Θεσσαλονίκης εμπόριον 1870-1970 - Εισαγωγή στην εμπορική ιστορία και γεωγραφία της πόλης

Στο βιβλίο αυτό προϊόν πολύχρονης συστηματικής ερευνητικής δουλειάς του συγγραφέα,  εξετάζεται η εξέλιξη της οικονομικής γεωγραφίας στη Θεσσαλονίκη, η τοπογραφία του εμπορίου και της βιοτεχνίας, η δεκτικότητα σε νέες επιδράσεις, η προσαρμογή στις ιστορικές τομές που συντελούνται στην πόλη κατά την περίοδο των εκατό χρόνων 1870-1970.

Θέματα που προσεγγίζονται είναι οι θαλάσσιοι και χερσαίοι εμπορικοί δρόμοι, το εισαγωγικό και εξαγωγικό εμπόριο, οι επενδύσεις και οι μεταφορές, η διαμόρφωση των εμπορικών αγορών και των βιοτεχνικών γειτονιών, οι μεταβολές και αλλαγές χρήσης γης και ιδιοκτησίας, η συγκέντρωση εργαστηρίων και εμπορικών καταστημάτων ανά γειτονιά, η κοινωνικότητα μέσω του καθημερινού λιανικού εμπορίου, η εξέλιξη των καταναλωτικών συνηθειών των κατοίκων.

Πέρα, όμως, από τα δεδομένα, όπως σημειώνει ο συγγραφέας, «εκείνο που δεν αποτυπώνεται σε πίνακες και σχεδιαγράμματα, είναι η παρεμβολή του ανθρώπινου παράγοντα στην εμπορική συναλλαγή, ο προσωπικός λόγος και η προσωπική πίστη. Είναι επίσης το έθιμο, συνήθως παμπάλαιο και απαράβατο, που ενσωμάτωνε την πείρα των παλαιοτέρων. Η εξαφάνιση αυτών των στοιχείων είχε ξεκινήσει κατά τα τελευταία χρόνια της περιόδου που περιγράφει αυτό το βιβλίο, αλλά άργησε να ολοκληρωθεί. Εξακολουθούσες να βλέπεις εμπόρους έξω από τα καταστήματα να κάνουν ηχηρές χειραψίες και να κλείνουν συμφωνίες με προφορικό λόγο. Μερικοί θυμούνταν ακόμα το παράγγελμα "τόκατο", που έπρεπε να ακουστεί όταν ακουμπούσαν οι παλάμες. "Τόκατο" έλεγαν οι ελληνόφωνοι, από το ρήμα "tokar" (χτύπα) που χρησιμοποιούσαν οι παλαιότεροι ισπανόφωνοι κάτοικοι της πόλης. Σου δίνω το χέρι, σημαίνει σου παραδίδω συμβολικά το εμπόρευμα και εσύ το δέχεσαι. Απηχούσε η χειρονομία αυτή παλιές συνήθειες αιώνων. Απορρέει από το Halakha, τον παμπάλαιο εβραϊκό νόμο. Αυτές οι αναμνήσεις των συνηθειών, μαζί με δυνατές φωνές χαμάληδων, μαζί με τις μυρωδιές των μπαχαρικών, μαζί με μια απερίγραπτη ακαταστασία, συνιστούν το συναισθηματικό και γνωσιακό απόθεμα των παλαιότερων, τη μνήμη του εμπορίου της πόλης».