Λάθος πρότυπα ομορφιάς: Αντιδράσεις για αψεγάδιαστα μοντέλα τεχνητής νοημοσύνης

Για πρώτη φορά στην ιστορία της, η αμερικανική Vogue φιλοξενεί στις σελίδες της μια διαφήμιση με μοντέλο που δεν είναι πραγματικό. Πρόκειται για ψηφιακή δημιουργία τεχνητής νοημοσύνης (AI), την οποία ανέθεσε η Guess για την καλοκαιρινή της καμπάνια.

Το μοντέλο, μια αψεγάδιαστη ξανθιά γυναίκα που ποζάρει με ρούχα της νέας συλλογής, συνοδεύεται από μια διακριτική υποσημείωση ότι πρόκειται για AI εικόνα. Η δημιουργία της διαφήμισης ανήκει στην εταιρεία Seraphinne Vallora, την οποία ίδρυσαν οι Valentina Gonzalez και Andreea Petrescu.

Από το Instagram… στη Vogue

Όπως δηλώνουν οι δύο 25χρονες αρχιτεκτόνισσες και συνιδρύτριες της εταιρείας στο BBC, η συνεργασία ξεκίνησε όταν ο συνιδρυτής της Guess, Paul Marciano, επικοινώνησε μαζί τους μέσω Instagram. Από τα 10 προσχέδια ψηφιακών μοντέλων που του πρότειναν, επέλεξε δύο – μια μελαχρινή και μια ξανθιά – τις οποίες ανέπτυξαν περαιτέρω.

Η διαδικασία δημιουργίας AI μοντέλων, εξηγούν, απαιτεί έως και έναν μήνα εργασίας και μπορεί να κοστίσει δεκάδες χιλιάδες ευρώ. Παρότι οι ίδιες τονίζουν ότι η προσέγγισή τους δεν στοχεύει στη δημιουργία ανέφικτων προτύπων, παραδέχονται ότι οι εικόνες που δημοσιεύονται στο Instagram τους προτιμούν την «παραδοσιακή» αισθητική: λευκές, αδύνατες, νέες γυναίκες. «Όταν ανεβάζουμε εικόνες με μεγαλύτερη ποικιλομορφία, δεν έχουν απήχηση», παραδέχεται η Gonzalez.

Αντιδράσεις από τον χώρο της μόδας

Η παρουσία του AI μοντέλου στη Vogue έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις. Η plus-size μοντέλο Felicity Hayward χαρακτήρισε τη χρήση ψηφιακών μοντέλων «τεμπέλικη και φθηνή», ενώ επέκρινε το περιοδικό για την επιλογή του: «Είναι απογοητευτικό και τρομακτικό. Υπονομεύει τη δουλειά χρόνων για μεγαλύτερη ποικιλομορφία στον χώρο».

Η Hayward υπενθύμισε ότι στη δεκαετία του 2010 σημειώθηκε σημαντική πρόοδος στη διαφορετικότητα των μοντέλων – από την τρανς Valentina Sampaio μέχρι την Halima Aden με χιτζάμπ. Ωστόσο, πλέον, όπως λέει, αυτές οι γυναίκες απλώς δεν επιλέγονται και η είσοδος της AI αποτελεί ένα ακόμη πλήγμα – ιδιαίτερα για τις plus-size γυναίκες.

Ανησυχίες για την ψυχική υγεία

Η χρήση τεχνητών προσώπων φέρνει ξανά στο προσκήνιο τον προβληματισμό για τα μη ρεαλιστικά πρότυπα ομορφιάς και τις επιπτώσεις τους στην ψυχική υγεία. Η Vanessa Longley, διευθύνουσα σύμβουλος της βρετανικής φιλανθρωπικής οργάνωσης Beat, σημειώνει: «Όταν οι άνθρωποι βλέπουν συνεχώς μη ρεαλιστικά σώματα, αυξάνεται ο κίνδυνος για διαταραγμένη εικόνα σώματος και διατροφικές διαταραχές».

Την ίδια ανησυχία εκφράζει και η Sinead Bovell, πρώην μοντέλο και τεχνολογική επιχειρηματίας, που είχε προειδοποιήσει για την αντικατάσταση των ανθρώπων από την AI ήδη από το 2019, μέσα από άρθρο της στην ίδια τη Vogue. «Βλέπουμε κορίτσια να κάνουν πλαστικές για να μοιάσουν με φίλτρα – και τώρα έχουμε ανθρώπους που δεν υπάρχουν καν», τονίζει.

Ασαφές νομικό πλαίσιο 

Η Seraphinne Vallora υποστηρίζει ότι το έργο της δεν αντικαθιστά τα μοντέλα, αλλά λειτουργεί συμπληρωματικά. Ωστόσο, στην ιστοσελίδα της η εταιρεία προβάλλει ως βασικό πλεονέκτημα την εξοικονόμηση κόστους, αφού «δεν χρειάζονται σκηνικά, μοντέλα, καλλιτέχνες μακιγιάζ ή φωτογράφοι».

Η έλλειψη νομικής υποχρέωσης για σήμανση περιεχομένου που έχει παραχθεί με τεχνητή νοημοσύνη – τουλάχιστον στο Ηνωμένο Βασίλειο – εντείνει τις ανησυχίες. Στη διαφήμιση της Guess, η αναφορά ότι πρόκειται για AI είναι τόσο διακριτική που εύκολα μπορεί να αγνοηθεί.

Το μέλλον της μόδας;

Παρά την έντονη κριτική, οι συνιδρύτριες της Seraphinne Vallora εκτιμούν ότι το μέλλον τους ανήκει. Η Bovell, αν και επιφυλακτική, αναγνωρίζει πως η τεχνητή νοημοσύνη θα βρει εφαρμογές στον χώρο της μόδας, ιδιαίτερα με την ανάπτυξη «ψηφιακών avatar» για δοκιμή ρούχων από καταναλωτές. Ωστόσο, προειδοποιεί: «Ίσως κάποια στιγμή η κοινωνία απλώς αδιαφορήσει – γιατί όλοι θα γνωρίζουν πως δεν είναι αληθινό».