Βασίλης Καραμητσάνης: «Ο καθένας μας είναι διαφορετικός και εκτός από ίσος, πρέπει να γίνεται και αποδεκτός»

Το 2008, μέσα από μια θύελλα προβλημάτων και δυσκολιών, δημιουργήθηκε το «Animasyros», το οποίο μέχρι σήμερα έχει καταστεί το πιο σημαντικό φεστιβάλ στη χώρα μας που αφορά τα κινούμενα σχέδια. Ο Βασίλης Καραμητσάνης μαζί με τη Μαρία Αναστασοπούλου που είναι συν-ιδρύτρια του «AnimaSyros», τους ήρθε η ιδέα να προχωρήσουν πέρα από τα γενικά είδη κινηματογράφου, σε ένα από τα ειδικότερα και ανερχόμενα τότε -και τώρα βεβαίως- που είναι το animation.

Σκέφτηκαν να πάνε σε έναν όμορφο ελληνικό προορισμό, με πολιτιστικές υποδομές και να κάνουν ένα «boutique φεστιβάλ». Και έτσι γεννήθηκε το «AnimaSyros», το οποίο έχει δύο συστατικά: anim και Σύρος. Προβολές, εκπαιδευτικά εργαστήρια, Αγορά, ανοιχτές συζητήσεις και πολλές ακόμη εκδηλώσεις θα πραγματοποιηθούν φέτος -για 14η χρονιά- σε φυσικούς χώρους στην πρωτεύουσα των Κυκλάδων και μέσω ειδικής ψηφιακής πλατφόρμας, διαθέσιμης μέσω της ιστοσελίδας, ενώ οι εργασίες της Αγοράς, που επιστρέφει για 7η χρονιά, θ' αναμεταδίδονται ζωντανά μέσω του Καναλιού YouΤube του Animasyros.

Το Animasyros 2021, το οποίο θα παρουσιαστεί από τις 22 έως τις 26 Σεπτεμβρίου, είχε ρεκόρ συμμετοχών από κάθε άλλη χρονιά, με περισσότερες από 4000 προτάσεις δημιουργών από κάθε γωνιά του πλανήτη. Από αυτές, θα προβληθούν 180 ταινίες στο πλαίσιο των επτά διαγωνιστικών προγραμμάτων και των αφιερωμάτων. Η ετήσια θεματική του φετινού φεστιβάλ, με αφορμή τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση, είναι αφιερωμένη στην έννοια της Ελευθερίας.

Τι ιστορικά διδάγματα μπορούμε να πάρουμε σήμερα από το 1821;

Είναι πολλά τα ιστορικά διδάγματα που μπορούμε να πάρουμε από το 1821 και από την επανάσταση των Ελλήνων έναντι της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Κρίσιμο είναι να δούμε όχι μόνο τη χρονική περίοδο που διήρκεσε η Επανάσταση μέχρι το Πρωτόκολλο της ανεξαρτησίας, αλλά την περίοδο πριν την Επανάσταση και την περίοδο μετά την ίδρυση του ανεξάρτητου πια ελληνικού κράτους. Να διδαχθούμε από τα σωστά και από τα λάθη και να σταθούμε στα θετικά, ανάμεσα στα οποία ξεχωρίζω τον αδιαπραγμάτευτο αγώνα για ελευθερία, την ανάδειξη μιας νέας ελληνικής ταυτότητας που συνυπάρχει με ό,τι προϋπήρχε από το αρχαίο παρελθόν, μέχρι τη μεσαιωνική Ελλάδα και την προεπαναστατική περίοδο, και την ενατένιση μιας Ελλάδας πλέον προηγμένης στην καρδιά των εξελιγμένων χωρών, στο κέντρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των δομών της. Ανάμεσα σε λαούς με τους οποίους μοιραζόμαστε, χωρίς υποχωρήσεις και χωρίς επιφυλάξεις, τις ίδιες κοινωνικές αξίες.

Έχουμε μάθει τίποτα απ' όλα αυτά τα χρόνια;

Ναι, νομίζω ότι έχουμε μάθει πάρα πολλά πράγματα και θεωρώ ότι έχουμε κάνει πολύ μεγάλα βήματα. Ο αναστοχασμός που είναι επιβεβλημένος σε τέτοιου είδους επετείους, μπορεί σχετικά εύκολα να οδηγήσει στο συμπέρασμα ότι τα βήματα που έχουμε κάνει πολλές φορές έχουν γίνει βιαστικά και χωρίς την απαραίτητη οργάνωση. Επίσης, ότι οι εσωτερικές έριδες είναι σταθερό χαρακτηριστικό ημών των Νεοελλήνων. Και βεβαίως ότι παρόλα ταύτα και με τα πολλά σκαμπανεβάσματα, τις δυσκολίες και τα πολλά λάθη, η χώρα κοιτάει ολοένα ψηλότερα και η νέα πραγματικότητα της σύγχρονης Ελλάδας είναι μια πραγματικότητα κοντά σε αυτό που οραματίζονταν οι άνθρωποι που έδωσαν τα νιάτα τους, τις περιουσίες τους, την κοινωνική τους θέση, την ηρεμία τους και την ίδια τη ζωή τους για να είμαστε σήμερα ελεύθεροι. Με άλλα λόγια, η θυσία των ηρώων της Επανάστασης νομίζω ότι δικαιώνεται από τη σύγχρονη πραγματικότητα της Ελλάδας.

Με ποιον τρόπο πιστεύετε πως το Animasyros συμβάλλει στον πολιτισμό της χώρας και ποια είναι τα περιθώρια εξέλιξης του;

Είναι πολύ μεγάλη κουβέντα τώρα ότι το Animasyros, ένα φεστιβάλ κινουμένων σχεδίων σε μια περιφερειακή πόλη, συμβάλλει στον πολιτισμό της χώρας. Αλλά, σίγουρα μπορώ να πω ότι συμβάλλει στην ανάπτυξη του ελληνικού animation, και στη διάδοση της απήχησης και της ορατότητας του animation στη χώρα μας. Κατά τη γνώμη μου υπάρχουν πολύ μεγάλα περιθώρια εξέλιξης του φεστιβάλ Animasyros, ιδίως στην κατεύθυνση της ανάδειξής του σε περιφερειακό θεσμό για τους επαγγελματίες του animation σε όλη την νοτιοανατολική Ευρώπη και την ανατολική Μεσόγειο. Αλλά, βεβαίως και της περεταίρω εξωστρέφειας και ανάπτυξης του κλάδου των ελληνικών κινουμένων σχεδίων, που βρίσκονται ήδη σε μία πολύ εντατική φάση εξέλιξης τα τελευταία δέκα χρόνια.

Τι στοιχεία έχει για εσάς ένας υγιής πολιτισμός;

Δεν μου αρέσει να κάνω κουβέντες για υγιή και μη υγιή πράγματα, ούτε για νορμάλ και μη νορμάλ. Για μένα, ένας πολιτισμός που είναι βιώσιμος, συμπεριληπτικός και κυρίως ένας πολιτισμός που επιτρέπει τη διαφορετική έκφραση και τον πλουραλισμό είναι αυτός που θα ήθελα και που θεωρώ ότι έχει τα εχέγγυα για να μακροημερεύσει.

Animapride: Το Animasyros είναι Υπερήφανο και το δηλώνει

Το Animapride ξεκίνησε πριν από πέντε με έξι χρόνια με πρωτοβουλία του τότε διευθυντή προγράμματος του Animasyros, Θοδωρή Καραμανώλη και εμπλουτίστηκε τα επόμενα χρόνια ως πληροφοριακό τμήμα που δεν υπηρετεί απαραίτητα το ΛΟΑΤΚΙ κίνημα, αλλά αγγίζει με πολύ φιλελεύθερο τρόπο θεματικές που συνδέονται με ζητήματα ΛΟΑΤΚΙ, με ζητήματα ταυτότητας φύλου. Φέτος, το τμήμα Animapride γίνεται διαγωνιστικό. Mέσα από δώδεκα ταινίες -από τη Βραζιλία και το Περού μέχρι το Ιράν-, θ' αναδειχθούν σημαντικές πτυχές του ΛΟΑΤΚΙ κινήματος. «Eίναι μία πολύ σημαντική εξελικτική στιγμή για τη σχέση της pride θεματολογίας με το Animasyros και του Animapride ως αφιερώματος το ότι γίνεται διαγωνιστικό και μάλιστα με μία κριτική επιτροπή από πολύ καταξιωμένους ανθρώπους, που ανήκουν στο ΛΟΑΤΚΙ κίνημα» τονίζει ο Βασίλης Καραμητσάνης.

Πώς μπορεί η κοινωνία να δημιουργήσει τις βάσεις για ισονομία και αποδοχή;

Λέτε μία ιδιαίτερη λέξη, ισονομία ήταν το αρχαίο όνομα της δημοκρατίας. Οι αρχαίοι Αθηναίοι, τον 5ο αιώνα, σε εκείνη τη συνταρακτική εξέλιξη της ανάδειξης του νέου τρόπου διακυβέρνησης δεν έκαναν λόγο για δημοκρατία, έκαναν λόγο για ισονομία. Άρα, για μένα η ισονομία είναι ένα αναντικατάστατο συστατικό της δημοκρατίας που σε μεγάλη έκταση έχει κατακτηθεί και κατακτάται στην Ελλάδα και την Ευρώπη, αλλά εν τέλει είναι ένας στόχος που έχει και ιδεαλιστικό περιεχόμενο, άρα υπάρχει πάντα περιθώριο για ενίσχυση της ισονομίας. Ανάμεσα σε αυτά είναι και η η ίση αντιμετώπιση όλων από τον νόμο σε σχέση με ζητήματα που συνδέονται με το σεξουαλικό προσανατολισμό και την ταυτότητα φύλου των ανθρώπων που είτε είναι Έλληνες, είτε ζουν και εργάζονται στην Ελλάδα. Και βεβαίως η αποδοχή είναι ένα ζήτημα στο οποίο έχει σημειωθεί πρόοδος, αλλά όχι αυτή που θα έπρεπε. Η αποδοχή της διαφορετικότητας. Στόχος και της χώρας μας και της πολιτικής οικογένειας κρατών στην οποία ανήκουμε. Και νομίζω ότι είναι μία διαδρομή που περνάει από κάθε άτομο, προκειμένου να ενσωματώσει στη συνείδησή του και στον κώδικά του την επίγνωση ότι ο καθένας μας είναι διαφορετικός, και εκτός από ίσος, πρέπει να γίνεται και αποδεκτός.

Πιστεύετε ότι η ελευθερία λόγου απειλείται από την πολιτική ορθότητα;

Εγώ είμαι πρόεδρος ενός πολιτιστικού θεσμού που ασχολείται με το animation, αυτή είναι μία ερώτηση πολύ ευρύτερη και μάλλον θα ήταν πιο εύκολα απευθυντέα σε έναν πολιτικό. Αλλά, ως πολίτης θεωρώ ότι η ελευθερία του λόγου είναι κεφαλαιώδους, πυρηνικής σημασίας για τον τρόπο που έχουμε μάθει να ζούμε οργανωμένα στο πλαίσιο της δημοκρατίας σήμερα. Αντίθετα, η πολιτική ορθότητα έχει συχνά χαρακτηριστικά ύφους, άρα πρακτικά ο ίδιος ο όρος πολιτική ορθότητα είναι σαν να προσπαθεί να συγκαλύψει ελλείψεις που υπάρχουν στο σύστημα της ισονομίας, της δημοκρατίας, που λέγαμε πριν. Από την άλλη, κάποια βασικά πράγματα, δηλαδή η ευπρέπεια, αυτό που λένε civility διεθνώς και η αποφυγή του να θίγουμε προσωπικά και κατά μέτωπον τους ανθρώπους, ασχέτως των ειδικών τους χαρακτηριστικών, γιατί όλοι είμαστε διαφορετικοί, ακόμη κι αν δεν είναι ειδικά χαρακτηριστικά που συνιστούν κάποια κοινωνική μειονότητα -μπορεί να είναι φοράω γυαλιά ή να είμαι παχύσαρκος. Άρα και εκεί θα πρέπει να μάθουμε -και ίσως γι’ αυτό είναι ένα καλό εργαλείο η πολιτική ορθότητα-, ακόμα και αν κάτι δεν μας αρέσει, να το ανεχόμαστε. Η ανοχή είναι μεγάλο πράγμα και η πολιτική ορθότητα εμπεριέχει το αίτημα της ανοχής, κυρίως στο ξεκίνημα της, όταν εισήχθη σε παλαιότερες δεκαετίες, κυρίως στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής. Η ανοχή είναι το πρώτο βήμα για να φτάσουμε στην αποδοχή. Άλλωστε συνδέεται και με την προηγούμενη ερώτησή σας.

Ένα από τα θέματα που θα διερευνηθεί φέτος στο Φεστιβάλ είναι η παραγωγή Animation εν μέσω Covid-19 στην Ελλάδα. Πως βλέπετε τον χειμώνα που έρχεται στον πολιτισμό, κουβαλώντας τα τραύματα της προηγούμενης σεζόν;

Αυτό είναι ένα ζήτημα το οποίο νομίζω έχει σε μεγάλη έκταση οριοθετηθεί. Η κοινωνία και ο πολιτιστικός κλάδος και ειδικότερα τα οπτικοακουστικά φεστιβάλ και ακόμα ειδικότερα το φεστιβάλ Animasyros είμαστε πιο προετοιμασμένοι φέτος από πέρυσι. Θεωρώ ότι θα εισέλθουμε σε έναν χειμώνα που και πάλι θα δοκιμαστεί ο πολιτιστικός κλάδος, αλλά με αρκετά καλύτερα εφόδια. Και κάτι που πρέπει να κρατήσουμε… όλη αυτή η ιστορία της πανδημίας ώθησε τον πολιτιστικό κάδο, αφενός να αντιμετωπίσει πιο ρεαλιστικά το ζήτημα της βιωσιμότητας και της παραγωγικότητάς του, κι αφετέρου να στραφεί στο ραγδαία αναπτυσσόμενο ψηφιακό περιβάλλον, παράλληλα προς όλες τις δια ζώσης δράσεις του. Οπότε, κάθε τόσο μεγάλη δυσκολία, όπως αυτή που πέρασε η ανθρωπότητα και περνάει ακόμα, έχει και στοιχεία εξέλιξης.

Μπορεί η υγειονομική κρίση να χρησιμοποιηθεί προκειμένου να αυξηθεί η επιτήρηση και να υπάρξει στέρηση ελευθεριών;

Πάλι ανοίγετε μεγάλη κουβέντα. Ίσως δεν είμαι ο κατάλληλος ν' απαντήσω. Θεωρώ πως η υγειονομική κρίση μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως πρόσχημα για πάσης μορφής παραβίαση της ιδιωτικότητας ή περιστολής κάποιων από τις ελευθερίες. Δεν θεωρώ ότι αυτό που συνέβη στην Ευρώπη και στη χώρα μας συνιστά περιστολή ελευθεριών, ίσα ίσα θεωρώ ότι είναι σύμμετροι οι περιορισμοί που έχουν επιβληθεί. Ομοίως, θεωρώ ότι είναι προς όφελος της κοινωνίας, ιδίως μεσομακροπρόθεσμα, όλο αυτό που κάποιο το ονομάζουν φακέλωμα, εγώ το ονομάζω ψηφιακό μετασχηματισμό του τρόπου που χειρίζεται την πληροφορία που ήδη κατέχει το κράτος. Άρα ναι, το κράτος πρέπει να γνωρίζει τα δεδομένα μας για να μπορεί να δίνει πιο σωστές υπηρεσίες και να φροντίζει για τους πολίτες. Το κράτος μας είναι ο φορέας που στην ουσία δημιουργεί αυτού του είδους τα δημόσια δεδομένα, τα αποθηκεύει ως ιδιωτικά για κάθε άνθρωπο, με την παρεμπόδιση όποιου δεν είναι εξουσιοδοτημένος, και πρέπει να μπορεί να τα διοχετεύει εκεί που πρέπει και όταν πρέπει. Βεβαίως είναι ένα ζητούμενο πώς να θέσουμε τις διαδικασίες. Άρα, καταλήγοντας, δεν νομίζω ότι η ιστορία της πανδημίας μας στέρησε ελευθερίες ουσιαστικές, σίγουρα όμως μας περιόρισε σε βαθμό που κάποιες φορές να είναι αφόρητο, αν και αναγκαίο.

Ποιο είναι το πιο περίεργο όνειρο που είδατε μέσα στη καραντίνα και τι εύχεστε για το μέλλον;

Βλέπω τακτικά πάρα πολλά όνειρα που δεν θυμάμαι όταν ξυπνάω… Αλλά, ένα όνειρο που είδα πρόσφατα είναι ότι είχα ανέβει στον πύργο του Άιφελ με πολύ μεγάλη ευκολία, ανεβαίνοντας δυο δυο τα σκαλιά σε έναν χώρο που μάλλον θα είναι φυλασσόμενος και θα έχει και άλλο κόσμο, πέρα από εμένα επισκέπτη. Όμως, ήμουν μοναχός πάνω εκεί κι ανέβηκα πάνω για κάποιον ανεξήγητο λόγο. Όταν ήθελα να κατέβω δεν μπορούσα και έτσι είχα μείνει στην κορυφή αυτής της τεράστιας μεταλλικής κατασκευής και ξύπνησα με την αγωνία ότι δεν μπορούσα να κατέβω ενώ είχα ανέβει. Τώρα, συνήθως όλοι αγωνιζόμαστε για την άνοδο και όχι για την πτώση. Κάποια παραβολή, κάτι θέλει να μου πει το υποσυνείδητό μου. Για το μέλλον, εύχομαι εκτός του προφανούς να είμαστε όλοι υγιείς, όσο γίνεται να είμαστε αγαπημένοι και ευτυχείς.

Όλες οι ειδήσεις

Ιωάννα Παλιοσπύρου για την επίθεση με βιτριόλι: Εγώ θα πονάω κι εκείνη θα είναι ελεύθερη

Βραβεία Emmy 2021: Σάρωσε το The Crown και το Ted Lasso - Εντυπωσιακή η Kate Winslet

Μόνικα Μπελούτσι: «Η Μαρία Κάλλας αποτελεί πηγή έμπνευσης - Πάλεψε για την ελευθερία της»

Zoë Kravitz: Αποστομώνει τους επικριτές της για το Met Gala - «Σας έχουν κάνει πλύση εγκεφάλου»