Σουηδία: Οι συμμορίες βλάπτουν τη σοσιαλδημοκρατία στη χώρα

Το 2018 καταγράφηκαν στη Σουηδία περισσότερα από 300 περιστατικά ανταλλαγής πυροβολισμών, με αποτέλεσμα 45 άνθρωποι να σκοτωθούν και 135 να τραυματιστούν, την ώρα που η χώρα έχει ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά ανθρωποκτονιών από πρόθεση (ένα ανά 100.000 κατοίκους), σύμφωνα με τα στοιχεία της αστυνομίας.

Τα αιματηρά περιστατικά ανταλλαγής πυροβολισμών σημειώνουν σταθερά άνοδο και πέρυσι έφτασαν σε επίπεδο ρεκόρ. Όμως το 2019 προδιαγράφεται μια νέα μαύρη χρονιά για τη Σουηδία: στη Στοκχόλμη καταγράφηκαν τους έξι πρώτους μήνες του έτους τόσοι θάνατοι από τέτοιους είδους περιστατικά όσοι στο σύνολο του 2018.

Στην πλειονότητά τους τόσο οι δράστες όσο και τα θύματα είναι νεαροί άνδρες κάτω των 30 ετών, άνεργοι, συχνά χωρίς απολυτήριο λυκείου, που ζουν σε υποβαθμισμένες συνοικίες.

Αστικά γκέτο

Όπως και σε άλλες ευρωπαϊκές μητροπόλεις, η Σουηδία έχει γκέτο στις μεγαλουπόλεις της: δίπλα στις γραμμές του μετρό, κατά μήκος των περιφερειακών αρτηριών.

Διαφορετικές συνοικίες, όπου κυριαρχεί η βία, βρίσκονται κοντά στα αστικά κέντρα. Τα κτίρια εκεί είναι συνήθως καθαρά, τα σχολεία σωστά εξοπλισμένα, οι δρόμοι χωρίς σκουπίδια, με λουλούδια. Όμως η κοινωνική απελπισία, η ανεργία, ο μεγάλος αριθμός αλλοδαπών τροφοδοτούν την υποβάθμιση, την εγκατάλειψη της σχολικής εκπαίδευσης και την παράλληλη οικονομία.

«Ένα μέρος των περιστατικών βίας σχετίζεται με ξεκαθάρισμα λογαριασμών που συνδέονται με τη διακίνηση ναρκωτικών, εσωτερικές αντιπαραθέσεις συμμοριών και τοκογλυφία. Όμως συχνά πρόκειται για θέματα τιμής, για τα κορίτσια για παράδειγμα. Το επίπεδο της προσβολής στο οποίο (τα μέλη των συμμοριών νιώθουν ότι οφείλουν) να απαντήσουν είναι αρκετά χαμηλό», σχολιάζει ο Γκούναρ Άπελγκρεν, διοικητής της αστυνομίας της Στοκχόλμης.

«Οι συμμορίες δεν διαθέτουν θεσμικό τρόπο να ρυθμίσουν τις διαφορές τους (…) Το αντικειμενικό κίνητρο ενός ξεκαθαρίσματος λογαριασμών δεν είναι σημαντικό. Το ζήτημα είναι να σωθεί η τιμή», εξηγεί ο Τόρμπγιορν Φόρκμπι καθηγητής κοινωνικών επιστημών.

Η Στοκχόλμη και το Μάλμε πλήττονται κυρίως από το φαινόμενο αυτό, αν και η βία των συμμοριών σημειώνει αύξηση και σε μικρότερες πόλεις.

Το πιο κοινό όπλο των συμμοριών είναι το καλάσνικοφ, το οποίο εισάγεται από τα Βαλκάνια και μεταπωλείται προς 2.500 με 3.000 ευρώ. «Πιο ακριβά σε περίπτωση ανοικτής σύγκρουσης», υπογραμμίζει ο Άπελγκρεν. Μια σουηδική ιδιαιτερότητα είναι ότι ο πόλεμος μεταξύ συμμοριών διεξάγεται και με χειροβομβίδες και εκρηκτικά. Στις 7 Ιουνίου έκρηξη κατέστρεψε τις προσόψεις δύο πολυκατοικιών στο Λινκέπινγινγκ, δύο ώρες από τη Στοκχόλμη. Από θαύμα δεν υπήρξαν σοβαρά τραυματίες.

Ποινική και κοινωνική απάντηση

Πειράματα επέτρεψαν να αμβλυνθεί η ένταση σε κάποιες περιφέρειες. Το Μάλμε υιοθέτησε το πρόγραμμα «Παρέμβαση για την Ομαδική Βία», το οποίο έχει χρησιμοποιηθεί στη Βοστόνη και τη Νέα Ορλεάνη. Τα αποτελέσματά του είναι ακόμη αβέβαια.

Η δεξιά και η ακροδεξιά αντιπολίτευση κατηγορούν την κυβέρνηση του Σοσιαλδημοκράτη πρωθυπουργού Στέφαν Λεβέν, που βρίσκεται στην εξουσία από το 2014, για «χαλαρότητα», ζητώντας κυρίως την ακύρωση του μέτρου που προβλέπει μειωμένες ποινές φυλάκισης για τους νέους κάτω των 21 ετών που καταδικάζονται για τέτοιου είδους υποθέσεις.

«Η βία αυτή διαβρώνει την κοινωνία μας και τη Σουηδία όπως αυτή θα έπρεπε να είναι», καταγγέλλει ο συντηρητικός βουλευτής Γιόχαν Φόρσελ.

Αντί για μια απλώς κατασταλτική αντιμετώπιση της κατάστασης, η κυβέρνηση δηλώνει ότι επιθυμεί να κινητοποιήσει την κοινωνία των πολιτών παράλληλα με τις δυνάμεις ασφαλείας.

«Μπορούμε να εξαλείψουμε το ξεκαθάρισμα λογαριασμών και τις εγκληματικές οργανώσεις μόνο αν επιτεθούμε στη ρίζα του προβλήματος, αν συνδυάσουμε την αστυνομική δράση με τις προσπάθειες των κοινωνικών υπηρεσιών και το σχολείο», υπογράμμισε ο Λεβέν.

Ο Έντι Πάβερ, πρώην μέλος συμμορίας που πλέον εργάζεται σε κέντρο αποτοξίνωσης, επίσης εκτιμά ότι μια μόνο αστυνομική αντιμετώπιση του προβλήματος δεν επαρκεί.

«Δεν μπορούμε να λύσουμε το πρόβλημα με ποινές φυλάκισης. Οι ποινές για παράνομη κατοχή όπλου έχουν αυξηθεί και αυτό δεν βοήθησε σε τίποτε. Χρειάζεται να ξεκινήσουμε από πιο πριν (…) από το σχολείο».