«Αν πεθάνω, πέθανα»: Συγκινητικές ιστορίες Παλαιστίνιων που αρνούνται να φύγουν από τη Γάζα - Οικογένειες φοβούνται νέο μαζικό εκτοπισμό

Συγκινητικές ιστορίες από τη Λωρίδα της Γάζας φέρνει στη δημοσιότητα η Wall Street Journal, την ώρα που το Ισραήλ καλεί εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους να φύγουν από το βόρειο τμήμα της περιοχής ενόψει της χερσαίας επιχείρησης που αναμένεται να πραγματοποιήσει στον παλαιστινιακό θύλακα.

Εκδιώχθηκαν το 1948, αρνούνται να φύγουν σήμερα

Το 1948, η οικογένεια Abu Sada εκδιώχθηκε από το σημερινό νότιο Ισραήλ. Πολλά μέλη της οικογένειας δημιούργησαν μια νέα ζωή στην πόλη Τζαμπάλια, βόρεια της πόλης της Γάζας, εγκαταστάθηκαν σε ένα οικόπεδο για να καλλιεργούν φρούτα και λαχανικά.

Τώρα, 75 χρόνια αργότερα, το Ισραήλ λέει στους απογόνους τους να μετακινηθούν ξανά. Οι ισραηλινές αεροπορικές επιδρομές πλήττουν πολλά σημεία, ενώ μία από αυτές σκότωσε 10 μέλη της οικογένειας. Παρόλα αυτά, τα υπόλοιπα μέλη αρνούνται να μετακινηθούν.

«Δεν με νοιάζει πια», δήλωσε ο Basil Abu Sada, ένας 35χρονος μηχανικός λογισμικού, του οποίου ο προπάππους έφερε πρώτος την οικογένεια στην Τζαμπάλια. Ανησυχεί ότι αν φύγουν, δεν θα βρουν φαγητό ή καταφύγιο - ή ότι δεν θα μπορέσουν ποτέ να επιστρέψουν. «Αν πεθάνω, πέθανα», δήλωσε.

Εκατοντάδες χιλιάδες άλλοι Παλαιστίνιοι αρνούνται να εγκαταλείψουν τη βόρεια Λωρίδα της Γάζας, την οποία ο ισραηλινός στρατός βομβαρδίζει ενόψει μιας αναμενόμενης χερσαίας επίθεσης. Πολλοί από τους διαμαρτυρόμενους δήλωσαν ότι φοβούνται τον εκτοπισμό εξίσου πολύ με τα μειούμενα αποθέματα τροφίμων και νερού, τους καθημερινούς βομβαρδισμούς και τη διαφαινόμενη εισβολή.

Το τραύμα του εκτοπισμού είναι κεντρικό στοιχείο της ταυτότητας των Παλαιστινίων στη Γάζα. Από τα 2,1 εκατομμύρια κατοίκους της Λωρίδας της Γάζας, περισσότεροι από 1,7 εκατομμύρια κατάγονται από πρόσφυγες που εκδιώχθηκαν ή έφυγαν κατά τη διάρκεια του αραβοϊσραηλινού πολέμου του 1948 από τη γη που έγινε το κράτος του Ισραήλ. Περισσότεροι από 720.000 Παλαιστίνιοι εκτοπίστηκαν κατά τη σύγκρουση αυτή, γεγονότα που οι Παλαιστίνιοι αποκαλούν Νάκμπα, που σημαίνει καταστροφή στα αραβικά.

Στην τρέχουσα σύγκρουση, η οποία πυροδοτήθηκε από μαχητές της Χαμάς που διείσδυσαν στο Ισραήλ, σκότωσαν περίπου 1.400 ανθρώπους και πήραν ομήρους, ο ισραηλινός στρατός είπε σε περισσότερους από ένα εκατομμύριο Παλαιστίνιους να μετακινηθούν στη νότια Γάζα. Οι αρνητές ανησυχούν ότι όσοι έφυγαν νότια θα αναγκαστούν να φύγουν εντελώς από τη Γάζα και να μεταφερθούν στην Αίγυπτο ή σε κάποια άλλη χώρα, αν και το Κάιρο και άλλες αραβικές πρωτεύουσες λένε ότι αντιτίθενται σε έναν ακόμη παλαιστινιακό εκτοπισμό.

«Η μετανάστευση του 1948 ξεκίνησε έτσι»

Ο Iyad Shobaki, 45 ετών, δήλωσε ότι η 10μελής οικογένειά του παραμένει στην πόλη της Γάζας. «Η μετανάστευση του 1948 ξεκίνησε έτσι», είπε. «Οι άνθρωποι έλεγαν: "Εντάξει, θα αφήσουμε τα σπίτια μας και θα επιστρέψουμε σε μία ή δύο εβδομάδες", αλλά ποτέ δεν το έκαναν».

«Πώς μπορώ να βοηθήσω τη χώρα μου; Θα μείνω στο σπίτι μου. Αυτό μπορώ να κάνω», είπε ο Shobaki.

Οι Ισραηλινοί έχουν πει ότι θέλουν οι κάτοικοι της Γάζας να εκκενώσουν το νότιο τμήμα για τη δική τους ασφάλεια, αν και ο στρατός τους βομβαρδίζει και το νότιο τμήμα. Το Ισραήλ έχει πει ότι θα δημιουργήσει «ασφαλείς ζώνες» για τους αμάχους στο νότο και ότι δεν θέλει να καταλάβει τη Γάζα μετά τον πόλεμο, στόχος του οποίου, όπως είπε, είναι να τερματιστεί η κυριαρχία της Χαμάς.

Ο νότος της Γάζας άρχισε να δέχεται ανθρωπιστική βοήθεια το Σάββατο και την Κυριακή ο ισραηλινός στρατιωτικός εκπρόσωπος Ντανιέλ Χαγκάρι προέτρεψε τους κατοίκους του βορρά να μετακινηθούν προς τα νότια.

Οι Παλαιστίνιοι δεν εμπιστεύονται τον ισραηλινό στρατό

Αλλά πολλοί Παλαιστίνιοι δήλωσαν ότι δεν εμπιστεύονται τον λόγο του ισραηλινού στρατού και παραμένουν στη θέση τους. Κάποιοι κρύβονται στα σπίτια τους. Δεκάδες χιλιάδες βρίσκουν καταφύγιο σε νοσοκομεία και εκκλησίες, αν και οι τοποθεσίες αυτές έχουν επίσης πληγεί.

Ο Shobaki, ένας μηχανικός, είπε ότι μένει ξύπνιος κάθε βράδυ μέχρι τις 5 το πρωί, ενώ η υπόλοιπη οικογένειά του κοιμάται, σε περίπτωση που συμβεί κάτι. Κατά τη διάρκεια της ημέρας, παρακολουθεί το Al Jazeera στην ηλιακή τηλεόραση στο σαλόνι του, παρακολουθώντας για αεροπορικές επιδρομές κοντά του.

Σύμφωνα με τις υγειονομικές αρχές υπό την ηγεσία της Χαμάς, οι αεροπορικές επιδρομές του Ισραήλ έχουν σκοτώσει περισσότερους από 4.600 ανθρώπους στη Γάζα από την έναρξη του πολέμου, αν και Αμερικανοί αξιωματούχοι και ορισμένοι εμπειρογνώμονες αμφισβητούν αυτό το σύνολο. Τουλάχιστον το 42% των κατοικιών σε όλη τη λωρίδα έχουν καταστραφεί ή υποστεί ζημιές, σύμφωνα με έκθεση του ΟΗΕ που επικαλείται στοιχεία από το υπουργείο στέγασης της Γάζας, το οποίο επίσης διοικείται από τη Χαμάς.

Ο Χουσεΐν Χαμάντ, ερευνητής ανθρωπίνων δικαιωμάτων, δήλωσε ότι ο ίδιος και η 20μελής οικογένειά του μένουν στο σπίτι τους στη συνοικία Τελ Ζατάρ της Τζαμπάλια. Είπε ότι οι γονείς και οι παππούδες του έφυγαν από το χωριό Μπάρμπαρα μεταξύ των βόρειων συνόρων της Γάζας και της ισραηλινής πόλης Άσκελον το 1948, χάνοντας τα σπίτια τους και 10 στρέμματα καλλιεργήσιμης γης.

«Δεν θα επαναλάβουμε αυτόν τον εκτοπισμό», είπε. «Θα μείνουμε μέχρι να τελειώσει η κρίση».

Είπε ότι οι συνθήκες διαβίωσης στην Τζαμπάλια τώρα είναι σκληρές: δεν υπάρχει ηλεκτρικό ρεύμα ή νερό, σπάνια σύνδεση στο διαδίκτυο και ένα καταρρέον σύστημα υγείας. Τα μέλη της οικογένειάς του περιμένουν σε μεγάλες ουρές για ψωμί, γεμίζουν κανάτια με νερό από κοντινά πηγάδια και μοιράζουν τα υπόλοιπα τρόφιμα.

«Μπροστά σε όλα αυτά, αποφάσισα να μείνω και να παραμείνω σταθερός», δήλωσε. «Είτε η ζωή είναι αξιοπρεπής είτε δεν έχουμε ανάγκη αυτή τη ζωή».

Νεκροί γύρω από τα σπίτια τους

Ο Rashid Khalidi, ένας Παλαιστίνιος-Αμερικανός ιστορικός της Μέσης Ανατολής στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια, δήλωσε ότι ο εκτοπισμός του 1948 είναι μεγάλος για τους Παλαιστίνιους στη Γάζα. «Ένας δεύτερος εκτοπισμός είναι κάτι στο οποίο είναι κατανοητό ότι θα αντισταθούν, είτε εκτός Γάζας σίγουρα, αλλά ακόμη και από το ένα τμήμα της Γάζας στο άλλο», είπε.

Ο ποιητής και δοκιμιογράφος Mosab Abu Toha, ο οποίος δήλωσε ότι οι παππούδες του εκδιώχθηκαν από τη Γιάφα το 1948, διαμένει στον προσφυγικό καταυλισμό Jabalia όπου γεννήθηκε η μητέρα του.

Το βράδυ της Πέμπτης βομβαρδίστηκε το σπίτι ενός θείου του στον κοντινό καταυλισμό Al-Shati, όπου γεννήθηκε ο Abu Toha. Εκτός από το σπίτι του παππού του, όπου διαμένει, τέσσερα άλλα σπίτια βομβαρδίστηκαν επίσης.«Υπάρχουν ακόμη πτώματα κάτω από τα χαλάσματα», είπε. «Μπορώ να μυρίσω σάρκα».

«Το να γίνουμε ξανά πρόσφυγες, το να χάσουμε ό,τι έχουμε ήδη χτίσει σε αυτή την ταλαιπωρημένη γη, είναι εντελώς καταστροφικό και απάνθρωπο», δήλωσε ο Αμπού Τόχα, ο οποίος ίδρυσε τη μοναδική αγγλόφωνη βιβλιοθήκη της Γάζας και ήταν υπότροφος του Harvard Scholar-at-Risk το 2019 και το 2020.

Ο ρόλος της Αιγύπτου

Καθώς ο αριθμός των νεκρών αυξάνεται, οι δυτικοί ηγέτες έχουν καλέσει την Αίγυπτο να αφήσει τους ανθρώπους να περάσουν με ασφάλεια από τη Γάζα στο έδαφός της. Ο Αιγύπτιος πρόεδρος Αμπντέλ Φατάχ Αλ Σίσι έχει αντισταθεί, ανησυχώντας ότι το Ισραήλ δεν θα αφήσει τους Παλαιστίνιους να επιστρέψουν. Οι αιγυπτιακές αρχές ανησυχούν επίσης ότι οι πρόσφυγες στη χερσόνησο του Σινά θα είναι ευάλωτοι στον εξτρεμισμό, αφού η Αίγυπτος εργάστηκε σκληρά για να περιορίσει τη μαχητικότητα εκεί.

«Η Αίγυπτος δεν θέλει να εμπλακεί σε τίποτα από αυτά», λέει ο Mohannad Sabry, μελετητής στο Τμήμα Αμυντικών Σπουδών του King's College του Λονδίνου και συγγραφέας ενός βιβλίου για το Σινά.

Εγκλωβισμένοι στη Γάζα

Οι περισσότεροι νέοι στη Γάζα δυσκολεύονται να βρουν δουλειά λόγω του 16ετούς αποκλεισμού της λωρίδας από το Ισραήλ και την Αίγυπτο που έχει πνίξει την τοπική οικονομία. Πολλοί καταλήγουν εγκλωβισμένοι στα σπίτια των γονιών τους, χωρίς να μπορούν να παντρευτούν, να αγοράσουν διαμερίσματα ή να έχουν μια άνετη ζωή.

Οι διαπραγματεύσεις μεταξύ του Ισραήλ και της παλαιστινιακής ηγεσίας για τη δημιουργία ενός ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους στη Δυτική Όχθη και τη Λωρίδα της Γάζας έχουν βαλτώσει εδώ και χρόνια. Η Δυτική Όχθη βρίσκεται υπό ισραηλινή κατοχή από το 1967, ενώ η Χαμάς ανέλαβε τον έλεγχο της Γάζας το 2007, δύο χρόνια μετά τη μονομερή αποχώρηση των ισραηλινών δυνάμεων από την περιοχή.

Πολλοί από τους Παλαιστίνιους πρόσφυγες που εκτοπίστηκαν το 1948 και κατέφυγαν σε αραβικές χώρες όπως η Ιορδανία, ο Λίβανος και η Συρία, δήλωσε ο Ισραηλινός ιστορικός Μπένι Μόρις, «δεν απορροφήθηκαν σωστά. Θεωρήθηκαν με έναν βαθμό περιφρόνησης ως παρείσακτοι και πιθανοί ανατρεπτικοί». Μέχρι σήμερα, πολλοί από αυτούς και τους απογόνους τους ζουν σε παραγκουπόλεις των προαστίων και σε πολυπληθή κτίρια.

6 εκατ. εκτοπισμένοι Παλαιστίνιοι

Περίπου 800.000 Εβραίοι στις αραβικές χώρες το 1948 εκτοπίστηκαν κατά την ενάμιση δεκαετία που ακολούθησε -που αντιπροσωπεύουν το μεγαλύτερο μέρος του εβραϊκού πληθυσμού- με την πλειονότητα να εγκαθίσταται στο Ισραήλ, είπε ο Morris. Σε αντίθεση με τους Παλαιστίνιους πρόσφυγες, είπε, αυτοί και οι απόγονοί τους δεν θέλησαν ποτέ να επιστρέψουν στις πατρίδες τους.

Υπάρχουν περίπου έξι εκατομμύρια Παλαιστίνιοι πρόσφυγες που είτε εκτοπίστηκαν από προηγούμενες συγκρούσεις με το Ισραήλ είτε είναι απόγονοί τους, σύμφωνα με μια υπηρεσία των Ηνωμένων Εθνών που είναι αφιερωμένη σε αυτούς.

Συχνά δεν έχουν πλήρη δικαιώματα στις χώρες στις οποίες βρίσκονται. Στο Λίβανο, περίπου 210.000 από αυτούς παραμένουν σε μεγάλο βαθμό στο περιθώριο της κοινωνίας, με περιορισμούς στην εργασία σε ορισμένους τομείς και στην αγορά ακινήτων.

«Πρέπει να υπάρξει ένας πιο ανθρώπινος τρόπος για να γίνει αυτό», δήλωσε η Nadia Hardman, ερευνήτρια για τα δικαιώματα των προσφύγων και των μεταναστών στην ομάδα υπεράσπισης Human Rights Watch. «Πρέπει να υπάρξει μια οδός προς το κατάλληλο νομικό καθεστώς και την προστασία, διατηρώντας παράλληλα το δικαίωμα των Παλαιστινίων να επιστρέψουν εκεί από όπου προήλθαν», είπε.

Ο Abdallah Hasaneen, ένας 23χρονος εκπαιδευτής πολιτικής αγωγής και συγγραφέας που είναι απόγονος προσφύγων, δήλωσε ότι αν αρκετοί κάτοικοι της Γάζας αναγκαστούν να μεταναστεύσουν στο Σινά, θα είναι το τέλος του παλαιστινιακού ζητήματος.

«Είναι σαν να πεθαίνεις αργά»

Καθώς οι συνθήκες διαβίωσης επιδεινώθηκαν στα καταφύγια για τους εκτοπισμένους κατοίκους της Γάζας στη νότια Γάζα, ορισμένες οικογένειες αποφάσισαν να επιστρέψουν στα σπίτια τους. Μια 23χρονη εθελόντρια ιατρός, η οποία ζήτησε να αναφέρεται με το μικρό της όνομα Marah, δήλωσε ότι η ίδια και η οικογένειά της πάλευαν για τέσσερις ημέρες στο Khan Younis, μια πόλη στα νότια. Όταν έφτασαν, μια αεροπορική επιδρομή έπληξε ένα κατάστημα κοντά. Όταν τελείωσε ο χώρος στο σπίτι ενός φίλου, κοιμήθηκαν σε έναν ελαιώνα. 

«Δεν ήταν ασφαλές. Μας τελείωσε το νερό. Μας τελείωσε το φαγητό. Δεν είχαμε φάρμακα. Είναι σαν να πεθαίνεις αργά», είπε.

Μετά από άλλη μια αεροπορική επιδρομή που έπληξε ένα κτίριο μπροστά από το σπίτι τους την Παρασκευή, η ίδια και η οικογένειά της βρήκαν καταφύγιο σε μια κοντινή εκκλησία και στη συνέχεια έφυγαν για δεύτερη φορά νότια χωρίς να γνωρίζουν πού θα κατέληγαν. Την Κυριακή, είπε, βρήκε καταφύγιο στο σπίτι ενός φίλου της στην κεντρική πόλη az-Zawayda, συνωστίζοντας εκεί με άλλους 60 ανθρώπους.

Το 1948, είπε, ο παππούς της εκτοπίστηκε από το Bir as-Sab'i, μια πόλη στην έρημο Νεγκέβ ανατολικά της Γάζας που οι Ισραηλινοί αποκαλούν σήμερα Beersheba.

Υπολόγισε ότι σε κάθε κτίριο στη γειτονιά της στην πόλη της Γάζας έχουν απομείνει τουλάχιστον μία ή δύο οικογένειες.

Το Σάββατο, ο ισραηλινός στρατός έριξε και πάλι από αέρος φυλλάδια στη βόρεια Γάζα, αυτή τη φορά λέγοντας ότι όσοι δεν φύγουν μπορεί να κινδυνεύουν να συνδεθούν με μια τρομοκρατική οργάνωση. Ένας εκπρόσωπος του ισραηλινού στρατού δήλωσε αργότερα ότι το Ισραήλ δεν θα αντιμετωπίσει όσους δεν έχουν εκκενωθεί ως μέλη τρομοκρατικής ομάδας και ότι δεν στοχεύει αμάχους.

Ο Basil Abu Sada, μηχανικός λογισμικού στην Jabalia, εκτίμησε ότι περίπου το 10% των ανθρώπων στη γειτονιά του, το Bir Al Na'jathere, έχουν μείνει.

Η οικογένειά του, είπε, περπατάει περισσότερα από 2 μίλια μέχρι το πλησιέστερο σούπερ μάρκετ, επειδή η οδήγηση μπορεί να προσελκύσει αεροπορική επιδρομή. Ζουν με νερό από πηγάδι, αλλά δεν έχουν ιδέα πόσο θα διαρκέσει. Όταν το σπίτι του θείου του καταστράφηκε, η οικογένεια κατάφερε να ανασύρει από τα συντρίμμια μόνο τέσσερις από τους 10 νεκρούς.

«Όλοι ευχόμαστε να σταματήσει ο πόλεμος. Για το μέλλον της Γάζας, ευχόμαστε να είναι καλό και ασφαλές», σημείωσε.