Γάζα: Η εύθραυστη εκεχειρία, ο «εσωτερικός πόλεμος» στη Χαμάς και η επιστροφή των εκτοπισμένων στα… ερείπια

Παρά την απελευθέρωση των Ισραηλινών ομήρων και την αποφυλάκιση περίπου 250 Παλαιστινίων κρατουμένων, η εκεχειρία στη Γάζα παραμένει εύθραυστη και η αποδυναμωμένη Χαμάς είναι αντιμέτωπη με αυξανόμενες εσωτερικές προκλήσεις στον έλεγχό της, από μακροχρόνιους αντιπάλους.

Η πρόσφατη ανταλλαγή κρατουμένων εντάσσεται στο πλαίσιο εκεχειρίας και όχι ειρηνευτικής συμφωνίας. Οι εκεχειρίες, όπως επισημαίνουν αναλυτές, αποτελούν προσωρινές παύσεις βίας, χωρίς δεσμευτικούς μηχανισμούς επίλυσης διαφορών. Από το 1990 έχουν καταγραφεί περισσότερες από 230 εκεχειρίες, οι περισσότερες εκ των οποίων κατέρρευσαν. Σύμφωνα με αναλυτές, οι πιο σταθερές εκεχειρίες συνοδεύονται από αφοπλισμό, μεταβατική διακυβέρνηση και μηχανισμούς εποπτείας. Το ερώτημα, ωστόσο, είναι αν και πώς η Χαμάς μπορεί να αφοπλιστεί, να απολέσει τη λαϊκή της επιρροή και να παραδώσει τον έλεγχο της Γάζας.

Ο «εσωτερικός πόλεμος» στη Χαμάς και οι απειλές Τραμπ

Ο αφοπλισμός της Χαμάς αποτελεί κομβικό στοιχείο του ειρηνευτικού σχεδίου των 20 σημείων του Προέδρου Τραμπ, ωστόσο δεν υπάρχουν ενδείξεις συμμόρφωσης. Αντιθέτως, η οργάνωση ανακτά εδάφη στη Γάζα και στοχοποιεί συνεργάτες του Ισραήλ.

Η Χαμάς φαίνεται αποφασισμένη να εξαφανίσει κάθε ανταγωνιστή. Η μονάδα “Rada’a” της Χαμάς, που αυτοπροσδιορίζεται ως «δύναμη αποτροπής», ανακοίνωσε ότι έχει «εξουδετερώσει» συμμορίες και κατασχέσει οπλοστάσια στη Γάζα. Παράλληλα, ανακοίνωσε «περίοδο αμνηστίας» για όσους αντιπάλους παραδοθούν.

Η Ουάσινγκτον προσπαθεί να κρατήσει την εκεχειρία ζωντανή, ενώ ο Ντόναλντ Τραμπ προωθεί το νέο του ειρηνευτικό σχέδιο για τη Μέση Ανατολή. Ωστόσο, η επανεμφάνιση της Χαμάς ως «ρυθμιστή της ασφάλειας» υπονομεύει κάθε σχέδιο αποστρατιωτικοποίησης. «Αν η Χαμάς συνεχίσει να κυβερνά με αυτόν τον τρόπο, η ειρήνη δεν έχει καμία πιθανότητα», προειδοποιεί ο αναλυτής Χασάν Αμπού Χανίε από το Αμμάν. Η ισραηλινή κυβέρνηση παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις. Σύμφωνα με Ισραηλινό αξιωματούχο, «η Χαμάς προσπαθεί να επανακτήσει τον έλεγχο πλήρως, με τη βία αν χρειαστεί».

Μιλώντας πάντως σε δημοσιογράφους την Τρίτη, ο Τραμπ δήλωσε ότι εάν η Χαμάς δεν αφοπλιστεί εντός «εύλογου χρονικού διαστήματος», τότε «θα την αφοπλίσουμε». Δεν είπε πότε αναμένει από την ομάδα να παραδώσει τα όπλα της.

Τα σχόλιά του ήρθαν καθώς βίντεο κυκλοφόρησαν στο διαδίκτυο που έδειχναν δημόσια εκτέλεση και άλλες επιδείξεις βίας από μαχητές της στη Γάζα από τότε που ξεκίνησε η εκεχειρία με τη μεσολάβηση των ΗΠΑ την περασμένη εβδομάδα.

Ερωτηματικά για τη διέλευση στη Ράφα

Και ενώ από το πρωί της Τετάρτης (15/10) υπήρχε η φημολογία πως το Ισραήλ θα επιτρέψει την επαναλειτουργία του συνοριακού περάσματος στη Ράφα, μεταξύ της Αιγύπτου και της Λωρίδας της Γάζας, για να επιτραπεί η είσοδος ανθρωπιστικής βοήθειας στον παλαιστινιακό θύλακα, κάτι τέτοιο δεν αντικατοπτρίζει την πραγματικότητα.

Ο ΟΗΕ και μη κυβερνητικές οργανώσεις ζητούν επίμονα την είσοδο περισσότερης ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα, η οποία είναι αντιμέτωπη με οξεία ανθρωπιστική κρίση, περισσότερα από δύο χρόνια μετά την έναρξη του πολέμου μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς. Στα τέλη Αυγούστου ο ΟΗΕ είχε κηρύξει κάποιες περιοχές του παλαιστινιακού θύλακα σε κατάσταση λιμού, κάτι που αρνούνταν το Ισραήλ.

Το KAN διευκρίνισε ότι η επαναλειτουργία του σημείου διέλευσης στη Ράφα, που αποφασίστηκε «σε πολιτικό επίπεδο», γίνεται αφού η Χαμάς παρέδωσε χθες, Τρίτη, το βράδυ τέσσερις ακόμη σορούς ομήρων που κρατούσε, στο πλαίσιο της συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός την οποία αποδέχθηκαν τόσο η παλαιστινιακή οργάνωση όσο και το Ισραήλ.

Επιστροφή στα ερείπια

Μετά την επιστροφή τους στους τόπους που διέμεναν, οι κάτοικοι της Γάζας βρίσκουν ερείπια αντί για τα σπίτια τους. Χαρακτηριστικές είναι οι εικόνες που έδωσε στη δημοσιότητα η UNICEF. Στο βίντεο που δόθηκε στη δημοσιότητα, η εκπρόσωπος της οργάνωσης Τες Ινγκραμ μιλά από τη Σέιχ Ραντβάν της Γάζας στην Παλαιστίνη. Πίσω της υπάρχει ένα χάος καθώς ελάχιστα κτίρια έχουν παραμείνει όρθια μετά τους ανελέητους βομβαρδισμούς των IDF τα τελευταία δύο χρόνια.

Σύμφωνα με την Υπηρεσία Ανάπτυξης του ΟΗΕ (UNDP), τα ερείπια που έχουν συσσωρευτεί μετά τον πόλεμο θα μπορούσαν να καλύψουν ολόκληρο το Σέντραλ Παρκ της Νέας Υόρκης σε ύψος 12 μέτρων ή να σχηματίσουν 13 γιγάντιες πυραμίδες σαν εκείνες της Γκίζας στην Αίγυπτο.

Τα πιο πρόσφατα δορυφορικά δεδομένα του ΟΗΕ δείχνουν ότι περίπου το 80% των κτιρίων της πόλης της Γάζας έχει υποστεί ζημιές, ενώ 17.734 κτίρια έχουν καταστραφεί ολοσχερώς. Ο Τζάκο Τσιλέρς, εκπρόσωπος του διοικητή της UNDP, δήλωσε πως η τελευταία κοινή εκτίμηση του ΟΗΕ, της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Παγκόσμιας Τράπεζας υπολογίζει ότι θα χρειαστούν 70 δισεκατομμύρια δολάρια για την ανοικοδόμηση της Γάζας — σημαντικά αυξημένο ποσό σε σχέση με τα 53 δισ. που είχαν εκτιμηθεί τον περασμένο Φεβρουάριο. «Οι εκτιμώμενες ζημιές και τα ερείπια σε ολόκληρη τη Γάζα ανέρχονται σε περίπου 55 εκατομμύρια τόνους», σημείωσε. «Ένας άλλος τρόπος για να το θέσω, πέρα από το παράδειγμα του Σέντραλ Παρκ, είναι ότι ισοδυναμούν με 13 πυραμίδες της Γκίζας».

Ο Τσιλέρς πρόσθεσε ότι περίπου 20 δισ. δολάρια θα χρειαστούν μέσα στα επόμενα τρία χρόνια, ενώ η πλήρης ανοικοδόμηση ενδέχεται να διαρκέσει αρκετές δεκαετίες.