Αστερόπη Λαζαρίδου στο ethnos.gr: «Μου πήρε 45 χρόνια να με αγαπήσω, βρήκα πλέον τη γαλήνη που έψαχνα»

Με τον επιδέξιο τρόπο που χειρίζεται τις λέξεις και την εκλεπτυσμένη αφήγηση που διακρίνει κάθε της δημιουργία, η Αστερόπη Λαζαρίδου μάς ταξιδεύει σ' έναν κόσμο γεμάτο ζωντάνια και ευφυΐα. Είτε βρίσκουμε τα λόγια της σε σελίδες ενός βιβλίου είτε διαβάζουμε τ' όνομά της σε κάποιο κείμενο ενός περιοδικού ή εφημερίδας, η δημιουργός μάς καλεί ν' ακολουθήσουμε μια διαδρομή μέσα από περιγραφές, σκέψεις, παρατηρήσεις, αναρωτήσεις και αφορισμούς, με μια αίσθηση ροής που κεντρίζει το ενδιαφέρον.

Αφορμή για την κουβέντα μας στάθηκε η κυκλοφορία του νέου της βιβλίου, με τίτλο «Η Ήρα δεν ήταν ζηλιάρα» από τις εκδόσεις Καστανιώτη, στο οποίο η συγγραφέας αναζητά δικαίωση κόντρα στα στερεότυπα. Γραφή απλή, κατανοητή, χωρίς πλεονασμούς και μεγαλοστομίες, η Αστερόπη Λαζαρίδου διατηρεί μια σταθερή και ενδιαφέρουσα παρουσία στον κόσμο της λογοτεχνίας, με τον δικό της μοναδικό τρόπο ν' αναπτύσσει τις ιστορίες και να προσεγγίζει τη ζωή με διαρκή ευαισθησία και αναζωογονητική προοπτική.

Η ιδέα για το δεύτερο βιβλίο της «Η Ήρα δεν ήταν ζηλιάρα» γεννήθηκε τον περασμένο Μάϊο, λίγο αφού είχε κυκλοφορήσει το «Μην πατάς Ξυπόλυτη». «Επιστρέφαμε σε μία παράξενη κανονικότητα μετά τα σκληρά λοκντάουν και αντί να χαιρόμαστε με την εξωστρέφεια, η καρδιά μας άρχισε να σφίγγεται χειρότερα από τις απανωτές ειδήσεις γυναικοκτονιών. Με συγκλόνισε η φριχτή δολοφονία της Καρολάιν Κράουτς από τον φαινομενικά τέλειο και υπέροχο πιλότο σύζυγό της. Και με συγκλόνισε ακόμη περισσότερο, όταν στην ομολογία του, ενοχοποιώντας την ίδια, είπε ότι τον έφτασε σε αυτό το σημείο επειδή τον ζήλευε αφόρητα. Αρχισα, λοιπόν, να καταγράφω όλες τις λέξεις - ρετσινιές που ακούει μία γυναίκα από πολύ νωρίς και προσπαθεί να απαλλαγεί από αυτές πριν να είναι πολύ αργά: Ζηλιάρα, Γεροντοκόρη, Τρελή-Υστερική-Διπολική, Τεκνατζού, Πουτ@ν@, Καριόλ@, Στείρα, Γλωσσού και πολλά ακόμη. Συνειδητοποίησα ότι τις είχα ακούσει όλες. Κάθε τέτοια λέξη έγινε ξεχωριστό κεφάλαιο. Ηξερα πολύ καλά τι ήθελα να κάνω. Ηθελα μέσα από τα βιωματικά μου κείμενα να τις ξεκολλήσω μία-μία από το απαλό μας δέρμα» αναφέρει η Αστερόπη Λαζαρίδου στο ethnos.gr.

Μέσα από ιστορίες βγαλμένες από τη δική της ζωή και βιώματα πολλών ακόμη γυναικών, η Αστερόπη Λαζαρίδου σχολιάζει με τόλμη και χιούμορ όσα παθαίνεις επειδή ακριβώς είσαι γένους θηλυκού. Νάρκισσοι που σε φτάνουν στα όριά σου, μια κοινωνία που σχολιάζει αν είσαι μόνη και άτεκνη, σύντροφοι που ζητούν να φέρεις «μια όμορφη φίλη σου» για τρίο, το ταλέντο να επιβιώνεις σε δύσκολες συνθήκες, παρελαύνουν σ’ αυτές τις ανατρεπτικές και απολαυστικές σελίδες. Ένα βιβλίο-ψηφιδωτό της γυναικείας εμπειρίας, που αποτινάζει μία - μία τις ταμπέλες κατά των γυναικών. Το απόλυτο μανιφέστο που χρειάζεται να διαβαστεί από γυναίκες και άντρες.

Γιατί επιλέξατε τον συγκεκριμένο τίτλο για το νέο σας βιβλίο;

Σε μία πολύ δύσκολη φάση της ζωής μου, στα κομβικά 40, είχα επιστρέψει στο πατρικό μου και είχα αναγκαστεί να κοιμάμαι ξανά στο μονό κρεβάτι του παιδικού μου δωματίου. Εκεί ανακάλυψα ένα πολύ ενδιαφέρον βιβλίο από τα φοιτητικά μου χρόνια στο Πάντειο, για τον συμβολισμό στην ελληνική μυθολογία. Ξεφυλλίζοντάς το, έπεσα σε μία καλά κρυμμένη αλήθεια: ότι η Ηρα ήταν η θεά της εξιδανικευμένης αγάπης και της απόλυτης ένωσης ανάμεσα σε δύο ανθρώπους. Κατάλαβα πόσο λάθος μάρκετινγκ είχε υποστεί τόσους αιώνες που την θεωρούσαν υστερική ζηλιάρα, την ίδια στιγμή που ο Δίας έπαιρνε κάθε πιθανή και απίθανη μορφή (κύκνος, χρυσή βροχή, κ.α.) για να την απατήσει και να ταπεινώσει την τόση ανάγκη της για ουσιαστική επαφή. Αποφάσισα λοιπόν, από τον τίτλο κιόλας, αλλά και εντός του βιβλίου, να δικαιώσω την πιο παρεξηγημένη θεά όλων των εποχών.

Το βιβλίο σας είναι χωρισμένο σε κεφάλαια, όπως και το προηγούμενο. Γιατί ακολουθείτε αυτή τη διαδικασία γραφής;

Ισως να είναι κατάλοιπο της μακρόχρονής μου θητείας στην έντυπη δημοσιογραφία. Όταν γράφω σε κεφάλαια, άλλα μικρότερα, αλλά μεγαλύτερα, νιώθω ότι οργανώνω καλύτερα τη σκέψη μου. Επίσης, μου αρέσει πολύ να βρίσκω τίτλους για κάθε επιμέρους κείμενο του βιβλίου. Χαίρομαι όταν μου στέλνουν αναγνώστες και μου λένε «ενώ δεν διάβαζα ποτέ βιβλία, εσένα μπορώ να σε διαβάζω». Τα κεφάλαια νιώθω ότι δίνουν έναν ρυθμό και ότι βοηθούν ανθρώπους υπερκινητικούς και με διάσπαση προσοχής – όπως είμαι άλλωστε κι εγώ – να πάρουν τη διαδικασία της γραφής και της ανάγνωσης σαν ένα απολαυστικό παιχνίδι, ένα ταξίδι με κάθε τίτλο να λειτουργεί σαν επόμενος σταθμός της διαδρομής.

Πόσο αυτοβιογραφικό είναι το βιβλίο σας;

Είναι ξεδιάντροπα αυτοβιογραφικό, όπως και το πρώτο. Πάντα μου συνέβαιναν πολλές αλλόκοτες ιστορίες, που κατέληγαν σε γέλια, σε κλάματα, ή στην εναλλαγή των δύο. «Ολοι οι δρόμοι οδηγούν στη συγγραφή» είναι το προσωπικό μου μότο. Το έχω πάρει απόφαση, ότι η ζωή μου με τον τρόπο της δεν θα είναι ποτέ βαρετή. Από τότε που ξεκίνησα να τη μοιράζομαι μέσα από τα βιβλία μου με τόσο/τόσους υπέροχους ανθρώπους, άρχισα να νιώθω λιγότερο μόνη. Με άλλα λόγια, ένιωσα την ανάγκη να ασχοληθώ με το περίφημο auto-fiction, την αυτομυθοπλασία, προτού μάθω ότι υφίσταται ως όρος και ότι είναι πολύ δημοφιλής στο εξωτερικό. Στην Ελλάδα πάσχουμε από το περίφημο «τι θα πει ο κόσμος». Εγώ πάντα ήθελα να βγάζω γλώσσα σε όλο αυτό. Μέσα από τα βιβλία μου έκανα μία τέτοια υπερέκθεση, αλλά δεν φοβήθηκα ούτε λεπτό. Γράφω όπως μιλάω και μιλάω όπως γράφω. Είμαι ακριβώς ο ίδιος άνθρωπος και στις δύο εκφάνσεις.

Θεωρείτε ότι με τα βιβλία σας εμπνέετε κάπως τους αναγνώστες σας να πάρουν τη ζωή τους στα χέρια τους;

Το ανακαλύπτω καθημερινά αυτό, μέσα από πολύ εξομολογητικά και συγκινητικά μηνύματα που έρχονται στο ινμποξ. Ενας αναγνώστης μού αποκάλυψε ότι μέσα από ένα κεφάλαιο κατάλαβε γιατί τον χώρισε η γυναίκα του, ένας άλλος συνειδητοποίησε πόσα κορίτσια είχε πληγώσει στο παρελθόν. Και είναι και κάποιες εξομολογήσεις ακόμη πιο βαθιές. Μία γυναίκα μου έγραψε πρόσφατα πως μέσα από το κεφάλαιό μου για τη συνύπαρξή μου με έναν Νάρκισσο, είδε ξεκάθαρα πόσο ο σύντροφός της, της διαστρέβλωνε την αλήθεια και βρήκε τη δύναμη να τον χωρίσει μετά από τέσσερα μαρτυρικά χρόνια που είχε ζήσει μαζί του. Δεν υπάρχει μεγαλύτερο δώρο από έναν αναγνώστη προς τον συγγραφέα από αυτό το μοίρασμα. Το χαρτί γίνεται ξαφνικά σαν δέρμα.

Τι άποψη έχετε για τη συντροφικότητα; Γιατί είναι τόσο δύσκολο σήμερα να ευδοκιμήσουν οι ερωτικές σχέσεις;

Ως άλλη Ηρα κι εγώ, πίστευα πάντα και θα πιστεύω μέχρι να πεθάνω στην απόλυτη ένωση ανάμεσα σε δύο ανθρώπους, την ουσιαστική συντροφικότητα, στο μαζί. Οση ψυχοθεραπεία κι αν κάνουμε, όσο καλά κι αν νομίζουμε ότι τα έχουμε βρει με τον εαυτό μας, αν δεν αναμετρηθούμε με έναν άλλο άνθρωπο, παραμένουμε κλειστά κυκλώματα, απότιστοι κήποι. Ξέρω ότι είναι πολύ της μόδας το «δεν θέλω σχέση» όπως και ο φριχτός όρος polyamorous, τον οποίο χρησιμοποιούν πολλοί για να προσφέρουν τον ευκαιριακό τους έρωτα και να καταλήξουν να κοιμούνται ολομόναχοι το βράδυ. Για μένα, η σχέση είναι αυτό το τρίπτυχο της χαράς: να γελάς, να κάνεις σεξ και να πηγαίνεις βόλτες. Γιατί έχει γίνει η πιο δύσκολη εξίσωση, δεν ξέρω. Πιστεύω όμως ότι όλο αυτό το χυμαδιό θα οδηγήσει σε έναν αφόρητο και επικίνδυνο κορεσμό και τότε όλοι, θα επανεκτιμήσουν τη συντροφικότητα. Ελπίζω να ζω για να το δω και να το βιώσω!

Έχουν αλλάξει τα πράγματα στην Ελλάδα μετά την εποχή Γουάινστιν και το ελληνικό #MeToo;

Όταν έγραφα δημοσιογραφικά κείμενα για όσα συνέβησαν στην Αμερική, δεν πίστευα ποτέ ότι κάτι αντίστοιχο θα μπορούσε να συμβεί και στην Ελλάδα – κι ας είχα ακούσει πολλές αντίστοιχες περιπτώσεις. Το ελληνικό #MeToo συντελέστηκε στην εποχή του λοκντάουν, ενώ ήμασταν εγκλωβισμένοι βρήκαμε το θάρρος να μιλήσουμε. Πιστεύω ότι είμαστε σε καλό δρόμο, αλλά έχουμε πολύ δρόμο μπροστά μας.

Ποια στοιχεία προκαλούν τη μεγαλύτερη δυσκολία στις σχέσεις ανάμεσα στα δύο φύλα και ποια ζητήματα πρέπει σήμερα να διεκδικήσουν οι γυναίκες;

Ο κυνισμός έχει σκοτώσει κάθε ίχνος ρομαντισμού μέσα μας. Τα social media μάς δίνουν την ψευδαίσθηση ότι είμαστε ροκ σταρς με δεκάδες ερωτικές επιλογές ανά πάσα στιγμή, ενώ στην πραγματικότητα όλοι στο ίδιο καζάνι βράζουμε και όλοι κάνουν τα ίδια θλιβερά like σε όλους. Υπάρχουν πολλοί άντρες που εν έτει 2023 αρνούνται να χρησιμοποιήσουν προφυλακτικό και γυναίκες που διστάζουν να το ζητήσουν, για να μην τους χάσουν. Οι γυναίκες από τη φύση μας είμαστε πιο ανοιχτές στο ενδεχόμενο μιας σχέσης. Θα έλεγα πως πρέπει να μην φοβόμαστε να μείνουμε μόνες για όσο χρειαστεί, μέχρι να βρούμε τον «συμβατό δότη» όπως τον αποκαλώ και στο βιβλίο.

Ως γυναίκα, ποια κοινωνικά στερεότυπα σας καταπίεσαν περισσότερο;

Πολλά και διάφορα. Ενας άνθρωπος που γνώρισα φέτος και στην αρχή δεν τον άντεχα αλλά τελικά γίναμε φίλοι, μου είπε με το που αρχίσαμε να μιλάμε: «είσαι 45 ε; δεν σου φαίνεται. Ανήκεις στη γενιά των γυναικών που ξέχασαν να κάνουν παιδί για να κάνουν καριέρα». Μετρήστε πόσα στερεότυπα μού αράδιασε μέσα σε λίγες φράσεις. Τι να του πεις εκείνη τη στιγμή; Ότι καταπιέζεσαι χρόνια από ένα κληρονομικό ζήτημα υγείας; Ότι είχες μείνει έγκυος και απέβαλες; Δεν του είπα τίποτα. Αφησα τον χρόνο να διαψεύσει τα αφόρητα στερεότυπα που κουβαλούσε στο κατά τα λοιπά ενδιαφέρον κεφάλι του.

Νιώθετε τον εαυτό σας φεμινίστρια;

Όχι. Νιώθω πως είμαι μια γυναίκα που έχει υποστεί πολλά δεινά από την πατριαρχία, αλλά δυστυχώς έχει γνωρίσει και το σκληρό πρόσωπο της μητριαρχίας. Εχω αφιερώσει στο βιβλίο μου το τελευταίο κεφάλαιο ακριβώς σε αυτό, στο πόσο σκληρές μπορούν να είναι οι ίδιες οι γυναίκες απέναντι σε άλλες γυναίκες. Από ανταγωνιστικές γυναικείες φιλίες, από διευθύντριες που σου κάνουν το βίο αβίωτο, από την αρχέγονη προβληματική σχέση ανάμεσα σε μάνα και κόρη.

Ο εαυτός σας είναι ο καλύτερός σας φίλος, αλλά ταυτόχρονα και ο χειρότερός σας εχθρός;

Μου πήρε 45 χρόνια να με αγαπήσω. Τώρα που τα κατάφερα, βρήκα τη γαλήνη που έψαχνα από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου.

Έχει κόστος το να διαλέγεις να ζεις ακριβώς όπως θες;

Εχει ναι. Αλλά είναι και συναρπαστικό, παρά τις δυσκολίες.

Το γράψιμο συνιστά πράξη πολιτική;

Η γραφή είναι ο τρόπος να βάλεις τις σκέψεις σου σε τάξη, να αφήσεις το αποτύπωμά σου στον κόσμο, είναι ο ρυθμός που έχεις μέσα στο κεφάλι σου και βγάζοντάς τον προς τα έξω, καλείς τους πάντες να χορέψουν μαζί σου.

Με αφορμή την κυκλοφορία του νέου σας βιβλίου «Η Ήρα δεν ήταν ζηλιάρα», τι θεωρείτε εξέλιξη σ’ έναν συγγραφέα;

Το να γράφει τη δική του αλήθεια, απαλλαγμένος από το αν θα αρέσει, αν θα πουλήσει, αν θα πάρει καλές κριτικές. Το χαρτί είναι σαν καθρέφτης. Αν πας να το ξεγελάσεις, θα σε ξεφτιλίσει. Εξέλιξη θεωρώ επίσης, να μένεις πιστός στη δική του συγγραφική φωνή, να μην μιμείσαι τίποτα και κανέναν. Ο τρόπος που γράφει ένας συγγραφέας, πρέπει να είναι τόσο μοναδικός και αναγνωρίσιμος όσο και η οδοντοστοιχία του.

Είστε από τους ανθρώπους που δουλεύετε στην τηλεόραση. Πώς βλέπετε τη νέα σεζόν;

Η νέα σεζόν θα είναι συναρπαστική, γεμάτη ενδιαφέρουσα μυθοπλασία που θα μας κάνει να αντέξουμε την πεζή πραγματικότητα. Από μικρή έβλεπα πολλή τηλεόραση, ήταν ένα είδος άτυπης νταντάς για μένα και χαίρομαι που πλέον τη γνωρίζω και από μέσα.

Θα θέλατε κάποιο από το βιβλίο σας να μεταφερθεί στη μικρή οθόνη; 

Κάποια στιγμή θα στρωθώ να γράψω ένα σίριαλ. Ξέρω τον τίτλο, ξέρω το θέμα, θα βρω τον χρόνο.

Γράφετε κάτι καινούργιο αυτή την περίοδο;

Προς το παρόν, το γράφω στο μυαλό μου και κρατάω μανιωδώς σημειώσεις. Το επόμενό μου βιβλίο θα είναι μυθιστόρημα και θα κινείται στο τρίπτυχο που σημαδεύει σταθερά τη ζωή μου: θάνατος - κρίση - αναγέννηση.