Από την οθόνη στον πολιτικό στίβο: Εμπρός στον δρόμο που χάραξε ο Ρίγκαν

«Πώς γίνεται ένας ηθοποιός να βάζει υποψηφιότητα για την προεδρία;» είχαν ρωτήσει έναν πρώην ηθοποιό του Χόλιγουντ ονόµατι… Ρόναλντ Ρίγκαν, πριν από τις προεδρικές εκλογές του 1980 στις ΗΠΑ. «Πώς γίνεται ένας πρόεδρος να µην είναι ηθοποιός;» είχε απαντήσει ο Ρίγκαν, µε τον αέρα πρώην ηθοποιού που θα έµενε τελικώς στην ιστορία ως ο 40ός πρόεδρος των Ηνωµένων Πολιτειών (1981-1989). Το θέµα επανέρχεται πια στη δηµοσιότητα… µέσω Ουκρανίας.

Ο 41χρονος Βολοντίµιρ Ζελένσκι, ένας κωµικός ηθοποιός χωρίς καµία προηγούµενη πολιτική πείρα, εξελέγη στην προεδρία της Ουκρανίας µόλις την περασµένη Κυριακή συγκεντρώνοντας το… 73,2% των ψήφων. Με ένα ποσοστό κοινώς που ξεχωρίζει ως το µεγαλύτερο στα ουκρανικά χρονικά, καθότι µεγαλύτερο ακόµη και από εκείνο το 61,6% που είχε εξασφαλίσει ο πρώτος µετασοβιετικά πρόεδρος της χώρας, Λεονίντ Κραβτσούκ, το µακρινό 1991.

Ο Ζελένσκι έγινε γνωστός στο ευρύ κοινό της πατρίδας του µόλις τα τελευταία χρόνια, µέσα από τη µικρή οθόνη και τη δηµοφιλή σατιρική τηλεοπτική σειρά «Υπηρέτης του Λαού», µια σειρά στην οποία εκείνος υποδύεται έναν καθηγητή Λυκείου που καταλήγει, περίπου από σπόντα, να εκλέγεται πρόεδρος της Ουκρανίας. «Η ζωή δεν µιµείται την τέχνη, µιµείται την κακή τηλεόραση» έλεγε ο Γούντι Αλεν. Καλή ή κακή, η ουκρανική τηλεοπτική σειρά «Υπηρέτης του Λαού» µεταφέρεται πια, εν έτει 2019, εκτός οθόνης, µε τον 41χρονο Ζελένσκι στον ρόλο του πραγµατικού προέδρου της Ουκρανίας, ενός προέδρου που ήρθε µάλιστα στην εξουσία κατά τρόπο µάλλον αναπάντεχο, µε την αποστολή να εξαλείψει όλα τα φαινόµενα κρατικής διαφθοράς (ακριβώς όπως και στη σειρά).

Το εάν ο Ζελένσκι θα επιτύχει στον ρόλο της ζωής του, µένει να φανεί µέσα στα επόµενα πέντε χρόνια, εάν φυσικά εκείνος καταφέρει να κλείσει πενταετία. Ρωσία και ∆ύση τον περιµένουν, πάντως, ήδη στη γωνία, προσδοκώντας «οφέλη». Σε κάθε περίπτωση, ένα πράγµα που εκείνος έχει ήδη καταφέρει είναι να θολώσει εκ νέου τις διαχωριστικές γραµµές µεταξύ υποκριτικής και πολιτικής. ∆εν είναι, φυσικά, ο πρώτος που κάνει κάτι τέτοιο. Είναι, όµως, ο πρώτος διεθνώς έπειτα από χρόνια που κάνει το πέρασµα από την υποκριτική στο κορυφαίο αξίωµα της προεδρίας, και µάλιστα κατά τρόπο θριαµβευτικό.

Εχουν, βέβαια, προηγηθεί και άλλοι… πρώην ηθοποιοί που «γεύτηκαν» την εξουσία, όπως ο Ρεπουµπλικάνος Ρόναλντ Ρίγκαν στις ΗΠΑ, που έµελλε να σφραγίσει τη δεκαετία του 1980 δίπλα στον Μιχαήλ Γκορµπατσόφ, και ο δεξιός Τζίµι Μοράλες στη µακρινή Γουατεµάλα πιο πρόσφατα. Ο Μοράλες εξελέγη στην προεδρία της χώρας της Κεντρικής Αµερικής το φθινόπωρο του 2015, µε ποσοστό 67,5%. Oπως ο Βολοντίµιρ Ζελένσκι στην Ουκρανία, έτσι και ο 50χρονος Μοράλες, προτού εκλεγεί πρόεδρος, είχε γνωρίσει επιτυχία ως καταξιωµένος (µέσα από µια 16ετή προσωπική πορεία) κωµικός ηθοποιός… υποδυόµενος µεταξύ πολλών άλλων και… έναν καουµπόι που από σπόντα γίνεται πρόεδρος. Για τον Μοράλες, βέβαια, η ενασχόληση µε την πολιτική ξεκίνησε παλαιότερα, το 2011, όταν εκείνος διεκδίκησε, ανεπιτυχώς, τη δηµαρχία πόλης στα περίχωρα της πρωτεύουσας της Γουατεµάλα. Στην περίπτωσή του, η επιτυχία θα ερχόταν λίγα χρόνια αργότερα, µέσα όµως από µια συνταγή εκλογικής επιτυχίας γνωστή και καλά δοκιµασµένη, όπως είναι εκείνη της καταπολέµησης της διαφθοράς.

Σίγουρη συνταγή

Πρώην ηθοποιοί και τηλεαστέρες το συνηθίζουν να προωθούνται στον χώρο της πολιτικής υιοθετώντας προφίλ αδιάφθορων αντισυστηµικών αουτσάιντερ, αποφασισµένων να «καθαρίσουν» το παλαιό σύστηµα. Την εν λόγω συνταγή επέλεξαν πολλοί: ο Μοράλες στη Γουατεµάλα, ο Ζελένσκι στην Ουκρανία, ο Μπέπε Γκρίλο στην Ιταλία… ακόµη και ο Ντόναλντ Τραµπ, που υπενθυµίζεται ότι έχει κάνει ένα πέρασµα και από την αµερικανική TV ως παρουσιαστής ριάλιτι σόου. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η περίπτωση του σήµερα 70χρονου Μπέπε Γκρίλο στην Ιταλία, ενός κωµικού ηθοποιού µε µακρά καριέρα στα θεάµατα (µεταξύ άλλων µέσα και από το τηλεοπτικό κανάλι του Σίλβιο Μπερλουσκόνι), οι πολιτικές ανησυχίες του οποίου οδήγησαν το 2009 στην ίδρυση του Κινήµατος Πέντε Αστέρων (Movimento 5 Stelle).

Ο λόγος για µια παράταξη που συγκυβερνά από το 2018 στην Ιταλία µαζί µε την εθνολαϊκιστική ∆εξιά του ηγέτη της Λέγκας, Ματέο Σαλβίνι, έχοντας µάλιστα εξασφαλίσει ως µεµονωµένο κόµµα στις εκλογές του Μαρτίου του 2018 ποσοστό υψηλότερο του 32%, µεγαλύτερο από κάθε άλλη πολιτική δύναµη στη χώρα. Ο ίδιος ο Μπέπε Γκρίλο έχει, βέβαια, εν τω µεταξύ, αποχωρήσει από την ηγεσία του Κινήµατος Πέντε Αστέρων, αφήνοντας στο πόδι του τον µόλις 32χρονο νυν υπουργό Εργασίας της Ιταλίας, Λουίτζι ντι Μάιο. Το δικό του πέρασµα από την πολιτική είχε, ωστόσο, κάνει και ένας άλλος, διάσηµος πίσω στην πατρίδα του την Ισλανδία, κωµικός ηθοποιός, ο Τζον Γκναρ.

Ο 52χρονος σήµερα Γκναρ εξελέγη δήµαρχος στην πρωτεύουσα Ρέικιαβικ το 2010, στον απόηχο της ισλανδικής οικονοµικής κρίσης. Η ενασχόλησή του µε την πολιτική ξεκίνησε περίπου σαν ανέκδοτο, µέσα σε κλίµα εξόχως σατιρικό, όταν εκείνος ίδρυσε «Το Καλύτερο Κόµµα» τάζοντας στους ψηφοφόρους τον ουρανό µε τα άστρα (πολικές αρκούδες στους ζωολογικούς κήπους, πάρκα αναψυχής τύπου Disneyland στο αεροδρόµιο, δωρεάν πετσέτες σε όλες τις πισίνες κ.ά.). Οι Ισλανδοί, ωστόσο, θα τον επιβράβευαν µε την ψήφο τους, παρά τις έκδηλα «εξωφρενικές» προεκλογικές του δεσµεύσεις ή, ενδεχοµένως, λόγω αυτών. Στην πολιτική, άλλωστε, η βλακεία (ηθεληµένη ή µη) δεν είναι απαραιτήτως µειονέκτηµα, όπως συνήθιζε να λέει και ο Ναπολέων. Ο Τζον Γκναρ λέγεται ότι θα µπορούσε να φτάσει ακόµη και στη θέση του προέδρου της Ισλανδίας, εάν δεν αποφάσιζε να εγκαταλείψει την πολιτική µε το πέρας της πρώτης θητείας του στη δηµαρχία το 2014. «∆εν θα θέσω υποψηφιότητα για πρόεδρος επί του παρόντος, αλλά ίσως το κάνω κάποια στιγµή στο µέλλον» είχε δηλώσει ο ίδιος το 2016.