Η παγίδα Τραμπ στον Ερντογάν

Η συνάντηση Ερντογάν–Τραμπ αφήνει πίσω της θολές σκιές και υπονοούμενα, καθώς οι λεπτομέρειες από το παρασκήνιο του Λευκού Οίκου την περασμένη Πέμπτη διαρρέουν σταγόνα-σταγόνα, ενώ κρίσιμες πληροφορίες αποσιωπώνται ή αμφισβητούνται έντονα, όπως για τους κινητήρες του τουρκικού μαχητικού ΚΑΑΝ.

Το μόνο μη αμφισβητήσιμο ήταν το όνειρο του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν που πραγματοποιήθηκε. Η εικόνα του Αμερικανού προέδρου να στέκεται πίσω από τον Τούρκο ηγέτη, ενώ εκείνος υπέγραφε στο βιβλίο επισκεπτών, και να τον βοηθά να σηκωθεί από την καρέκλα με την προσοχή και τη λεπτομέρεια ενός μετρ σε πολυτελές εστιατόριο, κέρδισε τις εντυπώσεις στην Τουρκία. Η σκηνή αυτή σφράγισε μια σύνοδο γεμάτη κομπλιμέντα, ελαφρά πειράγματα και, όπως αποδείχθηκε, χωρίς καμία ουσιαστική αποκάλυψη.

Οι 7 «πληγές» της συνάντησης

Η διαπραγμάτευση για τα F-35 αποκάλυψε το βαθύ αδιέξοδο. Η απόκτηση των μαχητικών θεωρείται σχεδόν απαγορευμένη χωρίς τροποποίηση του NDAA. Ο Ερντογάν ζήτησε την άρση του CAATSA για να ξεκλειδώσει το μονοπάτι της αμυντικής συνεργασίας, όμως ο Ντόναλντ Τραμπ φάνηκε απρόθυμος να προσφέρει τον «μόσχο τον σιτευτό» χωρίς ένα αντάλλαγμα υψηλού κόστους, που θα έθετε σε δοκιμασία τη σχέση του Τούρκου προέδρου με τον Πούτιν. Παρά τις δημόσιες φιλοφρονήσεις του, απαίτησε τη διακοπή προμήθειας ρωσικού αερίου. Ουσιαστικά, του έστησε μια διπλωματική παγίδα, τόσο διακριτικά και υπολογισμένα, που ο Ερντογάν έμεινε να παρατηρεί αμήχανος το παιχνίδι ισχύος που ξεδιπλωνόταν μπροστά του.

Η συνάντηση αυτή τοποθέτησε τον Ερντογάν σε ένα πιο περιορισμένο διαπραγματευτικό πλαίσιο, εξ ού και η μηδαμινή αναφορά για τα F-35 μία εβδομάδα μετά. Παρά την τυπικά φιλική ρητορική, η αμερικανική πλευρά έχει πλέον σαφή εικόνα των στρατηγικών ελιγμών που χρησιμοποιούσε ο Τούρκος πρόεδρος στο παρελθόν, όπως το 2019 με τους ρωσικούς S-400, όταν η Άγκυρα υποτίμησε τη βούληση των ΗΠΑ και προχώρησε στην αγορά τους. Σήμερα, τα περιθώρια χειρισμού έχουν σημαντικά περιοριστεί· ο Ερντογάν γνωρίζει ότι οι κινήσεις του παρακολουθούνται στενά και βρίσκεται πλέον υπό ένα είδος διπλωματικής πίεσης, όπου τα παραδοσιακά «κόλπα» δεν λειτουργούν.

Η δημοσιογράφος, Γκιονούλ Τολ, επικαλούμενη πληροφορίες μέσα από την κυβέρνηση Τραμπ, ‘αποκάλυψε’ άλλα 5 θέματα που τέθηκαν στην πολυθρύλητη συνάντηση.

1. Ο Τραμπ ενοχλήθηκε από τη δήλωση του Ερντογάν στο Fox News ότι «δεν μπόρεσε να τερματίσει τους πολέμους στη Γάζα και την Ουκρανία» και το εξέφρασε. Για αυτό στη συνέχεια, η τουρκική Διεύθυνση Επικοινωνίας στην Ουάσιγκτον εξέδωσε βιαστικά μια διόρθωση, αναφέροντας ότι ο Ερντογάν εκτιμά τις προσπάθειες του Τραμπ και ότι τα λόγια του «χάθηκαν στη μετάφραση».

2. Συζητήθηκε το θέμα των 2 δισεκατομμυρίων δολαρίων που έστειλε η Ρωσία στην Τουρκία για τον πυρηνικό σταθμό Άκουγιου, αλλά κρατούνται σε αμερικανικές τράπεζες. Η Τουρκία θέλει να της αποδεσμευτούν αυτά τα χρήματα.

3. Υπάρχει συναίνεση μεταξύ των μερών όσον αφορά τη Συρία. Σύμφωνα με τον Τζέιμς Τζέφρι, η Ουάσιγκτον και η Άγκυρα βρίσκονται σε σχεδόν πλήρη σύμπνοια για τη Συρία.

• Οι ΗΠΑ πιέζουν για ένταξη των Κούρδων στον συριακό στρατό, ώστε να λυθεί το αγκάθι της κουρδικής αυτονομίας.
• Η Τουρκία ενισχύει την παρουσία της στη βόρεια Συρία με εκπαίδευση δυνάμεων ασφαλείας, χρηματοδότηση από Σαουδική Αραβία και Κατάρ, και συνεργασία με τη Δαμασκό.
• Το μόνο που ακόμη παραμένει «αγκάθι» για την Άγκυρα είναι η ισραηλινή επιρροή στη Συρία, καθώς ο Νετανιάχου επιδιώκει σφαίρα ελέγχου γύρω από τη Δαμασκό.

4. Η τουρκική πλευρά επέμεινε να μην πραγματοποιηθεί συνέντευξη Τύπου, αλλά, προς έκπληξη του Ερντογάν, ο Τραμπ αποφάσισε να δεχτεί ερωτήσεις από τον Τύπο.

5. Το πιο απτό αποτέλεσμα της συνάντησης ήταν στην υπόθεση της Halkbank. Η Τουρκία θα πληρώσει πρόστιμο κοντά στα 100 εκατομμύρια δολάρια, αλλά δεν θα παραδεχτεί τις κατηγορίες που της αποδίδονται.

Συνάντηση συμφερόντων

Το τελικό συμπέρασμα:

• Ο Ερντογάν εμφανίστηκε έτοιμος να παίξει με το «πακέτο» (μειώσεις δασμών, Boeing, LNG, drones), ώστε να επανέλθει στο F-35.
• Ο Τραμπ έδειξε διάθεση να προσφέρει πολιτικά δώρα στην Άγκυρα, κυρίως για να ενισχύσει την αμερικανική αμυντική βιομηχανία, διατηρώντας όμως τον έλεγχο της πρωτοβουλίας και την καθοδήγηση των εξελίξεων.
• Η αυτοσυγκράτηση που επέδειξε ο Ερντογάν, όταν ο Τραμπ του υπενθύμισε την αναδίπλωση στην υπόθεση Μπράνσον το 2018 και πως ο Τούρκος ηγέτης γνώριζε για «νοθευμένες εκλογές καλύτερα από οποιονδήποτε», είναι απόδειξη του πόσο πολύ θέλει η Άγκυρα να επιδιορθώσει τους δεσμούς με την Ουάσιγκτον. Ωστόσο, τώρα η επανασύνδεση με τις ΗΠΑ είναι πιο δύσκολο να μην επηρεάσει τις σχέσεις της Τουρκίας με το Κρεμλίνο, θέτοντας σε δοκιμασία την ικανότητα της Άγκυρας να ισορροπεί πια μεταξύ δύο μεγάλων γεωπολιτικών πόλων.