Ουκρανικό: Ελπίδες λύσης ή blame game για τα μάτια του Τραμπ

Ουκρανοί και Αμερικανοί αξιωματούχοι έκλεισαν τον κύκλο των συζητήσεων της Γενεύης το Σαββατοκύριακο, αφήνοντας να εννοηθεί ότι υπήρξε σημαντική πρόοδος στις διαπραγματεύσεις για ένα τελικό κείμενο που θα μπορούσε να γίνει αποδεκτό και από τους Ουκρανούς, μετά το αμερικανικό τελεσίγραφο που συνόδευε το αμερικανικό σχέδιο των 28 σημείων για τον τερματισμό του πολέμου που οδήγησε το Ζελένσκι «με την πλάτη στον τοίχο» και εξόργισε τους Ευρωπαίους.

Μετά τη Γενεύη, ο Ζελένσκι είπε ότι το σχέδιο πλέον περιλαμβάνει 19 και όχι 28 σημεία, επισημαίνοντας ότι κάποια από τα ευαίσθητα θέματα που «καίνε» την Ουκρανία παραμένουν στο τραπέζι.

Ωστόσο, δεν έχει γίνει ξεκάθαρο σε ποια σημεία υπήρξε σύγκλιση, καθώς τα μεγάλα «αγκάθια» παραμένουν και είναι δύσκολο να απαντήσει κανείς πώς αυτά θα ξεπεραστούν.

Το μεγαλύτερο από όλα, ο «ελέφαντας στο δωμάτιο» παραμένει το εδαφικό και η ρωσική αξίωση να παραχωρήσει η Ουκρανία στη Ρωσία και το υπόλοιπο Ντονμπάς, το οποίο οι Ρώσοι δεν έχουν καταφέρει μέχρι στιγμής να καταλάβουν στρατιωτικά.

Το Κίεβο επιμένει ότι η παράδοση του υπόλοιπου Ντονμπάς, συμπεριλαμβανομένων των βαριά οχυρωμένων στρατηγικών πόλεων, όπως περιγράφεται στο σχέδιο των 28 σημείων, θα άφηνε την Ουκρανία ευάλωτη σε μελλοντικές επιθέσεις από τη Μόσχα.

Το Κίεβο και οι Ευρωπαίοι υποστηρίζουν ότι η σημερινή γραμμή του μετώπου πρέπει να αποτελέσει το σημείο εκκίνησης για τις εδαφικές συζητήσεις.

Αυτό το θέμα φαίνεται ότι έμεινε έξω από τις συζητήσεις της Γενεύης, ώστε να συζητηθεί απευθείας από τον Τραμπ και το Ζελένσκι στη συνάντηση που αναμένεται να έχουν στο Λευκό Οϊκο τις επόμενες ημέρες και όσο η διαδικασία παραμένει «ζωντανή».

Μεγάλο πρόβλημα, είπε ο Ζελένσκι, είναι και η απαίτηση του Κρεμλίνου για διεθνή νομική αναγνώριση των εδαφών που έχει καταλάβει στην Ουκρανία.

«Είναι ζωτικής σημασίας να υποστηριχθούν οι αρχές στις οποίες βασίζεται η Ευρώπη, ότι τα σύνορα δεν μπορούν να αλλάξουν με τη βία», πρόσθεσε μιλώντας σε Σουηδούς βουλευτές.

Αυτό που περιπλέκει τα πράγματα της όποιας «προόδου» επετεύχθη στην Ελβετία, είναι ότι όσο η αρχική πρόταση αναθεωρείται, προκειμένου να μην παραβιαστούν οι ουκρανικές «κόκκινες γραμμές», τόσο απομακρύνεται η πιθανότητα να γίνει αποδεκτή από τη Μόσχα, με τον Πούτιν να διαμηνύει και τη Δευτέρα ότι βάση για συμφωνία αποτελεί το αρχικό αμερικανικό σχέδιο.

Οι εγγυήσεις ασφάλειας στη σφαίρα της ασάφειας

Το σχέδιο των ΗΠΑ αναφέρεται σε αμερικανική εγγύηση ασφαλείας, η οποία έχει ως στόχο να απαντήσει στην βασική ανησυχία της Ουκρανίας και της Ευρώπης: πώς, δηλαδή, θα διασφαλιστεί ότι η Ρωσία δεν θα ξαναρχίσει τον πόλεμο στο μέλλον και δεν θα επιδιώξει να κατακτήσει νέα τμήματα της Ουκρανίας.

Ωστόσο, η έκταση και η ισχύς αυτών των εγγυήσεων δεν διευκρινίζονται, ούτε η φύση του ρόλου των ΗΠΑ.

Η Ευρώπη και οι ΗΠΑ έχουν αποφύγει μέχρι στιγμής την άμεση εμπλοκή στη σύγκρουση. Η Ουκρανία φοβάται ότι οι Δυτικοί εταίροι της δεν θα της προσφέρουν επαρκή προστασία για να αποτρέψουν ή να ξεπεράσουν τη ρωσική επιθετικότητα, από τη στιγμή, μάλιστα που αποκλείεται η στρατιωτική παρουσία στρατιωτικών δυνάμεων του ΝΑΤΟ εκεί, ενώ και οι ίδιοι οι Ευρωπαίοι φοβούνται ότι εάν δεν υπάρξει ένα σαφές προστατευτικό πλαίσιο, η ίδια η Ευρώπη θα μείνει απροστάτευτη απέναντι στη «ρωσική απειλή».

Η ένταξη στο ΝΑΤΟ

Το αρχικό σχέδιο ικανοποιούσε μία από τις βασικές ρωσικές απαιτήσεις, η οποία για τη Μόσχα ήταν και μία από τις βασικές αιτίες για την έναρξη του πολέμου. Ο στόχος της ένταξης στο ΝΑΤΟ. Το αρχικό σχέδιο προέβλεπε ότι η Ουκρανία θα έμενε οριστικά εκτός ΝΑΤΟ, θα έμπαινε φρένο στην επέκταση της Συμμαχίας προς Ανατολάς και αυτό θα αναγνωριζόταν στο ίδιο το ουκρανικό σύνταγμα και το καταστατικό του ΝΑΤΟ.

Μετά τις συνομιλίες της Κυριακής, ο Υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο δήλωσε ότι τα ζητήματα που αφορούν άμεσα το ΝΑΤΟ και την Ευρωπαϊκή Ένωση δε συζητήθηκαν προς το παρόν.

Και ακόμη και εάν ούτε οι Ευρωπαίοι θέτουν θέμα ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ, θέλουν να έχουν λόγο σε οτιδήποτε εμπίπτει τουλάχιστον σε θέματα που αφορούν τους ίδιους, είτε πρόκειται για την ΕΕ είτε για το ΝΑΤΟ και ακόμη περισσότερο για να μη «χαρίσουν» στον Πούτιν μία νίκη εντυπώσεων.

Και πιέζουν για μία διατύπωση που θα τους επέτρεπε να στείλουν μια δύναμη ασφάλειας στην Ουκρανία μετά από μια ειρηνευτική συμφωνία, έστω και αν μία τέτοια δύναμη δεν θα βρισκόταν ποτέ υπό τη διοίκηση του ΝΑΤΟ ούτε θα έμπαινε στο έδαφος της Ουκρανίας σε καιρό ειρήνης.

«Οι διαπραγματεύσεις ήταν ένα βήμα μπροστά, αλλά εξακολουθούν να υπάρχουν σημαντικά ζητήματα που πρέπει να επιλυθούν», έγραψε ο πρόεδρος της Φινλανδίας, Αλεξάντερ Στουμπ, στο X τη Δευτέρα, αφού πρώτα μίλησε με τον Ζελένσκι. «Οποιαδήποτε απόφαση εμπίπτει στην αρμοδιότητα της ΕΕ ή του ΝΑΤΟ θα συζητηθεί και θα αποφασιστεί από τα μέλη της ΕΕ και του ΝΑΤΟ σε ξεχωριστό πλαίσιο» πρόσθεσε.

«Κλειδί» η στάση Τραμπ

Το μέγεθος του ουκρανικού στρατού σε μία μεταπολεμική συνθήκη όπως και η χρήση των «παγωμένων» ρωσικών περιουσιακών στοιχείων παραμένουν επίσης στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, τουλάχιστον για Ουκρανούς και Ευρωπαίους, με τη μεγάλη εικόνα να λέει ότι τίποτα δε θα συμφωνηθεί εάν δε συμφωνηθούν όλα και το βασικότερο, εάν και οι δύο πλευρές, Ουκρανία και Ρωσία δεν πουν το «ναι», που είναι και το πιο δύσκολο μέρος της διαδικασίας.

Και ακόμη και αν φαίνεται ότι ο Τραμπ έκανε ένα βήμα πίσω από τη γλώσσα των αυστηρών χρονοδιαγραμμάτων και τελεσιγράφων, ωστόσο δεν είναι ξεκάθαρο τι θα κάνει εάν τα πράγματα δεν εξελιχθούν όπως επιθυμεί, στην κατεύθυνση του τερματισμού του πολέμου.

Γιατί και οι δύο πλευρές δείχνουν ανοιχτές να συζητήσουν το σχέδιό του, με την πρόθεση να δείξουν διαλλακτικές και να μη στρέψουν την οργή του εναντίον τους.

Ακόμη, δηλαδή, και εάν αυτό το σχέδιο δεν προχωρήσει, το σημαντικό είναι ποιος θα φταίει για αυτό στα μάτια του Τραμπ: ο Πούτιν ή ο Ζελένσκι.

Για το Ζελένσκι, μάλιστα, είναι ζήτημα ζωής και θανάτου, γιατί εάν ο Τραμπ αποφασίσει να τον εγκαταλείψει, αυτό μπορεί σε αυτή τη φάση του πολέμου να αποβεί καταστροφικό.