Sellafield: Μια εν δυνάμει «πυρηνική» βόμβα στη Βρετανία – Νέες αποκαλύψεις για διαρροές ραδιενεργών αποβλήτων

Συνέχεια στις αποκαλύψεις για τον πυρηνικό σταθμό του Sellafield στη Βρετανία, δίνει η εφημερίδα Guardian με εκτενές της δημοσίευμα. Το βρετανικό μέσο, μετά το δημοσίευμα για επίθεση χάκερς στην εγκατάσταση τώρα κάνει λόγο για μια «επιδεινούμενη διαρροή από ένα τεράστιο σιλό ραδιενεργών αποβλήτων που θα μπορούσε να αποτελέσει κίνδυνο για το κοινό».

Οι ανησυχίες για την ασφάλεια στο ετοιμόρροπο κτίριο, καθώς και οι ρωγμές σε μια δεξαμενή ραδιενεργής λάσπης, γνωστή ως Β30, έχουν προκαλέσει διπλωματικές εντάσεις με χώρες όπως οι ΗΠΑ, η Νορβηγία και η Ιρλανδία, οι οποίες φοβούνται ότι το Sellafield δεν έχει καταφέρει να αντιμετωπίσει τα προβλήματα.

Η διαρροή ραδιενεργού υγρού από έναν από τους «υψηλότερους πυρηνικούς κινδύνους στο Ηνωμένο Βασίλειο» - ένα ετοιμόρροπο κτίριο στο τεράστιο εργοτάξιο της Κάμπρια, γνωστό ως Magnox swarf storage Silo (MSSS) - είναι πιθανό να συνεχιστεί μέχρι το 2050. Αυτό θα μπορούσε να έχει «δυνητικά σημαντικές συνέπειες» εάν επιταχυνθεί, με κίνδυνο να μολυνθούν τα υπόγεια ύδατα, σύμφωνα με επίσημο έγγραφο.

Ρωγμές έχουν επίσης αναπτυχθεί στο σκυρόδεμα και το ασφαλτικό περίβλημα που καλύπτει την τεράστια λίμνη που περιέχει πυρηνική λάσπη δεκαετιών, μέρος ενός καταλόγου προβλημάτων ασφαλείας στην περιοχή.

Εκτεταμένος πυρηνικός σκουπιδότοπος

Το Sellafield, ένας εκτεταμένος χώρος 6 τετραγωνικών χιλιομέτρων (2 τετραγωνικά μίλια) στην ακτή της Κάμπρια, όπου απασχολούνται 11.000 άτομα, αποθηκεύει και επεξεργάζεται πυρηνικά απόβλητα από οπλικά προγράμματα και παραγωγή πυρηνικής ενέργειας και είναι η μεγαλύτερη τέτοια εγκατάσταση στην Ευρώπη.

Ένα έγγραφο που στάλθηκε στα μέλη του διοικητικού συμβουλίου του Sellafield τον Νοέμβριο του 2022 και το οποίο είδε ο Guardian εξέφρασε εκτεταμένες ανησυχίες για την υποβάθμιση της ασφάλειας σε ολόκληρη την εγκατάσταση, προειδοποιώντας για τον «σωρευτικό κίνδυνο» από παραλείψεις που κυμαίνονται από την πυρηνική ασφάλεια έως τον αμίαντο και τα πρότυπα πυρασφάλειας.

Ένας επιστήμονας που συμμετέχει σε επιτροπή εμπειρογνωμόνων που συμβουλεύει τη βρετανική κυβέρνηση σχετικά με τις επιπτώσεις της ακτινοβολίας στην υγεία δήλωσε στον Guardian ότι οι κίνδυνοι που εγκυμονούν η διαρροή και άλλες διαρροές χημικών ουσιών στο Sellafield έχουν «σπρωχτεί σταθερά κάτω από το χαλί».

Μια πυρκαγιά το 1957 στο Windscale, όπως ήταν παλαιότερα γνωστή η τοποθεσία, ήταν το χειρότερο πυρηνικό ατύχημα του Ηνωμένου Βασιλείου μέχρι σήμερα. Μια έκθεση της ΕΕ το 2001 προειδοποίησε ότι ένα ατύχημα στο Sellafield θα μπορούσε να είναι χειρότερο από το Τσέρνομπιλ, τον τόπο της καταστροφής του 1986 στην Ουκρανία, που εξέθεσε πέντε εκατομμύρια Ευρωπαίους σε ραδιενέργεια. Το Sellafield περιέχει σημαντικά περισσότερα ραδιενεργά υλικά από το Τσέρνομπιλ.

Η έκθεση ανέφερε ότι τα γεγονότα που θα μπορούσαν να προκαλέσουν ατμοσφαιρική απελευθέρωση ραδιενεργών αποβλήτων στο εργοστάσιο περιλάμβαναν εκρήξεις και αεροπορικές συντριβές.

Έντονη ανησυχία

Είναι τέτοια η ανησυχία για τα πρότυπα ασφαλείας του, που Αμερικανοί αξιωματούχοι έχουν προειδοποιήσει για την παραπαίουσα υποδομή του σε διπλωματικά τηλεγραφήματα που είδε ο Guardian. Μεταξύ των ανησυχιών τους είναι οι διαρροές από ρωγμές στο σκυρόδεμα στις τοξικές λίμνες και η έλλειψη διαφάνειας από τις βρετανικές αρχές σχετικά με τα ζητήματα του εργοστασίου. Το Ηνωμένο Βασίλειο και οι ΗΠΑ έχουν μια σχέση δεκαετιών στον τομέα της πυρηνικής τεχνολογίας.

Οι ανησυχίες σχετικά με τον τρόπο λειτουργίας του Sellafield έχουν επίσης οδηγήσει σε εντάσεις με την ιρλανδική και τη νορβηγική κυβέρνηση.

Οι νορβηγοί αξιωματούχοι ανησυχούν ότι ένα ατύχημα στην εγκατάσταση θα μπορούσε να οδηγήσει σε ένα σύννεφο ραδιενεργών σωματιδίων που θα μεταφερόταν από τους επικρατούντες νοτιοδυτικούς ανέμους στη Βόρεια Θάλασσα, με δυνητικά καταστροφικές συνέπειες για την παραγωγή τροφίμων και την άγρια ζωή της Νορβηγίας. Ανώτερος Νορβηγός διπλωμάτης δήλωσε στον Guardian ότι πιστεύει ότι το Όσλο θα πρέπει να προσφερθεί να βοηθήσει στη χρηματοδότηση του εργοταξίου, ώστε να μπορεί να λειτουργήσει με μεγαλύτερη ασφάλεια, αντί να «λειτουργεί κάτι τόσο επικίνδυνο με τόσο μικρό προϋπολογισμό και χωρίς διαφάνεια».

Η ιρλανδική κυβέρνηση προσπάθησε να λάβει μέτρα κατά του Sellafield παραπέμποντας το σε δικαστήριο του ΟΗΕ το 2006, λόγω ανησυχιών για τις επιπτώσεις του εργοστασίου στο περιβάλλον.

Οι επιστήμονες προσπαθούν να εκτιμήσουν τον κίνδυνο για το κοινό από τη διαρροή από το MSSS μέσω »συνεχιζόμενων εκτιμήσεων της ραδιολογικής δόσης», χρησιμοποιώντας στατιστικά μοντέλα.

Το Sellafield προσπαθεί για εξαγωγή πυρηνικών αποβλήτων από το MSSS, μια εγκατάσταση που χρονολογείται από τη δεκαετία του 1960 και περιγράφεται ως «μια από τις πιο επικίνδυνες πυρηνικές εγκαταστάσεις στο Ηνωμένο Βασίλειο», ένα έργο που, όπως λέει, θα μπορούσε να διαρκέσει τουλάχιστον 20 χρόνια. Έχει διαρρεύσει για περισσότερα από τρία χρόνια.

Μια έκθεση του Ιουνίου από το Γραφείο Πυρηνικής Ρύθμισης (ONR) ανέφερε ότι ενώ ο σημερινός κίνδυνος από τη διαρροή θεωρείται από το Sellafield «όσο το δυνατόν χαμηλότερος», οι επιστήμονες ανησυχούν όλο και περισσότερο ότι η πλήρης κλίμακα της διαρροής και ο ρυθμός με τον οποίο μπορεί να μολύνει τα υπόγεια ύδατα δεν είναι σαφείς.

Το 2019, τo Sellafield ανέφερε διαρροή από τη μονάδα αποθήκευσης στην ONR. Η διαρροή επιδεινώθηκε σημαντικά τα επόμενα δύο χρόνια και ένα έγγραφο που δεν είχε αναφερθεί προηγουμένως αποκαλύπτει ότι 2,3-2,5 κυβικά μέτρα ραδιενεργού «υγρού» διαρρέουν από την εγκατάσταση κάθε μέρα. Το υγρό αυτό είναι μια σούπα από ραδιενεργά ρινίσματα κράματος μαγνησίου διαλυμένα σε νερό, από απόβλητα περιβλήματος πυρηνικών καυσίμων.

Οι επιπτώσεις στην υγεία από την έκθεση σε ακτινοβολία ποικίλλουν ανάλογα με τη δόση, αλλά μπορεί να περιλαμβάνουν ναυτία και εμετό, καθώς και μακροπρόθεσμες επιπτώσεις όπως καρδιαγγειακές παθήσεις, καταρράκτη, καρκίνο σε όσους αντιμετωπίζουν υψηλά επίπεδα ακτινοβολίας. Οι υψηλές δόσεις μπορεί να είναι θανατηφόρες.

Οι επιθεωρητές δήλωσαν ότι δεν είναι δυνατόν να υπολογίσουν πόσες ρωγμές έχουν σχηματιστεί στο σιλό, οπότε χρησιμοποιούν εικασίες και μοντέλα με βάση τις διαρροές από την εγκατάσταση για να υπολογίσουν τον κίνδυνο που ενέχει για το κοινό και τους εργαζόμενους στο χώρο.

Μια επιτροπή επιστημόνων, επιφορτισμένη με την παρακολούθηση του Sellafield και άλλων πυρηνικών εγκαταστάσεων, προειδοποίησε ότι το σιλό χρειάζεται πολύ μεγαλύτερη προσοχή.

Τον Ιούλιο του περασμένου έτους, η Επιτροπή Ιατρικών Πτυχών της Ακτινοβολίας στο Περιβάλλον σημείωσε στα δημόσια πρακτικά της ότι «η διαρροή συνεχίζεται με τον ίδιο ρυθμό από τον Οκτώβριο του 2020, περίπου 2,5 εκατομμύρια [κυβικά μέτρα] την ημέρα...».

Ωστόσο, η έκταση του ραδιενεργού υλικού που χάθηκε στο έδαφος από τη διαρροή αποσιωπήθηκε από τα πρακτικά της συνεδρίασης. Ένας επιστήμονας που συμμετείχε στην επιτροπή δήλωσε στον Guardian: «Είναι δύσκολο να γνωρίζουμε αν η διαφάνεια τίθεται στην άκρη επειδή κανείς δεν έχει το θάρρος να πει "απλά δεν ξέρουμε πόσο επικίνδυνο είναι αυτό - εκτός από σίγουρα επικίνδυνο"».

Πηγές έχουν προειδοποιήσει ότι οι βασικές απαιτήσεις ασφαλείας του χώρου φθείρονται ολοένα και περισσότερο και οι μακροπρόθεσμοι κίνδυνοι αγνοούνται ή δεν περιορίζονται. «Δεν μπορούν να χειριστούν τη φωτιά ή τον αμίαντο στο εργοτάξιο, πόσο μάλλον την αποσύνθεση των υλικών πυρηνικού περιορισμού», δήλωσε ένας ανώτερος υπάλληλος του Sellafield στον Guardian.

Υπάρχουν επίσης σοβαρές ανησυχίες για το Β30, μια λίμνη που περιέχει ραδιενεργή λάσπη και περιγράφεται ως ένα από τα πιο επικίνδυνα βιομηχανικά κτίρια στην Ευρώπη.

Περιγράφεται από τους εργαζόμενους στο Sellafield ως «Dirty 30», περιέχει ραδιενεργή λάσπη από διαβρωμένες ράβδους πυρηνικών καυσίμων που χρησιμοποιούνται σε παλιούς σταθμούς παραγωγής ενέργειας, και το σκυρόδεμα και το ασφαλτικό του δέρμα είναι ραβδωτό από ρωγμές. Οι ρωγμές αυτές έχουν επιδεινωθεί τους τελευταίους μήνες, σύμφωνα με πηγές.

Πηγές που είναι εξοικειωμένες με τις εκθέσεις κινδύνου λένε ότι δείχνουν ότι περισσότερα από 100 προβλήματα ασφάλειας στην περιοχή αποτελούν θέμα σοβαρής ρυθμιστικής ανησυχίας. Άλλες ανησυχίες περιλαμβάνουν προβλήματα πυρασφάλειας, όπως η έλλειψη λειτουργικών συναγερμών εντός των λιμνών αποθήκευσης Magnox πρώτης γενιάς, μία εκ των οποίων είναι η Β30, καθημερινές διακοπές εργασιών λόγω έλλειψης προσωπικού με κατάλληλα προσόντα, εκπαιδευμένου στην πυρηνική ασφάλεια, και αυξανόμενους αριθμούς περιστατικών μόλυνσης και ακτινοπροστασίας.

Το έγγραφο του Νοεμβρίου του 2022, το οποίο είδε ο Guardian και το οποίο συντάχθηκε από τον τότε επικεφαλής πυρηνικό αξιωματούχο, Dr Paul Robson, ο οποίος είναι επιφορτισμένος με την επίβλεψη της πυρηνικής ασφάλειας στο εργοτάξιο, αποκάλυπτε έναν «σωρευτικό κίνδυνο» που προκαλούν οι αδυναμίες σε διάφορους τομείς, από την πυρηνική ασφάλεια έως τη διαχείριση των κινδύνων από πυρκαγιά και αμίαντο. Το έγγραφο εστάλη στον Euan Hutton, ο οποίος εκείνη την περίοδο ήταν προσωρινός διευθυντής της εγκατάστασης και πρόσφατα έγινε διευθύνων σύμβουλος του Sellafield.

Σύμφωνα με το ίδιο εσωτερικό σημείωμα, οι εργαζόμενοι που είναι επιφορτισμένοι με την εποπτεία της ασφάλειας στο Sellafield «παρατήρησαν στοιχεία ... που υποδηλώνουν διάβρωση των φραγμών πυρηνικής ασφάλειας (συμβατικών και περιβαλλοντικών)».