Ο Τραμπ κλείνει το μάτι στους μελανοχίτωνες της Ευρώπης

Από το περιθώριο του ευρωπαϊκού πολιτικού συστήματος μερικά χρόνια πριν, έως το κατώφλι της εξουσίας σήμερα, τα κόμματα της Ακροδεξιάς σε Γαλλία, Γερμανία και Ηνωμένο Βασίλειο «υπόσχονται» να αλλάξουν τις χώρες τους και την Ευρώπη πιάνοντας το νήμα από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού και το ρεύμα που δημιούργησε ο Ντόναλντ Τραμπ.

Ο Αμερικανός πρόεδρος πολύ πρόσφατα έδειξε ανοιχτά την προτίμησή του στα κόμματα εκείνα που μέχρι σήμερα δεν ανήκουν στις ευρωπαϊκές πολιτικές ελίτ. Όλα δείχνουν προς την κατεύθυνση του Εθνικού Συναγερμού στη Γαλλία, της Εναλλακτικής για τη Γερμανία και της Μεταρρύθμισης στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Και εκτός από τη φανερή ή διακριτική στήριξη Τραμπ, αυτά τα τρία κόμματα έχουν και κάτι ακόμα κοινό. Προηγούνται σε όλες τις δημοσκοπήσεις που έχουν πραγματοποιηθεί το τελευταίο διάστημα στις χώρες τους. Είναι το τελευταίο κοινό που έχουν; Όχι ακριβώς…

Γαλλία: Εθνικός συναγερμός

Την τελευταία δεκαετία, το κόμμα που ίδρυσε το 1972 ο Ζαν-Μαρί Λεπέν με δύο μέλη της Waffen-SS, έχει μεταμορφωθεί από ένα αντισημιτικό μόρφωμα στο πιο δημοφιλές κόμμα στη Γαλλία, που διεκδικεί με αξιώσεις την Προεδρία της δεύτερης μεγαλύτερης οικονομία στην ΕΕ. Στις πολιτικές συγκεντρώσεις του κόμματος, δε βλέπεις πλέον άνδρες με ξυρισμένα κεφάλια και στρατιωτικές μπότες, αλλά οικογένειες με παιδιά, συνταξιούχους, νέους.

Με 123 έδρες στη γαλλική Βουλή σήμερα έναντι μόλις 7 το 2017, έχει ήδη κάνει ένα τεράστιο άλμα και είναι η βασική αντιπολιτευτική δύναμη έναντι του Μακρόν από τα δεξιά αλλά και ως αυτόνομο κόμμα. Το θέμα είναι εάν μπορεί πλέον να κερδίσει τις Προεδρικές εκλογές και αν αυτό συμβεί, τι θα κάνει.

Αυτή τη στιγμή, η Μαρίν Λεπέν που διαδέχτηκε στο κόμμα τον πατέρα της από το 2011, δεν μπορεί να κατέβει ως υποψήφια καθώς εκκρεμούν εναντίον της κατηγορίες για κατάχρηση ευρωπαϊκών κονδυλίων. Η έφεσή της θα εκδικαστεί του χρόνου και αν η απαγόρευση παραμείνει, τότε επικεφαλής του κόμματος θα είναι ο 30χρονος πρόεδρος του κόμματος Ζορντάν Μπαρντελά.

Όλα τα ποιοτικά στοιχεία από τελευταίες εκλογικές διαδικασίες στη Γαλλία, τις ευρωεκλογές και τις βουλευτικές δείχνουν ότι ο Εθνικός Συναγερμός έχει οριζόντια διείσδυση σε όλα τα ακροατήρια και τις ηλικίες αλλά και τις περιοχές της χώρας. Στον πρώτο γύρο των πρόσφατων βουλευτικών εκλογών, το κόμμα ήρθε πρώτο σε 259 από τις 577 εκλογικές περιφέρειες. Αυτή δεν είναι απλά μία ψήφος διαμαρτυρίας.

Και σίγουρα το ίδιο το κόμμα έχει ακολουθήσει μία πολύ επιτυχημένη στρατηγική…rebranding, για να δείξει ότι είναι έτοιμο να κυβερνήσει. Η ίδια η Λεπέν σε αυτή την εκστρατεία εκκαθάρισης των τοξικών στοιχείων είχε διώξει τον ίδιο της τον πατέρα από το ίδιο του το κόμμα.

Παράλληλα, έχει αμβλύνει πολλές από τις γωνίες στις θέσεις του κόμματος, για να διευρύνει την απήχησή του. Εγκατέλειψε το σχέδιο εξόδου από το ευρώ και το στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ ενώ ο Μπαρντελά έχει επιδοθεί σε μία επιχείρηση «γοητείας» έναντι των επιχειρηματιών υποσχόμενος φιλικές για την επιχειρηματικότητα πολιτικές.

Όλα τα υπόλοιπα, οι δεσμεύσεις του κόμματος για περιορισμό της μετανάστευσης, προστασία των συνόρων, καταπολέμηση της διακίνησης ναρκωτικών και ενίσχυση ενός συγκεντρωτικού κράτους, είναι σε απόλυτη σύμπνοια με το κλίμα της εποχής. Η κοινή γνώμη και στη Γαλλία έχει μετατοπιστεί σαφώς προς τα δεξιά.

Και ενώ το διακύβευμα για τον Εθνικό Συναγερμό, «η Γαλλία πρώτα», θυμίζει Τραμπ, η ηγεσία του κόμματος δεν τον επικαλείται και τηρεί αποστάσεις. Και αυτό γιατί στη Γαλλία η δημοτικότητα του Τραμπ είναι πολύ χαμηλή, και η κουλτούρα των Γάλλων δεν επιδέχεται έξωθεν υποδείξεις για το ποιον θα πρέπει ή δεν θα πρέπει να ψηφίσουν.

Ωστόσο, είναι βέβαιο ότι ο Εθνικός Συναγερμός εντάσσεται στα κατά Τραμπ «πατριωτικά» κόμματα που ο Αμερικανός πρόεδρος θα ήθελε να κυριαρχήσουν στην Ευρώπη. Την ίδια ώρα και ενώ ο Εθνικός Συναγερμός λέει ότι δε θέλει την έξοδο της Γαλλία από την ΕΕ, είναι θεμελιωδώς αντίθετο στις βασικές της αρχές. Θέλει έξοδο από το μηχανισμό τιμολόγησης της ηλεκτρικής ενέργειας ώστε να επωφελείται αυτόνομα από την πυρηνική της ενέργεια, είναι επιφυλακτικός έως και εχθρικός απέναντι στη Γερμανία.

Η σχέση του κόμματος με τη Ρωσία παραμένει κάπως αμφιλεγόμενη, γιατί παρά το γεγονός ότι το κόμμα καταδίκασε τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και έχει αποπληρώσει παλαιότερο δάνειο από ρωσική τράπεζα, αρκετά στελέχη του παραμένουν φιλικά διακείμενα προς τη Μόσχα ακόμα και αν το εκφράζουν πλέον πιο διακριτικά.

Γερμανία: Η Εναλλακτική

Σε αντίθεση με άλλα ακροδεξιά κόμματα στην Ευρώπη που επιλέγουν πιο μετριοπαθείς θέση και ρητορική για να διευρύνουν την απήχησή τους, η Εναλλακτική για τη Γερμανία, το γνωστό AfD, γίνεται όλο και πιο ριζοσπαστικό.

Το Μάιο η εσωτερική υπηρεσία πληροφοριών της Γερμανίας το χαρακτήρισε και επίσημα εξτρεμιστικό, αν και το κόμμα έχει υποβάλει έφεση η οποία εκκρεμεί.

Ο επικεφαλής του κόμματος στο ανατολικογερμανικό κρατίδιο της Θουριγγίας, Μπγιορν Χόκε έχει καταδικαστεί δύο φορές για χρήση ναζιστικού συνθήματος. Όσα στελέχη ένιωθαν άβολα με αυτό, αποχώρησαν από το κόμμα.

Στην πράξη, το κόμμα έχει «παντρέψει» δύο τελείως διαφορετικές τάσεις. Από τη μία ο Χόκε και από την άλλη η Αλις Βάιντελ, Πρόεδρος του κόμματος, πρώην τραπεζίτης της Goldman Sachs, παντρεμένη με γυναίκα, η οποία μπορεί να μιλήσει και σε ψηφοφόρους που ο εμπρηστικός Χόκε δεν θα μπορούσε ποτέ.

Πρόκειται, όπως λένε αναλυτές, για μία στρατηγική συνύπαρξη που μέχρι στιγμής έχει αποδώσει καρπούς.

Στην ουσία, όμως, όλα τα ρεύματα εντός του κόμματος ενώνονται από ένα κοινό όραμα για τη μετανάστευση και τον εθνικισμό.

Και ενώ επισήμως η ηγεσία του κόμματος υποστηρίζει ότι οι θέσεις του κόμματος για τις απελάσεις μεταναστών δε λένε τίποτα άλλο από την τήρηση του νόμου για όσους δεν εξασφαλίζουν άσυλο, μία βόλτα από τις εκδηλώσεις τους, αποκαλύπτει ότι υπάρχει μία διάχυτη ρητορική εμποτισμένη με φυλετική οργή και συνθηματολογία κατά της πολυπολιτισμικής κοινωνίας στη Γερμανία.

Και μπορεί η Βάιντελ να μη χρησιμοποιεί η ίδια αυτή τη ρητορική, ωστόσο ούτε την καταδικάζει πόσο μάλλον να την περιορίσει.

Το πρόγραμμα του AfD όπως παρουσίαστηκε φέτος, υπόσχεται μεγάλες αναδρομικές μειώσεις φόρων, αντιτίθεται στις αμυντικές δαπάνες της κυβέρνησης ενώ υπόσχεται αύξηση του ποσοστού του μισθού που μπορεί κάποιος να περιμένει στη σύνταξη από 48% στο 70%, που για πολλούς οικονομολόγους θεωρείται μη βιώσιμο.

Σε αντίθεση με το κόμμα της Λεπέν στη Γαλλία, το AfD δεν κρύβει την ικανοποίησή του για τη στήριξη Τραμπ. Άλλωστε πρόσφατα, κάποια στελέχη του κόμματος είχαν ταξιδέψει μέχρι την Ουάσιγκτον για συναντήσεις με στελέχη του κινήματος MAGA.

Ωστόσο σε μία χώρα, όπου δεν υπάρχουν μονοκομματικές κυβερνήσεις, τα κόμματα του λεγόμενο δημοκρατικού τόξου έχουν υψώσει «τείχος προστασίας», αρνούμενα να συζητήσουν οποιαδήποτε συνεργασία με το AfD. Το τείχος εκτείνεται και σε επιχειρήσεις και την κοινωνία των πολιτών. ¨Οσο μεγαλώνει,όμως το AfD, τόσο πιο δύσκολο ή απονομιμοποιημένο θα μοιάζει να το κρατούν οι μειοψηφούντες εκτός διακυβέρνησης. Οι θέσεις, όμως, των παραδοσιακών κομμάτων όπως το CDU υπέρ του ΝΑΤΟ, της Ουκρανίας και της ΕΕ, θα καθιστούσαν μία τέτοια συνεργασία τουλάχιστον μη λειτουργική.

Βρετανία: Η Μεταρρύθμιση

Εάν αύριο γίνονταν εκλογές στη Βρετανία, το κόμμα του Νάιτζελ Φάρατζ, θα ήταν πιθανότατα αυτό που θα κέρδιζε τις περισσότερες έδρες στη Βρετανική βουλή. Και μάλιστα, αυτό θα συνέβαινε παρά τα σκάνδαλα, όπως η φυλάκιση ενός πρώην στελέχους του κόμματος επειδή χρηματιζόταν για να δίνει ομιλίες υπέρ της Ρωσίας.

Οι περισσότεροι ψηφοφόροι του Φάρατζ προέρχονται από το κόμμα των Συντηρητικών και αυτοί μπορεί να αυξηθούν εάν δουν ότι το κόμμα του Φάρατζ μπορεί να εκτοπίσει τους Εργατικούς από τη διακυβέρνηση της χώρας στις επόμενες εκλογές.

Η ιδεολογία του κόμματος του Φάρατζ είναι μία σύνθεση των παλαιών ιδεών του κόμματος των Συντηρητικών με γενναίες δόσεις από το λαϊκιστικό εθνικισμό του Φάρατζ. Και όσο ανεβαίνουν τα δημοσκοπικά ποσοστά του κόμματος, τόσο περισσότερο μοιάζει με το παραδοσιακό κόμμα των Συντηρητικών. Οι παλαιότερες υποσχέσεις του Φάρατζ για γενναίες φοροαπαλλαγές υποχώρησαν υπέρ μίας υπόσχεσης για στάση δημοσιονομικής υπευθυνότητας. Επιμένει, βέβαια στο σχέδιο απελάσεων σχεδόν 120.000 ανθρώπων ετησίως, μία πολιτική που αποκαλεί «Επιχείρηση Αποκατάστασης Δικαιοσύνης», και ενώ φαίνεται ότι στο θέμα αυτό έχουν υποχωρήσει όλες οι πολιτικές δυνάμεις της χώρας, εντούτοις είναι ατζέντα που ευνοεί απολύτως το κόμμα του Φάρατζ που είχε εξαρχής αυτή την ατζέντα. Και ο ίδιος ο Φάρατζ, φαίνεται να ακολουθεί το στυλ αλλά και ύφος του Ντόναλντ Τραμπ, έχοντας και ο ίδιος ένα αντίστοιχο ταμπεραμέντο και μία απολύτως προσωποκεντρική προσέγγιση στην πολιτική.

Παρά τις ομοιότητες και διαφορές αυτών των κομμάτων, αυτό που σίγουρα μπορεί να συμπεράνει κάποιος, είναι ότι η επιτυχία τους οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην αποτυχία των παραδοσιακών κομμάτων να ανταποκριθούν είτε στις τεκτονικές αλλαγές που συμβαίνουν στον κόσμο είτε στις ίδιες τις ανάγκες αλλά και ανασφάλειες της κοινωνίας.

Ακόμη και σήμερα που η εκλογή Τραμπ και τα πρώτα δείγματα γραφής του δεν αφήνουν πολλά περιθώρια για business as usual, οι ηγέτες των προθύμων δεν αλλάζουν ρότα και αυτό μπορεί να φέρει τίμημα βαρύ για τους ίδιους αλλά και για το ίδιο το ευρωπαϊκό οικοδόμημα.