Ναγκόρνο Καραμπάχ μια ανοιχτή πληγή και οι σχέσεις Αρμενίας - Ελλάδας

Διαβάστε τη συνέντευξη που παραχώρησε στο ethnos.gr o πρέσβης της Αρμενίας στην Ελλάδα, Tigran Mkrtchyan

-Τα κύρια μηνύματα από τον εορτασμό των 30 χρόνων από την σύναψη διπλωματικών σχέσεων Αρμενίας-Ελλάδας;

Η Ελλάδα ήταν μια από τις πρώτες χώρες που αναγνώρισε την ανεξαρτησία της Αρμενίας, και ακολούθησε η σύναψη διπλωματικών σχέσεων. Φέτος γιορτάζουμε την 30ή επέτειο από το άνοιγμα των διπλωματικών αποστολών στο Γερεβάν και την Αθήνα. Περιττό να αναφέρουμε ότι οι σχέσεις μεταξύ του Ελληνικού και του Αρμενικού λαού έχουν ιστορία όχι δεκαετιών, αλλά χιλιετιών, κατά τη διάρκεια των οποίων ισχυροί φιλικοί δεσμοί, κοινές αξίες και προσεγγίσεις έχουν αποτελέσει στέρεη βάση για την ανάπτυξη των διακρατικών σχέσεων. Στις αρχές του 19ου αιώνα, Έλληνες επαναστάτες που αγωνίστηκαν για την Ανεξαρτησία από τον Οθωμανικό ζυγό αναφέρονταν επίσης στους Αρμένιους ως αδέρφια τους για την επιδίωξη του ίδιου στόχου. Η Γενοκτονία των Αρμενίων, των Ελλήνων και των Ασσυρίων το 1915-1916 και η Καταστροφή της Σμύρνης ήταν ένας άλλος γύρος του κοινού μας πόνου και του να στεκόμαστε ο ένας δίπλα στον άλλον. Η Αρμενική Κοινότητα ιδρύθηκε επίσημα λίγο μετά τη Καταστροφή της Σμύρνης, το 1922, καθώς αρκετές χιλιάδες Αρμένιοι βρήκαν ασφαλές άσυλο στην Ελλάδα, αν και ορισμένες από τις Αρμενικές Κοινότητες μας στη Βόρεια Ελλάδα και στην Κρήτη έχουν μόνιμη παρουσία στην περιοχή που ξεπερνά εντυπωσιακά τους πέντε αιώνες.

Το νέο Αρμενικό κράτος ένιωθε ανέκαθεν την στήριξη της Ελλάδας, τόσο όσον αφορά την αποτελεσματική διμερή συνεργασία, όσο και την υποστήριξη που δόθηκε στην Αρμενία σε διεθνείς πλατφόρμες. Σήμερα η Ελλάδα είναι ένας από τους πιο σημαντικούς εταίρους της Αρμενίας στην Ευρώπη και τον κόσμο. Οι Αρμένιοι, δεν θα ξεχάσουμε ποτέ την ειλικρινή υποστήριξη του Ελληνικού λαού και της Ελληνικής Κυβέρνησης στις πιο δύσκολες περιόδους της ιστορίας του Έθνους μας - το πιο πρόσφατο παράδειγμα των οποίων ήταν ο πόλεμος του 2020 και ο μετέπειτα οι εξελίξεις στο Ναγκόρνο Καραμπάχ.

- Υπάρχουν δυνατότητες εμβάθυνσης των διμερών σχέσεων;

Υπάρχει δυναμικός πολιτικός διάλογος. Πριν από λίγες ημέρες, οι Πρωθυπουργοί Αρμενίας και Ελλάδας κ. Νικόλ Πασινιάν και κ. Κυριάκος Μητσοτάκης συναντήθηκαν στη Γρανάδα στο πλαίσιο της Συνόδου Κορυφής των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, κατά την οποία ο Έλληνας Πρωθυπουργός εξέφρασε την στήριξη και την αλληλεγγύη του προς την Αρμενία σχετικά με την εθνοκάθαρση στο Ναγκόρνο Καραμπάχ και τις απειλές για της εδαφική ακεραιότητα της Αρμενίας τόσο από το Αζερμπαϊτζάν, όσο και από την Τουρκία. Στο πλαίσιο της 78ης Συνόδου της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών έλαβε χώρα συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών των δύο Κρατών. Επιπλέον, ο κ. Mirzoyan και ο κ. Γεραπετρίτης είχαν δύο τηλεφωνικές συνομιλίες τους τελευταίους μήνες. Σε γενικές γραμμές υπήρξε ενεργή συνεργασία και αρκετές αμοιβαίες επισκέψεις σε επίπεδο υπουργών Εξωτερικών.

Λαμβάνοντας υπόψη την δυναμικότητα του πολιτικού διαλόγου και το περιεχόμενο της πολύπλευρης συνεργασίας, νομίζω ότι είναι καιρός να εξετάσουμε τη δυνατότητα να φέρουμε τη συνεργασία Αρμενίας-Ελλάδας σε ένα πολύ υψηλότερο, στρατηγικό επίπεδο, το οποίο, νομίζω, θα συμβεί νωρίτερα παρά αργότερα.

-Οι δυνατότητες των οικονομικών σχέσεων;

Επί του παρόντος, καταβάλλονται προσπάθειες για τη διεξαγωγή της 6ης Συνόδου της Διακυβερνητικής Μικτής Επιτροπής για την Αρμένο-Ελληνική οικονομική, βιομηχανική και επιστημονικό - τεχνική συνεργασία στο Γερεβάν, το πρώτο τρίμηνο του 2024.

Αν μιλάμε για συγκεκριμένες κατευθύνσεις, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι μία από τις προοπτικές της οικονομικής συνεργασίας. Η Ελλάδα έχει σημειώσει μεγάλη πρόοδο, ιδιαίτερα στον τομέα της ηλιακής ενέργειας, και αυτή η εμπειρία είναι πολύ πολύτιμη για την Αρμενία, γιατί οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι ένας ταχέως αναπτυσσόμενος τομέας και υπάρχει μεγάλη ευκαιρία για επενδύσεις.

Η Αρμενία προσφέρει επίσης τεράστιες δυνατότητες σε μια σειρά από άλλους τομείς, όπως η γεωργία, τα φαρμακευτικ και τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα, τα είδη ένδυσης, τα τρόφιμα και τα ποτά, και φυσικά ο τουρισμός, - ένας κλάδος της οικονομίας όπου η Ελλάδα διαθέτει μοναδική τεχνογνωσία. Στο πλαίσιο αυτό, η Αρμενία ήταν επίτιμη προσκεκλημένη στην έκθεση «Filoxenia» που πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη πέρυσι και θεωρείται το σημαντικότερο γεγονός για τον Ελληνικό τουρισμό.

Ο τομέας πληροφορικής και των επικοινωνιών ανθεί, καθιστώντας έναν από τους ταχύτερα αναπτυσσόμενους κλάδους στην Αρμενία με σταθερή ανάπτυξη 20% ετησίως. Η Αρμενία σκοπεύει να συμμετάσχει για πρώτη φορά στην προσεχή τεχνολογική Έκθεση-Διάσκεψη Κορυφής «Beyond Expo», που θα πραγματοποιηθεί στις 25 Απριλίου στη Θεσσαλονίκη.

- Η κατάσταση στο Ναγκόρνο Καραμπάχ πώς είναι σήμερα;

Όπως γνωρίζετε, ακόμη τον Σεπτέμβριο του 2020, το Αζερμπαϊτζάν παραβίασε μία από τις θεμελιώδεις αρχές του διεθνούς δικαίου, την αρχή της μη χρήσης βίας και εξαπέλυσε έναν πόλεμο μεγάλης κλίμακας κατά του Ναγκόρνο Καραμπάχ. Κατέστη δυνατό να σταματήσει η αιματοχυσία με την Τριμερή δήλωση του Νοεμβρίου 2020, στόχος της οποίας ήταν να προχωρήσει η διαδικασία διευθέτησης με ειρηνικά μέσα. Ωστόσο, το Αζερμπαϊτζάν, μη δεχόμενο την κατάλληλη πίεση και την κατάλληλη διεθνή απάντηση για τις επιθετικές του ενέργειες και τα εγκλήματα πολέμου, ενθαρρυμένος από ατιμωρησία, τον Δεκέμβριο του περασμένου έτους απέκλεισε για πρώτη φορά τον διάδρομο του Λατσίν, τον μοναδικό «δρόμο ζωής» που συνδέει το Ναγκόρνο Καραμπάχ με την Αρμενία, κρατώντας ουσιαστικά τον ντόπιο Αρμενικό πληθυσμό υπό πολιορκία για 11 μήνες, και αργότερα, στις 19-20 Σεπτεμβρίου, ξεκίνησε μια άλλη στρατιωτική επίθεση κατά των εξουθενωμένων, απομονωμένων Αρμενίων του Ναγκόρνο Καραμπάχ.

Πόλεις και χωριά υποβλήθηκαν εγκληματικά σε ανελέητους αεροπορικούς βομβαρδισμούς προκαλώντας περισσότερους από 300 νεκρούς, πάνω από 400 τραυματίες και πάνω από 1.000 αγνοούμενους, μεταξύ των οποίων ένας μεγάλος αριθμός αμάχων, συμπεριλαμβανομένων παιδιών, γυναικών και ηλικιωμένων. Και όλα αυτά συνοδεύονται από την κυνική Αζερική ρητορική περί «επανένταξης» των Αρμενίων του Ναγκόρνο Καραμπάχ. Η υποκριτική ρητορική έχει φτάσει στο επίπεδο όπου οι Αξιωματούχοι του Αζερμπαϊτζάν δεν φείδονται προσπαθειών για να επαναλάβουν ότι οι Αρμένιοι έφυγαν με τη θέλησή τους και κανείς δεν τους ανάγκασε να φύγουν, σαν να προετοιμάζει έδαφος για να αποκλείσει την επιστροφή τους.

Αν ο 9μηνος αποκλεισμός της πείνας, η δημιουργία αδύνατων συνθηκών ζωής, βάρβαρες δολοφονίες και ακρωτηριασμοί Αρμένιων στρατιωτών, γυναικών, ακόμη και παιδιών και ηλικιωμένων σε κάθε επίθεση, οι ατιμωρησία των παρόμοιων εγκλημάτων, η χιτλερική γροθιά από τον Αρχηγό των Αζέρων, αποκαλεσμός των Αρμενίων - «σκυλιά» και «όγκος της Ευρώπης» ονομασία ενός δρόμου στο Στεπανακέρτ - πρωτεύουσα του Ναγκόρνο Καραμπάχ, - με το όνομα του Ενβέρ Πασά, έναν από τους τρεις διοργανωτές της Γενοκτονίας των Αρμενίων, δεν είναι αρκετός λόγος για να φύγουν οι Αρμένιοι, οπότε ποιος είναι;

Οι Αρμένιοι του Ναγκόρνο Καραμπάχ, που πολέμησαν για την αυτοδιάθεσή τους σύμφωνα με τα στοιχεία του διεθνούς δικαίου επί 35 χρόνια, εγκατέλειψαν σήμερα το σπίτι τους, το λίκνο που κατοικούνταν πάντα από Αρμένιους τουλάχιστον τις τελευταίες τρεις χιλιετίες. Συνέβη μια ανείπωτη παγκόσμια τραγωδία. Αυτό πρέπει να γίνει αντιληπτό. Ο πολίτης του Ναγκόρνο Καραμπάχ άφησε τα όπλα και έφυγε από το σπίτι του με την οικογένειά του, επειδή ακόμη και μετά από 9 μήνες πείνας και άλλων στερήσεων μπροστά σε μια «προοδευτική» τυφλή κοινωνία, δεν έλαβε την υποστήριξη που θα έπρεπε να είχε ανθρωπιστικούς γραπτούς και άγραφους νόμους, επειδή σήμερα ο κόσμος χρειαζόταν το Αζερμπαϊτζάν ως «αξιόπιστο εταίρο στον τομέα της ενέργειας» περισσότερο από την Αρμενία που αγωνίζεται μόνο για τα δικαιώματά της.

Εάν τα ανθρώπινα δικαιώματα, η ηθική και η συνείδηση εξακολουθούν να έχουν κάποιο ίχνος στο Δυτικό σύστημα αξιών, τότε αυτή η πολιτική πρέπει να αναθεωρηθεί το συντομότερο δυνατό. Σήμερα, υπάρχουν περισσότεροι από 100.000 Αρμένιοι από το Ναγκόρνο Καραμπάχ στην Αρμενία και η Κυβέρνησή μας, με την στήριξη διεθνών εταίρων και φίλων χωρών, κάνει τα πάντα για να καλύψει τις ανάγκες τους. Το δικαίωμα επιστροφής των Αρμενίων του Ναγκόρνο Καραμπάχ δεν μπορεί να αμφισβητηθεί, και πρέπει να επιτευχθεί με ασφαλείς διεθνείς εγγυήσεις και με την παρουσία διεθνώς εξουσιοδοτημένων ειρηνευτικών δυνάμεων. Επίσης, οι πρώην Ηγέτες του Ναγκόρνο Καραμπάχ και όλοι οι αιχμάλωτοι πολέμου πρέπει να επιστραφούν το συντομότερο δυνατόν. Ταπεινώνοντας τους Αρμενίους και την Αρμενία, το Αζερμπαϊτζάν δεν φθάνει στη λύση του προβλήματος του Ναγκόρνο Καραμπάχ, απλώς ρίχνει το βάρος του ζητήματος στους ώμους των μελλοντικών γενεών. Επίλυση σύγκρουσης σημαίνει παραχωρήσεις. Δεν βλέπουμε καμία παραχώρηση από το Αζερμπαϊτζάν, βλέπουμε μόνο μια εξαιρετικά επικίνδυνη γενοκτόνα όρεξη, η οποία αυξάνεται μέρα με τη μέρα.

-Πώς βλέπετε το μέλλον στην περιοχή και τους πρόσφυγες;

Η ειρηνική διευθέτηση των περιφερειακών προβλημάτων δεν έχει εναλλακτική λύση στο πλαίσιο των αρχών του διεθνούς δικαίου, συμπεριλαμβανομένων των διεθνών υποχρεώσεων που ανέλαβε το Μπακού. Η Αρμενία θα είναι συνεπής στην αποκατάσταση των δικαιωμάτων των βίαια εκτοπισθέντων Αρμενίων από το Ναγκόρνο Καραμπάχ, εφαρμόζοντας όλες τις διαθέσιμες διεθνείς νομικές πράξεις. Όπως είναι γνωστό, ο Αρμενικός πολιτισμός του Ναγκόρνο Καραμπάχ είναι αρκετά μοναδικός, συμπεριλαμβανομένης της τοπικής διαλέκτου. Σήμερα, η Αρμενία αντιμετωπίζει πολλά κοινωνικά προβλήματα, όπως η παροχή στέγης και απασχόλησης για 100 χιλιάδες πρόσφυγες, παρά το γεγονός αυτό, καταβάλλονται προσπάθειες για να εξασφαλιστεί ο συμπαγής πληθυσμός των Αρμενίων του Ναγκόρνο Καραμπάχ, να διατηρηθεί η διαμορφωμένη εκπαιδευτική κουλτούρα, τα δημόσια ιδρύματα, σκοπός των οποίων είναι η διατήρηση της αρχικής κουλτούρας και παραδόσεων του Ναγκόρνο Καραμπάχ.

Η διατήρηση της Αρμενικής πολιτιστικής κληρονομιάς στο Ναγκόρνο Καραμπάχ είναι επίσης θέμα ζωτικής σημασίας. Είναι σημαντικό για τους διεθνείς θεσμούς να θέσουν τα μνημεία αυτά υπό διεθνή έλεγχο. Πολλά μνημεία της παλαιοχριστιανικής κουλτούρας βρίσκονται εδώ, όπως τα πιο εντυπωσιακά Μοναστήρια Amaras, Dadivank, Gandzasar. Προσπάθειες καταστροφής ή ανοικοδόμησης εκκλησιών καταγράφηκαν σε διάφορα σημεία, στα οποία καθαρίστηκαν Αρμενικά ίχνη. Αν δεν ληφθούν επείγοντα και απαραίτητα μέτρα, θα έχουμε μια τέτοια κατάσταση όπως στο Ναχιτσεβάν, μια Αρμενική περιοχή, όπου δεν έχει μείνει ίχνος Αρμενικής ύπαρξης για λιγότερο από έναν αιώνα. Η βαρβαρότητα, όπου και αν συμβαίνει, είναι καταδικαστέα και πρέπει να προληφθεί εκ των προτέρων.

- Τι μπορεί να κάνει η Ελλάδα και η διεθνής κοινότητα, τι έχουν κάνει μέχρι στιγμής;

Θέλω να υπογραμμίσω ότι δεν έχει εξουδετερωθεί καθόλου ο κίνδυνος επιθετικότητας. Σήμερα, ο στρατός του Αζερμπαϊτζάν καταλαμβάνει μέρος των κυρίαρχων εδαφών της Αρμενίας, συνεχίζοντας την πολιτική των απειλών, βίας και εκβιασμού. Το Αζερμπαϊτζάν παρουσιάζει νέες αξιώσεις στην Αρμενία, ενώ υπό τις συνθήκες έλλειψης μιας ξεκάθαρης διεθνούς απάντησης, ο κίνδυνος νέας επίθεσης είναι αρκετά υψηλός. Η διεθνής κοινότητα έχει μια σημαντική αποστολή - να φέρει το Αζερμπαϊτζάν σε έναν εποικοδομητικό πλαίσιο. Πρέπει να λογοδοτήσουν όλοι οι υπεύθυνοι για την καταστροφή. Θα είναι δυνατό να αποτραπεί νέα αιματοχυσία στην περιοχή, να εξαναγκαστεί το Αζερμπαϊτζάν να εγκαταλείψει την απειλή της βίας και να επιστρέψει στον διάλογο, μόνο εάν οι διεθνείς παράγοντες έχουν ενωμένη βούληση και ασκήσουν την κατάλληλη πίεση. Η μη συμμόρφωση με το διεθνές δίκαιο θα έχει σοβαρές συνέπειες.