Ο ακήρυχτος πόλεμος ΗΠΑ-Ευρωπαϊκής Ένωσης και ο ρόλος της Κίνας

Σε τεντωμένο σχοινί κινούνται οι εµπορικές σχέσεις ΕΕ - ΗΠΑ. Το δόγµα του Αµερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραµπ «Πρώτα η Αµερική» και ο προστατευτισµός που το συνοδεύει έχουν προκαλέσει αλυσιδωτές αντιδράσεις στις σχέσεις µεταξύ των δύο κραταιών οικονοµιών του πλανήτη.

Οι δασµοί που έχει ήδη επιβάλει ο Ντόναλντ Τραµπ στις εισαγωγές χάλυβα και αλουµινίου από την Ευρώπη, αλλά και οι αναφορές του σε επιβολή δασµών και στις εισαγωγές ευρωπαϊκών αυτοκινήτων, έχουν προκαλέσει έντονη ανησυχία στην πλευρά της ΕΕ.

Ως «απάντηση» για τους δασµούς στο αλουµίνιο, η Κοµισιόν έχει προχωρήσει σε επιβολή δασµών σε προϊόντα που εισάγονται από τις ΗΠΑ, ύψους 2,8 δισ. ευρώ. Κι ενώ ξεκινούν οι διαπραγµατεύσεις ΕΕ-ΗΠΑ για τον περιορισµό ή την κατάργηση των δασµών σε βιοµηχανικά προϊόντα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προχώρησε στη δηµοσιοποίηση λίστας µε αµερικανικά προϊόντα συνολικής αξίας 20 δισ. ευρώ που κινδυνεύουν µε επιβολή δασµών για την υπόθεση των επιχορηγήσεων στην αµερικανική αεροπορική εταιρεία Boeing. Πρόκειται για µια υπόθεση 14 περίπου ετών, που «έσκασε» τώρα, επιβαρύνοντας το κλίµα µεταξύ ΕΕ και Αµερικής.

Σαν να µην έφταναν όλα αυτά, µόλις προχθές, ο σύµβουλος Εθνικής Ασφαλείας του Λευκού Οίκου, Τζον Μπόλτον, ανακοίνωσε «την εφαρµογή του κεφαλαίου ΙΙΙ του νόµου Helms-Burton» στην Κούβα, ενός νόµου τον οποίο είχε παγώσει η Ουάσιγκτον για να µη θιγούν οι σύµµαχοί της. Ο νόµος ανοίγει ένα «παράθυρο» για δυσµενή µεταχείριση των ευρωπαϊκών εταιρειών που δραστηριοποιούνται στην Κούβα.

Με κοινή ανακοίνωσή τους, η επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωµατίας, Φεντερίκα Μογκερίνι, και η Ευρωπαία επίτροπος Εµπορίου, Σεσίλια Μάλµστροµ, εκ µέρους της ΕΕ, ανέφεραν ότι «η Ευρωπαϊκή Ενωση επιφυλάσσεται να κάνει χρήση των µέσων που έχει στη διάθεσή της για να προστατεύσει τα συµφέροντά της, µεταξύ άλλων και σε σχέση µε τα δικαιώµατα του Παγκόσµιου Οργανισµού Εµπορίου και τη χρήση του καταστατικού δεσµεύσεων της ΕΕ».

Διαπραγματεύσεις με Κίνα

Στην έτσι κι αλλιώς δύσκολη «εξίσωση» προστίθενται, τέλος, και οι διαπραγµατεύσεις της Αµερικής µε την Κίνα, οι οποίες βρίσκονται σε εξέλιξη. Την ίδια στιγµή, και η Ευρωπαϊκή Ενωση από την πλευρά της αναζητά νέες συµµαχίες, πέρα από τον Καναδά, µε Ιαπωνία και Κίνα. Την περασµένη εβδοµάδα, τα κράτη-µέλη της ΕΕ εξουσιοδότησαν την Κοµισιόν να ξεκινήσει διαπραγµατεύσεις µε τη διοίκηση του Αµερικανού προέδρου για περικοπές των βιοµηχανικών δασµών µε τις ΗΠΑ.

Οι περισσότερες χώρες καλωσόρισαν την «εντολή» που δόθηκε στην επίτροπο Εµπορίου, Σεσίλια Μάλµστροµ, να εκπροσωπήσει την ΕΕ σε αυτήν τη συζήτηση µε τη διοίκηση Τραµπ. Πρόκειται για τη συνέχεια της συµφωνίας που είχε συνάψει ο πρόεδρος της Κοµισιόν, Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, µε τον Αµερικανό πρόεδρο, Ντόναλντ Τραµπ, τον περασµένο Ιούλιο.

Ο πρόεδρος Γιούνκερ είχε εµφανιστεί σαν από µηχανής θεός προκειµένου να σταµατήσει τον Τραµπ από την επιβολή δασµών στα ευρωπαϊκά αυτοκίνητα. Και το είχε καταφέρει.

Οι δύο άνδρες συµφώνησαν ότι για όσο χρόνο οι δύο πλευρές προσπαθούν να βελτιώσουν τους εµπορικούς τους δεσµούς, δεν θα επιβληθούν νέοι δασµοί. Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται η νέα διαπραγµάτευση για άρση δασµών σε «βιοµηχανικά προϊόντα εκτός της αυτοκινητοβιοµηχανίας». Στην πραγµατικότητα, αυτό που ενδιαφέρει τις Βρυξέλλες είναι το γεγονός ότι όσο οι διαπραγµατεύσεις διαρκούν, δεν θα επιβληθούν νέοι δασµοί σε εµπορικές εισαγωγές από τις δύο πλευρές.

Το βασικότερο για την Ευρώπη είναι η µη εφαρµογή νέων δασµών στις εισαγωγές αυτοκινήτων από την ΕΕ, κάτι που θα έπληττε περισσότερο την οικονοµία-ατµοµηχανή της Ευρώπης, δηλαδή τη Γερµανία. Η Κοµισιόν έχει κατ’ επανάληψη δηλώσει ότι δεν θα συζητήσει τους δασµούς ή τα εµπόδια στο εµπόριο αγροτικών προϊόντων. Είναι µια απαίτηση της Γαλλίας που στηρίζουν και άλλες µικρότερες χώρες.

Με περιορισµένες εξαγωγές αυτοκινήτων στις ΗΠΑ, αλλά «πλούσιες» αγροτικές εξαγωγές, η Γαλλία θα προτιµούσε να καθυστερήσει το θέµα για µετά τις ευρωεκλογές του Μαΐου, αφού τέτοιου είδους επαφές µε τον Τραµπ δεν είναι δηµοφιλείς στους ψηφοφόρους. Για τον λόγο αυτόν επέµεινε να µη συµπεριληφθεί στις συνοµιλίες ο αγροτικός τοµέας, αλλά οι προβλέψεις για την κλιµατική αλλαγή, ένα θέµα πολύ δύσκολο εξαιτίας της στάσης του προέδρου Τραµπ για αποχώρηση των ΗΠΑ από τη Συµφωνία του Παρισιού για το Κλίµα. Ωστόσο, το θέµα αυτό θέτει την ΕΕ σε πιθανή τροχιά σύγκρουσης µε την Ουάσιγκτον.

Η κυβέρνηση Τραµπ έχει καταθέσει µια λίστα διαπραγµατεύσεων, που περιλαµβάνει µεταξύ άλλων και την ολοκληρωµένη πρόσβαση στην αγορά αγροτικών προϊόντων. Οι διπλωµάτες, πάντως, ελπίζουν ότι µπορούν να βρουν µια λύση γι’ αυτό το θέµα.

«Εάν συµφωνήσουµε να ξεκινήσουµε, νοµίζω ότι µπορεί να πάει αρκετά γρήγορα… Είµαστε σίγουρα αποφασισµένοι να κάνουµε ό,τι µπορούµε για να το ολοκληρώσουµε αυτό κατά τη θητεία της Επιτροπής Γιούνκερ» δήλωσε η επίτροπος Μάλµστροµ, αναφερόµενη στην παρούσα Ευρωπαϊκή Επιτροπή, της οποίας η θητεία λήγει στις 31 Οκτωβρίου. Πάντως, ο πρόεδρος Τραµπ επιµένει.

Μόλις πριν από λίγες μέρες επανέλαβε την απειλή του ότι οι εµπορικές συνοµιλίες µε την ΕΕ πρέπει να ανοίξουν τις αγορές στους αγρότες, διαφορετικά θα επιβάλει δασµούς στις εισαγωγές ευρωπαϊκών αυτοκινήτων. 

«Δεν είναι δίκαιο»

«∆εν παίρνουν τα γεωργικά µας προϊόντα, και όµως πωλούν Mercedes Benz και µπορούν να πουλήσουν ό,τι θέλουν στη χώρα µας, συµπεριλαµβανοµένων των γεωργικών τους προϊόντων, και δεν είναι δίκαιο» είπε ο Αµερικανός πρόεδρος σε εκδήλωση στη Μινεσότα. Αναφερόµενος στο εµπορικό έλλειµµα των 169 δισ. δολαρίων της περασµένης χρονιάς µε την ΕΕ, ο Τραµπ είπε ότι «η χώρα αντιµετωπίστηκε πολύ “άσχηµα” από την ΕΕ για πάρα πολλά χρόνια» προσθέτοντας: «Αυτές οι ηµέρες αλλάζουν γρήγορα, το καταλαβαίνουν».

Στη συνέχεια, απείλησε µε επιβολή δασµών στις εισαγωγές αυτοκινήτων και ενδεχοµένως και σε άλλα προϊόντα: «Θα τους µιλήσω και θα τους πω, παιδιά, αυτό πρέπει να αλλάξει, πρέπει να αλλάξει – και, ξέρετε, είπα ειλικρινά, αν δεν αλλάξει, θα βάλουµε δασµούς σε όλα τα αυτοκίνητά σας και σε ό,τι άλλο έρχεται στη χώρα. ∆εν µπορείτε να φέρεστε στους αγρότες µας µε αυτόν τον τρόπο, δεν µπορείτε να φέρεστε στους ανθρώπους µας µε αυτόν τον τρόπο». Μέσα σε αυτό το κλίµα, οι εξελίξεις στο θέµα της επιβολής δασµών για την υπόθεση της Boeing κάθε άλλο παρά θετικές µπορεί να χαρακτηριστούν. Το αντίθετο, δυσχεραίνουν τις τεταµένες σχέσεις µεταξύ των δύο πλευρών.

Οι ΗΠΑ και η Ευρωπαϊκή Eνωση βρίσκονται σε διαµάχη εδώ και σχεδόν 15 χρόνια ενώπιον του Παγκόσµιου Οργανισµού Εµπορίου (ΠΟΕ) σχετικά µε τις επιδοτήσεις που έχουν δοθεί στην αµερικανική εταιρεία κατασκευής αεροσκαφών Boeing και την ευρωπαϊκή ανταγωνίστριά της Airbus.

Ολα αυτά τα χρόνια, κάθε πλευρά έχει κερδίσει µεµονωµένες µάχες, ωστόσο η καθεµία ζητά τώρα από τον «διαιτητή» του ΠΟΕ να προσδιοριστεί το επίπεδο των αντίµετρων που µπορούν να επιβληθούν εκατέρωθεν. Για τον λόγο αυτόν, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δηµοσιοποίησε µια λίστα µε προϊόντα εισαγωγής από τις ΗΠΑ αξίας 20 δισ. δολαρίων στα οποία θα µπορούσαν να επιβληθούν δασµοί στο πλαίσιο της διατλαντικής διαµάχης για τις ενισχύσεις στις εταιρείες αεροσκαφών.

Στη λίστα περιλαµβάνονται προϊόντα όπως ψάρια, κέτσαπ, καπνός, βαλίτσες, αεροσκάφη, ελικόπτερα, τρακτέρ και κονσόλες βιντεοπαιχνιδιών. Θα βρίσκεται υπό διαπραγµάτευση έως τις 31 Μαΐου.