Αρχιτεκτονικό γραφείο σχεδιάζει ουρανοξύστη - μνημείο για τους νεκρούς εργάτες του Μουντιάλ στο Κατάρ

Το αρχιτεκτονικό στούντιο Week σχεδίασε ένα μνημείο ύψους 4,4 χιλιομέτρων για να επιστήσει την προσοχή στον αριθμό των αναφερόμενων θανάτων που συνδέονται με την κατασκευή των εγκαταστάσεων για το Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου 2022 στο Κατάρ.

Με την ονομασία Μνημείο Παγκόσμιου Κυπέλλου του Κατάρ, ο πύργος θα κατασκευαστεί από στοιβαγμένους τσιμεντόλιθους, με κάθε μπλοκ να αντιπροσωπεύει έναν από τους μετανάστες εργάτες που φέρονται να έχουν πεθάνει στο Κατάρ από τότε που η χώρα ανέλαβε να φιλοξενήσει το Παγκόσμιο Κύπελλο το 2010.

Το στούντιο Week με έδρα τη Γαλλία και τη Χιλή σχεδίασε την οκταγωνική κατασκευή για να επιστήσει την προσοχή στις τεκμηριωμένες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που έχουν σημειωθεί στο Κατάρ ενόψει του Μουντιάλ. Η ιδέα για τον πύργο ξεκίνησε για πρώτη φορά το 2014 και σχεδιάστηκε ώστε να αυξάνεται σε ύψος καθώς γίνονταν γνωστοί περισσότεροι θάνατοι.

«Επιλέξαμε την τυπολογία του ουρανοξύστη επειδή ο εντυπωσιακός και επιβλητικός χαρακτήρας του ακραίου ύψους που θα μπορούσε να φτάσει το έργο μπορεί να αντικατοπτρίζει την κλίμακα της ανθρωπιστικής καταστροφής και τον συνεχώς αυξανόμενο αριθμό των θυμάτων», δήλωσε το στούντιο στο Dezeen. «Επιπλέον, καθώς πρόκειται για έναν πύργο που αυξάνεται διαρκώς, δεν υπάρχει θεωρητικά όριο ύψους, κάτι που ένας άλλος σχεδιασμός δεν θα επέτρεπε».

Ο πύργος θα κατασκευαστεί από αρθρωτούς τσιμεντόλιθους ύψους 2,5 μέτρων, με τέσσερις τοποθετημένους σε κάθε στρώμα, ώστε να σχηματίζεται ένας οκταγωνικός πύργος. «Επιλέξαμε το σκυρόδεμα επειδή είναι ένα υλικό που μπορεί να φορμαριστεί, γεγονός που καθιστά δυνατή την παραγωγή των μονάδων σε μεγάλες ποσότητες», δήλωσε το στούντιο. «Από την άλλη πλευρά, το έργο είναι ένα μνημείο, το σκυρόδεμα είναι ένα αυστηρό υλικό, η ταυτότητά του είναι προσαρμοσμένη στο θέμα που αντιμετωπίζεται εδώ».

Το αρχιτεκτονικό στούντιο Week βασίστηκε για το τελικό ύψος του πύργου στον αριθμό των θανάτων μεταναστών εργατών που ανέφερε ο Guardian το 2021. Η εφημερίδα υπολόγισε ότι τουλάχιστον 6.500 μετανάστες εργάτες από την Ινδία, το Πακιστάν, το Νεπάλ, το Μπαγκλαντές και τη Σρι Λάνκα είχαν πεθάνει στο Κατάρ μεταξύ 2010 και 2020.

Ωστόσο, σύμφωνα με τη διοργανώτρια αρχή του ποδοσφαίρου FIFA, υπήρξαν 37 θάνατοι που συνδέονται με την κατασκευή των σταδίων του Παγκοσμίου Κυπέλλου. Χρησιμοποιώντας τα στοιχεία του Guardian, το τελικό ύψος του πύργου θα είναι 4,4 χιλιόμετρα.

«Είναι σκανδαλώδες», δήλωσε ο Week. «Μας εκπλήσσει το γεγονός ότι τα μέσα ενημέρωσης δεν αναφέρουν αυτόν τον αριθμό των 6.751 νεκρών». «Αυτό που είναι απίστευτο είναι ότι αρχικά είχαμε φανταστεί έναν πύργο ύψους 1,5 χιλιομέτρου, κάτι που μας φαινόταν ήδη υπερβολικό, επειδή ο στόχος μας ήταν να καταγγείλουμε», συνέχισε. «Αλλά η πραγματικότητα είναι πέρα από εμάς».

Το Κατάρ έχει επικριθεί ευρέως όσον αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις συνθήκες που βιώνουν οι μετανάστες εργάτες ενόψει του φετινού Παγκοσμίου Κυπέλλου, το οποίο ξεκίνησε αυτή την εβδομάδα. Το Μουντιάλ φιλοξενείται σε οκτώ γήπεδα που κατασκευάστηκαν ή ανακαινίστηκαν για τη διοργάνωση και σχεδιάστηκαν από τα αρχιτεκτονικά γραφεία Foster + Partners, Fenwick-Iribarren Architects, Zaha Hadid Architects, Aecom, Dar Al-Handasah, Ibrahim M Jaidah, Ramboll και Pattern Design.

Αυτά τα γήπεδα έχουν κατασκευαστεί σε μεγάλο βαθμό από μετανάστες εργάτες, οι συνθήκες εργασίας των οποίων έχουν αποτελέσει το επίκεντρο πολλών επικρίσεων. Το 2016 η Διεθνής Αμνηστία κατηγόρησε το Κατάρ ότι χρησιμοποιεί καταναγκαστική εργασία στα εργοτάξια του Παγκοσμίου Κυπέλλου και η οργάνωση ανέφερε πρόσφατα ότι οι καταχρήσεις εξακολουθούν να συμβαίνουν «σε σημαντική κλίμακα» στο Κατάρ.

Μιλώντας στο Dezeen, ο Peter Frankental της Διεθνούς Αμνηστίας δήλωσε ότι οι αρχιτέκτονες των γηπέδων θα πρέπει να μιλήσουν για θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων ή να διακινδυνεύσουν να γίνουν μέρος μιας απόπειρας αθλητικού «ξεπλύματος».

«Πιστεύουμε ότι η ευθύνη του αρχιτέκτονα απέναντι στις συνθήκες εργασίας των ανθρώπων που κατασκευάζουν το έργο του είναι σημαντική», σημείωσε το αρχιτεκτονικό στούντιο.«Η κατασκευή αποτελεί θεμελιώδες μέρος της διαδικασίας του αρχιτεκτονικού έργου και είναι ευθύνη των αρχιτεκτόνων να διασφαλίζουν την ευημερία όλων των φορέων που είναι απαραίτητοι για την ανάπτυξη ενός έργου. Δεν γνωρίζουμε όμως το πλαίσιο ή τον πραγματικό ρόλο των αρχιτεκτόνων σε μια τέτοια χώρα κατά τη φάση της κατασκευής».