Κοροναϊός: Οι ταινίες που... έφεραν φονικές πανδημίες στον πλανήτη

Ήταν πριν από μία δεκαετία περίπου – για την ακρίβεια το 2011 – όταν το Contagion (στα ελληνικά «μετάδοση νόσου») σύστηνε τη δυστοπική πραγματικότητα μιας φονικής ανά τον πλανήτη επιδημίας με την πλέον ανατριχιαστική αληθοφάνεια. Σήμερα η διάδοση του κοροναϊού, μας κάνει να μετράμε πόσες φορές το σινεμά προέβλεψε την καταστροφή της ζωής όπως την ξέρουμε μέσω των δραματικών περιπετειών απεγνωσμένων ηρώων που είτε προσπαθούν να βρουν αντίδοτο, είτε σπεύδουν να προστατεύσουν τους αγαπημένους τους, ενώ σκηνές Αποκάλυψης και ερήμωσης ανά τον πλανήτη κατακλύζουν την οθόνη.

Σήμερα το μετα-καταστροφικό σκηνικό που υποβάλλει σε μια αδιόρατη αίσθηση απειλής συγκλονίζει στο ντοκιμαντέρ «Wuhan: The Long Night» του Λαν Μπο. Ένα ντοκιμαντέρ υπό τη σκιά του κοροναϊού γυρισμένο στην έρημη Γιουχάν τις ημέρες της καραντίνας στην πόλη, που δίνει την τρομακτική, απειλητική διάσταση του θανάτου.

Όμως, πέρα από την πικρή αλήθεια της ταινίας τεκμηρίωσης, ο κινηματογράφος έχει υπάρξει πολύ προφητικός και ευρηματικός με την θεματολογία της «επιδημίας». Στο Contagion με πρωταγωνιστές τους Γκουίνεθ Πάλτροου, Τζουντ Λο, Κέιτ Γουίνσλετ, Μαριόν Κοτιγιάρ και Ματ Ντέιμον, το οποίο μας θυμίζει έντονα τη σημερινή επικαιρότητα, η δράση είναι λιγοστή αλλά ο τρόμος, πρωτίστως ψυχολογικός, άφθονος (κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει και με την ψυχολογική πίεση που ασκεί η μολυσματική ασθένεια του κοροναϊού;).

Ας θυμηθούμε και τη δομή της ταινίας του Στίβεν Σόντερμπεργκ: Ο σύζυγος της αρχικής εκλιπούσης φορέα του ιού (ερμηνευμένη από την Γκουίνεθ Πάλτροου) που τον μετέφερε από τον Χονγκ Κονγκ στο Σικάγο, ένας δήθεν μαχητικός μπλόγκερ, μια αντιπρόσωπος του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, μια νεαρή γιατρός και ένας Αμερικανός κυβερνητικός είναι οι βασικοί παράγοντες του πολυηπειρωτικού δράματος, και, δια της καταγωγής τους, φορείς της προβληματικής της ταινίας για το πώς διαφορετικές κοινωνικές ομάδες αντιδρούν στην απειλή μιας φονικής επιδημίας.

Η θεματολογία της ζοφερής πανδημίας ή πανώλης έχει ενσωματωθεί ουκ ολίγες φορές στον πυρήνα των θρίλερ τρόμου, των υπαρξιακών δραμάτων, των περιπετειών επιστημονικής φαντασίας. Οι άνθρωποι μετατρέπονται σε ζόμπι – τέρατα δημιουργώντας ορδές αφιονισμένων νεκροζώντανων σε θρίλερ στα οποία το…αντίδοτο στον ιό δεν ανακαλύφθηκε νωρίς κι έτσι η κατάληξη είναι το μετα-Αποκαλυπτικό χάος όπως το βιώνουν ηρωικοί πρωταγωνιστές στο 28 μέρες μετά (2002) του Ντάνι Μπόιλ, στον Παγκόσμιο Πόλεμο Ζ (2013) του Μαρκ Φόστερ με τον Μπραντ Πιτ, στο Pandemic (2016) του Τζον Σουτς (ακυκλοφόρητο στην Ελλάδα), στο χολιγουντιανού λούστρου Ι Am Legend (2007) του Φράνσις Λόρενς με τον Γουίλ Σμιθ και στο παλαιότερο Ο Άνθρωπος που αντίκρυσε την κόλαση (1971, The Omega Man) με τον Τσάρλτον Ίστον.

Υπάρχει, βεβαίως, και το αριστούργημα του Τέρι Γκίλιαμ που λέγεται 12 πίθηκοι (1995) και μας στέλνει στο όχι πολύ μακρινό (με τα σημερινά χρονικά δεδομένα) 2035: Ύστερα από μια μυστηριώδη πανούκλα που αφάνισε σχεδόν ολόκληρο τον πλανήτη, οι λιγοστοί επιζήσαντες έχουν αποσυρθεί σε υπόγειους οικισμούς, ενώ κάθε επαφή με το έδαφος γίνεται με ειδικά εξοπλισμένες στολές. Μια ομάδα επιστημόνων αποφασίζει να χρησιμοποιήσει έναν κατάδικο ως πειραματόζωο και να τον μεταφέρει πίσω στον χρόνο αναθέτοντάς του να διαλευκάνει την αλήθεια γύρω από τον θανατηφόρο ιό. Η φαντασία του Τέρι Γκίλιαμ οργιάζει, με έμπνευση μια μικρού μήκους ταινία του σπουδαίου Γάλλου ντοκιμαντερίστα Κρις Μαρκέρ. Μέχρι το αποκαλυπτικό φινάλε του μεταφυσικού παροξυσμού, είναι αδύνατον να μαντέψεις την εξέλιξη του ευφυούς αυτού παραμυθιού…

Σε άλλες - πιο εγκρατείς στην επιστημονική τους προσέγγιση κινηματογραφικές ιστορίες - το μικρόβιο – δολοφόνος που συνδέεται με την τεχνολογία και την ανάπτυξη των επιστημονικών ερευνών σε εργαστήρια, αποτελεί σπαζοκεφαλιά με απειλητικές διαστάσεις για την ύπαρξη της ανθρωπότητας στο μοτίβο, για παράδειγμα, του θρίλερ Ανδρομέδα, αποστολή άκρως απόρρητος (1971, The Andromeda Strain). Σε αυτή τη μεταφορά του ομότιτλου βιβλίου του Μάικλ Κράιτον από τον Ρόμπερτ Γουάιζ μια ομάδα επιστημόνων εργάζεται εντατικά σε προηγμένο εργαστήριο για την ανακάλυψη της νόσου πίσω από τη σοκαριστική απώλεια ζωών σε μια μικρή πόλη. Παρομοίως, στο Ξέσπασμα (1995, Outbreak) του Βόλφγκανκ Πέτερσεν με τους Ντάστιν Χόφμαν, Ρενέ Ρούσο, Κέβιν Σπέισι και Μόργκαν Φρίμαν, η εξάπλωση του AIDS  χρησιμοποιείται ως βάση για ένα αλληγορικό θεαματικό θρίλερ στα πρότυπα των b-movies επιστημονικής φαντασίας της δεκαετίας του ’50.

Αντίθετα, στο πρόσφατο δραματικό θρίλερ Φως στο σκοτάδι (2019) του Κέισι Άφλεκ (δεν έχει παρά λίγες βδομάδες που βγήκε στις ελληνικές αίθουσες) ένας πατέρας προσπαθεί να προστατεύσει την έφηβη κόρη του από την οποιαδήποτε απειλή σε ένα ελεγειακό (και κυρίως διαλογικό) χρονικό επιβίωσης που έχει πρωτίστως υπαρξιακό χαρακτήρα. Η ιστορία λαμβάνει χώρα αρκετά χρόνια αφ’ ότου ένας ιός έχει σκοτώσει το μεγαλύτερο ποσοστό των γυναικών του πλανήτη, μαζί και τη μητέρα του νεαρού κοριτσιού.

Ο κινηματογράφος αποτυπώνει για περισσότερο από έναν αιώνα τον κόσμο και την πραγματικότητα γύρω μας. Στην περίπτωση της πανδημίας του κοροναϊού το Contagion (2011) αποτελεί την κοντινότερη αποτύπωση.

Δείτε εδώ το ντοκιμαντέρ μικρού μήκους «Wuhan: The Long Night»

https://www.sixthtone.com/news/1005196/film-crew-documents-life-in-wuhan-amid-covid-19-epidemic