Fran Lebowitz: «Αν οι άντρες κυοφορούσαν, θα μοίραζαν τις αμβλώσεις δωρεάν στον δρόμο»

Θύελλα αντιδράσεων σε όλο τον πλανήτη προκάλεσε η σοκαριστική απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου των ΗΠΑ με την οποία αναιρείται το δικαίωμα στην άμβλωση. Το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ ανέτρεψε την ιστορική απόφαση του 1973 στην υπόθεση Ρόου κατά Γουέιντ (Roe V. Wade)  που νομιμοποιεί σε εθνικό επίπεδο το δικαίωμα των γυναικών στην άμβλωση.

Η Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση θυμάται το αιχμηρό χιούμορ της συγγραφέα, Φραν Λίμποουιτς (Fran Lebowitz), πριν ο εφιάλτης γίνει πραγματικότητα στις ΗΠΑ. «Το θέμα των αμβλώσεων δεν έχει να κάνει με τα μωρά. Έχει να κάνει με τις γυναίκες. Δεν τους ενδιαφέρουν τα μωρά. Δεν τους ενδιαφέρουν τα ίδια τους τα παιδιά. Δεν τους νοιάζει για τα μωρά. Τους νοιάζουν οι γυναίκες» είχε πει, αρχικά, η συγγραφέας για τις αμβλώσεις, όταν είχε βρεθεί στην Ελλάδα, πριν από μερικούς μήνες. 

«Δεν έχω αμφιβολία ότι αν οι άντρες κυοφορούσαν, οι αμβλώσεις θα ήταν νόμιμες σε όλο τον κόσμο. Θα τις μοίραζαν δωρεάν στον δρόμο. Ήταν ένας υπέροχος γερουσιαστής από τη Μασαχουσέτη ο Barney Frank, και είχε πει κάποτε ότι οι ρεπουμπλικάνοι ενδιαφέρονται για την ανθρώπινη ζωή από τη σύλληψη ως τη γέννα. Μετά δεν τους ενδιαφέρει τι παθαίνεις. Τους είναι αδιάφορο το μετά. Και είναι αλήθεια» πρόσθεσε. 

Το απόσπασμα κοινοποιήθηκε στην επίσημη σελίδα της Στέγης στο Facebook, γράφοντας ως λεζάντα: «Λίγους μήνες πριν, φιλοξενώντας την μοναδική Φραν Λίμποουιτς Fran Lebowitz στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης, μπορούσαμε να γελάμε με το κοφτερό της χιούμορ. Δυστυχώς, σήμερα, η πραγματικότητα ξεπερνά κάθε δυστοπική φαντασία». 

Φραν Λίμποουιτς: Η αντισυμβατική Νεοϋορκέζα συγγραφέας

Αντισυμβατική, πνευματώδης και με καυστικό χιούμορ, μανιώδης καπνίστρια και αναγνώστρια, συγγραφέας που όμως έχει writer’s block εδώ και κάτι δεκαετίες - όπως παραδέχεται η ίδια - συνεργάτρια του Andy Warhol (χωρίς να τον συμπαθεί), προκλητική και γκρινιάρα.

Σε μια εποχή γεμάτη αμέτρητους ειδήμονες και τηλεπερσόνες, η Φραν Λίμποουιτς ξεχωρίζει ως μια εκ των πιο διορατικών κοινωνικών σχολιαστών. Τα δοκίμια και οι συνεντεύξεις της προσφέρουν τις ευθύβολες απόψεις της για τα γεγονότα της επικαιρότητας και τα ΜΜΕ – αλλά και για οτιδήποτε ενοχλητικό, όπως οι τουρίστες, οι χώροι παραλαβής αποσκευών στα αεροδρόμια, οι λοσιόν ξυρίσματος, οι ενήλικες με ρολερσκέητ, τα παιδιά που μιλάνε γαλλικά ή το υπερβολικό μαύρισμα. Το «The New York Times Book Review» την αποκάλεσε μια «σημαντική χιουμορίστρια της κλασικής παράδοσης». Γνήσια εκπρόσωπος του urban cool, η Λίμποουιτς σατιρίζει τα πολιτιστικά πράγματα, ενώ πολλοί τη θεωρούν πνευματική κληρονόμο της Dorothy Parker.

Ας δούμε όμως τι έχει πει κατά καιρούς η ίδια. Για τις ομάδες ειδικών ενδιαφερόντων: «Τα περιοδικά του ειδικού Τύπου θα πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι όταν έχουν αρκετή διαφήμιση και πολλούς αναγνώστες για να βγάζουν κέρδη, το ενδιαφέρον τους παύει να είναι τόσο εξειδικευμένο». Για την ειλικρίνεια: «Το να βγάζεις τα άντερά σου είναι όσο γοητευτικό ακούγεται». Για τον εαυτό της: «Η επιτυχία δεν με χάλασε, ήμουν πάντοτε ανυπόφορη». Αυτές είναι μερικές πρόχειρες ατάκες της. Τα γραπτά της –οξυδερκή, εύστοχα και λιτά– είναι εξίσου ξεκάθαρα, δηκτικά και με σαφείς απόψεις, δίχως ενδοιασμούς.

Η Λίμποουιτς έκανε κάμποσες περίεργες δουλειές, όπως οδηγός ταξί, πλασιέ ζωνών και καθαρίστρια διαμερισμάτων («με μια μικρή ειδίκευση στις βενετσιάνικες περσίδες»), προτού την προσλάβει ο Andy Warhol ως αρθρογράφο για το Interview. Ακολούθησε ένα σύντομα πέρασμα από το Mademoiselle. Το πρώτο της βιβλίο, μια συλλογή δοκιμίων, με τίτλο «Metropolitan Life», έγινε μπεστ σέλερ, όπως και η δεύτερη συλλογή της, Social Studies. Η πρόζα της, ειρωνική, ευτράπελη, ψυχρή, σαρκαστική, πικρόχολη, ευφυολογική και σαρδόνια, είναι άκρως διασκεδαστική. Τα κείμενα από τα δύο βιβλία της κυκλοφόρησαν στη συγκεντρωτική έκδοση «The Fran Lebowitz Reader», με νέο πρόλογο από τη συγγραφέα. Η συλλογή αυτή έχει μεταφραστεί και εκδοθεί σε εννέα γλώσσες, μεταξύ αυτών γαλλικά, κορεάτικα, ρωσικά, ισπανικά και τουρκικά. Η Λίμποουιτς έχει γράψει επίσης το παιδικό βιβλίο «Mr. Chas and Lisa Sue Meet the Pandas».

Μεταξύ του 2001 και του 2007, η Λίμποουιτς συμμετείχε τακτικά στη δραματική τηλεοπτική σειρά «Νόμος και Τάξη», στον ρόλο της δικαστίνας Τζάνις Γκόλντμπεργκ. Έπαιξε επίσης έναν ρόλο στην ταινία του Martin Scorsese, «Ο Λύκος της Wall Street» (2013). Διαθέτοντας ένα σπάνιο χάρισμα στην αφήγηση ιστοριών, είναι συχνά προσκεκλημένη σε διάφορα talk shows, ανάμεσά τους και σε αυτά των Jimmy Fallon, Conan O’Brien και Bill Maher.

Σε μια συνέντευξή της στο Paris Review, είχε δηλώσει: «Δεν είμαι νευρικό άτομο. Δεν φοβάμαι όταν βγαίνω στην τηλεόραση. Φοβάμαι μονάχα όταν γράφω. Όταν κάθομαι στο γραφείο μου, αισθάνομαι όπως θα αισθάνονταν οι περισσότεροι άνθρωποι αν έβγαιναν στην τηλεόραση».

Έχει εμφανιστεί επίσης σε διάφορα ντοκιμαντέρ, όπως στα επεισόδια της σειράς «American Experience» που αναφέρονται στη Νέα Υόρκη, καθώς και στα «Mapplethorpe: Look at the Pictures» (2016), «Regarding Susan Sontag» (2014) και «Superstar: The Life and Times of Andy Warhol» (1990), μεταξύ άλλων.

Το 2010, ο Martin Scorsese σκηνοθέτησε ένα ντοκιμαντέρ σχετικά με τη Λίμποουιτς για το HBO, με τίτλο «Public Speaking». Μια περιορισμένης κυκλοφορίας σειρά ντοκιμαντέρ, με τίτλο «Pretend It’s a City», επίσης σε σκηνοθεσία του Martin Scorsese, έκανε πρεμιέρα στο Netflix το 2021 και ήταν υποψήφια για βραβείο Emmy στην κατηγορία εξαιρετικού ντοκιμαντέρ ή σειράς μη μυθοπλασίας. Το 2021 της απονεμήθηκε το Βραβείο Συνολικής Προσφοράς στο Forte dei Marmi Festival della Satira.

Σημειώνεται, επίσης, πως το 2008, συμπεριλήφθηκε στην ετήσια λίστα Hall of Fame του περιοδικού Vanity Fair για το κορυφαίο ενδυματολογικό στυλ διεθνώς. Εξακολουθεί μέχρι σήμερα ν' αποτελεί μια εμβληματική μορφή του στυλ. Η Λίμποουιτς ζει στη Νέα Υόρκη, καθώς δεν πιστεύει ότι θα της επέτρεπαν να ζήσει οπουδήποτε αλλού.