον έξω κόσμο, κάτι που θα μπορούσε να εξηγήσει γιατί το Ισραήλ βρέθηκε στα τυφλά. Στις 7 Οκτωβρίου, αρκετές ώρες πριν από την έναρξη της επιχείρησης, είπε το άτομο αυτό, οι διοικητές της Χαμάς ενημέρωσαν τους επιτιθέμενους ότι θα εισέβαλαν στο Ισραήλ με ταχύπλοα σκάφη, με αλεξίπτωτα πλαγιάς και από την ξηρά, σπάζοντας τον συρματοπλέγματα φράχτη κατά μήκος των συνόρων της επικράτειας χρησιμοποιώντας τρακτέρ.

Τον Σεπτέμβριο, αξιωματούχοι των ισραηλινών μυστικών υπηρεσιών δήλωσαν στους New York Times ότι είχαν πληροφορίες που έδειχναν ότι ο κ. Χαμενεΐ, ο ανώτατος ηγέτης του Ιράν, είχε διατάξει μια ευρεία εκστρατεία κατά του Ισραήλ, συμπεριλαμβανομένης της στοχοποίησης πολιτών του στο εξωτερικό, της διενέργειας σαμποτάζ εντός των συνόρων του και της λαθραίας μεταφοράς εξελιγμένων όπλων στους Παλαιστίνιους για την ανάφλεξη εμφυλίου πολέμου στη Δυτική Όχθη.

Δεν ήταν η μόνη συζήτηση για ευρεία δράση. Σε διάφορες συναντήσεις των παραστρατιωτικών αντιπροσώπων του Ιράν, όπως είπαν αρκετοί συμμετέχοντες, η έμφαση των ηγετών ήταν ότι ήρθε η ώρα να επωφεληθούν από τις εσωτερικές διαιρέσεις του Ισραήλ που βράζουν σχετικά με τη δικαστική μεταρρύθμιση που προωθείται από τον ακροδεξιό συνασπισμό του πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου.

Στη συνάντηση που πραγματοποίησε ο κ. Νασράλα τον Μάρτιο, είπε στους μαχητές να προετοιμαστούν για έναν πόλεμο τέτοιας κλίμακας που θα σηματοδοτούσε ένα σημείο καμπής στη δεκαετή αραβοϊσραηλινή σύγκρουση (αν και δεν είναι σαφές αν είχε στο μυαλό του την επίθεση της περασμένης εβδομάδας).

Ομοίως, σε ηχητικό υλικό που εξέτασαν οι Times από μια συζήτηση του Απριλίου μεταξύ μελών των Φρουρών της Επανάστασης, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που εμπλέκονται με πληρεξούσιους στην περιοχή, ένας ομιλητής είπε: «Το μήνυμα που μεταδίδεται από το Ιράν αυτές τις μέρες στην αντίσταση είναι ότι παρουσιάζουμε έναν στρατιωτικό ελιγμό για να κάνουμε το σιωνιστικό καθεστώς να καταλάβει ότι είναι περικυκλωμένο από κάθε πλευρά».

Ακόμη και πριν από την επίθεση της Χαμάς, ορισμένοι αξιωματούχοι των ισραηλινών μυστικών υπηρεσιών δήλωσαν ότι εκ των υστέρων μετανιώνουν για την υποστήριξή τους στις ισραηλινές στοχευμένες δολοφονίες στο Ιράν και στις επιχειρήσεις σαμποτάζ στις πυρηνικές και στρατιωτικές εγκαταστάσεις του, επειδή δεν αποτέλεσαν σημαντικό αποτρεπτικό παράγοντα ούτε για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν ούτε για τις περιφερειακές δραστηριότητές του. Στην πραγματικότητα, είχαν βάλει το Ιράν και το Ισραήλ σε μια πορεία άμεσης αντιπαράθεσης, δήλωσε ένας από τους αξιωματούχους.

Στις 3 Οκτωβρίου, τέσσερις ημέρες πριν η Χαμάς εξαπολύσει την επίθεσή της στο νότιο Ισραήλ, ο επίσημος λογαριασμός του κ. Χαμενεΐ στα φαρσί ανάρτησε ένα μήνυμα στο X, πρώην γνωστό ως Twitter, το οποίο έλεγε "Το Ισραήλ θα εξαφανιστεί".

Οι σχεδιαστές της επίθεσης κατά του Ισραήλ γνώριζαν σίγουρα ότι εγκυμονούσε τον κίνδυνο να πυροδοτήσει έναν ευρύτερο περιφερειακό πόλεμο. Αλλά τα μέρη ήθελαν εδώ και καιρό να εκδικηθούν για μια συσσώρευση παραπόνων -από τις ισραηλινές αεροπορικές επιδρομές στη Γάζα και τη Συρία, μέχρι τον μακρύ αποκλεισμό της Γάζας και τον κρυφό πόλεμο κατά του Ιράν- εν μέσω μιας μακροχρόνιας συλλογικής αποφασιστικότητας να καταστρέψουν το Ισραήλ.

Μπορεί επίσης να ήλπιζαν να εξαναγκάσουν το Ισραήλ σε σημαντικές παραχωρήσεις, όπως η άρση του αποκλεισμού ή η αποτροπή της εισόδου των ισραηλινών δυνάμεων στο τέμενος Άκσα στην Παλιά Πόλη της Ιερουσαλήμ - έναν από τους ιερότερους τόπους του Ισλάμ.