Τα νέα μέτρα Μακρόν δεν έσβησαν τη φωτιά των... «κίτρινων γιλέκων»

Ειρωνεία της Ιστορίας, η πυρκαγιά στην Παναγία των Παρισίων οδήγησε στην ακύρωση του τηλεοπτικού διαγγέλματος του Γάλλου προέδρου Εμανουέλ Μακρόν που είχε προγραμματιστεί για το βράδυ της Δευτέρας 15 Απριλίου. Ο λόγος για ένα διάγγελμα που θα ερχόταν ως απάντηση και συμπέρασμα του προέδρου από την καταγραφή των αιτημάτων και των προβλημάτων της κοινωνίας όπως αυτά αποτυπώθηκαν στον δίμηνο μεγάλο διάλογο, μια πρωτοβουλία του Μεγάρου των Ηλυσίων για να εκτονωθεί η εξεγερσιακή ατμόσφαιρα που δημιουργήθηκε από τις κινητοποιήσεις των «Κίτρινων Γιλέκων».

Το διάγγελμα Μακρόν θα αφορούσε το εσωτερικό μέτωπο λίγο πριν από τις ευρωεκλογές, με δεδομένο το βραχυκύκλωμα, με υπαιτιότητα του Βερολίνου, της πρωτοβουλίας του Γάλλου προέδρου για συνολική μεταρρύθμιση της ΕΕ-Ευρωζώνης όπως αυτή διατυπώθηκε στην ομιλία του στην Σορβόνη τον Σεπτέμβριο του 2017 και επανήλθε στην επικαιρότητα πριν από λίγες εβδομάδες με τη μορφή άρθρου σε 28 ευρωπαϊκές εφημερίδες. Η καταστροφή της Παναγίας των Παρισίων δημιούργησε κλίμα εθνικής ενότητας και ομοψυχίας, που προκαλεί όμως αμηχανία και στο Μέγαρο των Ηλυσίων και στα «Κίτρινα Γιλέκα» για τις επόμενες κινήσεις τους.

Προσωρινή ανακωχή 

Στο πρόσφατο παρελθόν, οι τρομοκρατικές επιθέσεις στο «Σαρλί Εμπντό» («Charlie Hebdo») και στο Μπατακλάν μετά το αρχικό σοκ δεν φαίνεται να λειτούργησαν θετικά υπέρ της τότε κυβέρνησης Ολάντ, παρά τις προσπάθειές της να αλλάξει την πολιτική ατζέντα και να αξιοποιήσει την τρομοκρατική απειλή για να εκτονώσει την κοινωνική και πολιτική δυσαρέσκεια. Τα μέτρα που επρόκειτο να εξαγγείλει ο Μακρόν έγιναν γνωστά και κινούνται στη λογική της συνέχειας του πρώτου πακέτου φοροελαφρύνσεων και δημοσιονομικής επεκτατικής κοινωνικής πολιτικής που εξήγγειλε ο Γάλλος πρόεδρος στα τέλη του 2018, το κόστος των οποίων είχε υπολογιστεί στα 10 δισ. ευρώ και ταυτόχρονα είχε εκτιμηθεί ότι ήταν ασύμβατο με τη δέσμευση της προσαρμογής της Γαλλίας στη δημοσιονομική πειθαρχία του Συμφώνου Σταθερότητας.

Φοροελαφρύνσεις για τα μεσαία στρώματα, σύνδεση των χαμηλών συντάξεων με τον πληθωρισμό, λαϊκά δημοψηφίσματα σε τοπικό επίπεδο, πενταετές πάγωμα του κλεισίματος νοσοκομείων και σχολείων, συμπεριλαμβάνονται στο νέο πακέτο Μακρόν, μέτρα που εκ των πραγμάτων σκιάζονται από την απόφαση κατάργησης της Εθνικής Σχολής Διοίκησης (ΕΝΑ) που ιδρύθηκε το 1946 και τροφοδοτεί την ανώτερη και ανώτατη δημοσιοϋπαλληλική ιεραρχία της Γαλλίας, μια σχολή που εδώ και χρόνια κατηγορείται ότι διαμορφώνει και αναπαράγει μια κλειστή ελίτ μανδαρίνων γραφειοκρατών που δεν μπορούν να αφουγκραστούν τα προβλήματα της κοινωνίας. Τα πρώτα σχόλια για το νέο πακέτο Μακρόν ήταν ότι πρόκειται για διορθωτικές κινήσεις περιορισμένης εμβέλειας και όχι για αλλαγή-ανατροπή πολιτικής προς μια δυναμική ανάπτυξης, ενώ η κατάργηση της ΕΝΑ αντιμετωπίστηκε ως επικοινωνιακό πυροτέχνημα.

Ακόμη και η προθυμία επιχειρηματικών ομίλων και επιχειρηματιών σε ατομικό επίπεδο να συμβάλουν με μεγάλες δωρεές στην αποκατάσταση της Παναγίας των Παρισίων έγινε αντικείμενο κριτικής, με κεντρικό επιχείρημα ότι υπάρχει πλούτος που, μέσω μιας δίκαιης φορολογικής πολιτικής αναδιανομής του, μπορεί να στηρίξει μια πολιτική κοινωνικής αλληλεγγύης χωρίς να διαταραχτούν οι δημοσιονομικές ισορροπίες.

Συγκοινωνούντα δοχεία 

Ένα είναι βέβαιο: ότι το στοίχημα Μακρόν να συνδυάσει τη σταθεροποίηση της Γαλλίας με την επανεκκίνηση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης με επίκεντρο την Ευρωζώνη έχει χαθεί. Η Γερμανία αφού έπαιξε το παιχνίδι της καθυστέρησης με τις εκλογές του Σεπτεμβρίου του 2017 και την πολύμηνη μετεκλογική αβεβαιότητα που ακολούθησε, διαδοχικά απονεύρωσε και συρρίκνωσε τις προτάσεις Μακρόν για υπουργό Οικονομικών της Ευρωζώνης, Κοινοβούλιο του ευρώ και κυρίως κοινό προϋπολογισμό της Ευρωζώνης για τη χρηματοδότηση πολιτικών ανάπτυξης.

Η στρατηγική Μακρόν είχε στόχο να πείσει τη γαλλική κοινωνία ότι η εμβάθυνση της Ευρωζώνης απαιτούσε μεν περικοπές, μεταρρυθμίσεις και διαρθρωτικές αλλαγές, αλλά υποσχόταν στο επίπεδο της ενισχυμένης ευρωπαϊκής συνοχής αυτό που δεν είναι εφικτό σε εθνικό επίπεδο, την επιστροφή στην ανάπτυξη και στην απάλυνση των κοινωνικών ανισοτήτων. Τόσο η Μέρκελ όσο και η διάδοχός της στην ηγεσία των Χριστιανοδημοκρατών, Κραμπ-Καρενμπάουερ, αλλά και ο Σοσιαλδημοκράτης υπουργός Οικονομικών, Σολτς, σε πιο προσεκτική διατύπωση, δεν κράτησαν ούτε τα προσχήματα ενός ευρωπαϊκού συμβιβασμού για τον Μακρόν. Ετσι, η σχέση συγκοινωνούντων δοχείων μεταξύ εσωτερικών και ευρωπαϊκών μεταρρυθμίσεων και εξελίξεων που ήταν η πεμπτουσία του μακρονισμού ακυρώθηκε και μαζί της το συνολικό αφήγημα του Γάλλου προέδρου αλλά και η προσπάθεια εξαγωγής του στην Ευρώπη.

Ο Μακρόν βρέθηκε στην ίδια θέση που βρέθηκαν οι προκάτοχοί του Σαρκοζί και Ολάντ όταν διαπίστωσαν ότι το Βερολίνο εμμένει στην κόκκινη γραμμή του στην Ευρωζώνη, δηλαδή στην πάση θυσία αποφυγή της αμοιβαιοποίησης των κινδύνων και της μεταφοράς πόρων. Η αντιμετώπιση των «Κίτρινων Γιλέκων», ενός αχειραγώγητου μέχρι στιγμής και ετερόκλητου κινήματος κοινωνικής και πολιτικής διαμαρτυρίας, ήταν ένας συνδυασμός σκληρής, πρωτοφανούς για την Γαλλία, αστυνομικής καταστολής και τακτικισμού, με την προσδοκία ότι μία ή περισσότερες λίστες που θα διεκδικήσουν την εκπροσώπηση των «Κίτρινων Γιλέκων» μαζί με την Ανυπότακτη Γαλλία του Μελανσόν θα οριοθετήσουν την εκλογική εμβέλεια του Εθνικού Συναγερμού της Λεπέν.

Μοντέλο Σαλβίνι 

Την Δευτέρα 15 Απριλίου, η Λεπέν ξεκαθάρισε ότι ο Εθνικός Συναγερμός δεν θέτει πλέον θέμα αποχώρησης της Γαλλίας από την ΕΕ και την Ευρωζώνη, αλλά ζητά δραστικές μεταρρυθμίσεις, με κύριο αίτημα την κατάργηση της Κομισιόν και τη μεταβίβαση όλων των αρμοδιοτήτων της στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Η Λεπέν προφανώς είδε ότι η πορεία και τα αδιέξοδα του Brexit στη Βρετανία φοβίζουν τους ψηφοφόρους και καθιστούν την απειλή για Frexit πολιτικό πλεονέκτημα υπέρ του Μακρόν.

Αντίθετα, η γραμμή Σαλβίνι για σκληρή και υπερήφανη διεκδίκηση των συμφερόντων της Ιταλίας εντός της ΕΕ φαίνεται πιο επικερδής πολιτική τακτική, όπως πιστοποιείται από τις δημοσκοπήσεις που δίνουν στη Λέγκα δυναμική κυριαρχίας στον χώρο της Δεξιάς. Αν η Λεπέν πάψει να φοβίζει με την απειλή του Frexit, μπορεί να επιχειρήσει να αξιοποιήσει την ακύρωση του ευρωπαϊκού αφηγήματος του Μακρόν.

Η ευρωπαϊκή μοναξιά του Μακρόν 

Στην πρόσφατη Σύνοδο Κορυφής στις Βρυξέλλες, με αφορμή το Brexit, καταγράφηκε μια ευρύτερη ευρωπαϊκή απομόνωση του Μακρόν. Ο Γάλλος πρόεδρος δεν έχει απέναντί του μόνο το Βερολίνο και την εμμονή της κυβερνώσας πολιτικής ελίτ στη σημερινή ακινησία στην Ευρωζώνη.

Σκληρότερη και χωρίς προσχήματα απορριπτική είναι η στάση της ομάδας των Οκτώ του Βορρά υπό την άτυπη ηγεσία της Ολλανδίας, ο πρωθυπουργός της οποίας, Ρούτε, έχει απορρίψει χωρίς περιστροφές το σύνολο των προτάσεων Μακρόν. Ο,τι ισχύει για τους Οκτώ του Βορρά εξυπακούεται ότι ισχύει και για την τετράδα του Βίσεγκραντ.

Σχεδόν έναν μήνα πριν από τις ευρωεκλογές, το ευρωπαϊκό στοίχημα του Μακρόν φαίνεται διπλά χαμένο:

• Η μεταρρύθμιση της Ευρωζώνης δεν προβάλλει ως ρεαλιστική προοπτική, με τη δυναμική των εσωτερικών πολιτικών εξελίξεων στη Γερμανία να αποκλείει αλλαγή στάσης του Βερολίνου για το ορατό μέλλον.
• Την ίδια στιγμή, είναι φανερό ότι η αναγωγή του εγχειρήματος Μακρόν σε ευρωπαϊκό επίπεδο ακυρώθηκε πριν καν το οραματικό ζητούμενο γίνει πολιτική δυναμική. Χωρίς ευρωπαϊκό ορίζοντα, ο Μακρόν και ο μακρονισμός δίνουν μια μάχη αναπροσαρμογής στη Γαλλία, σε μια στιγμή που όλα δείχνουν ότι η αστάθεια και η αβεβαιότητα θα συνεχιστούν και μετά τις ευρωεκλογές.